रामायण 2.33 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

रामायण

←अयोध्या काण्ड→

←अध्याय 33→

[rm-2-33] • 19 श्लोकाः

महामात्रवचः श्रुत्वा रामो दशरथं तदा। अन्वभाषत वाक्यं तु विनयज्ञो विनीतवत्।

mahāmātravacaḥ śrutvā rāmo daśarathaṃ tadā. anvabhāṣata vākyaṃ tu vinayajño vinītavat.

त्यक्तभोगस्य मे राजन् वने वन्येन जीवतः। किं कार्यम् अनुयात्रेण त्यक्तसङ्गस्य सर्वतः।

tyaktabhogasya me rājan vane vanyena jīvataḥ. kiṃ kāryam anuyātreṇa tyaktasaṅgasya sarvataḥ.

यो हि दत्त्वा द्विपश्रेष्ठं कक्ष्यायां कुरुते मनः। रज्जुस्नेहेन किं तस्य त्यजतः कुञ्जरोत्तमम्।

yo hi dattvā dvipaśreṣṭhaṃ kakṣyāyāṃ kurute manaḥ. rajjusnehena kiṃ tasya tyajataḥ kuñjarottamam.

तथा मम सतां श्रेष्ठ किं ध्वजिन्या जगत्पते। सर्वाण्य् एवानुजानामि चीराण्य् एवानयन्तु मे।

tathā mama satāṃ śreṣṭha kiṃ dhvajinyā jagatpate. sarvāṇy evānujānāmi cīrāṇy evānayantu me.

खनित्रपिटके चोभे ममानयत गच्छतः। चतुर्दश वने वासं वर्षाणि वसतो मम।

khanitrapiṭake cobhe mamānayata gacchataḥ. caturdaśa vane vāsaṃ varṣāṇi vasato mama.

अथ चीराणि कैकेयी स्वयम् आहृत्य राघवम्। उवाच परिधत्स्वेति जनौघे निरपत्रपा।

atha cīrāṇi kaikeyī svayam āhṛtya rāghavam. uvāca paridhatsveti janaughe nirapatrapā.

स चीरे पुरुषव्याघ्रः कैकेय्याः प्रतिगृह्य ते। सूक्ष्मवस्त्रम् अवक्षिप्य मुनिवस्त्राण्य् अवस्त ह।

sa cīre puruṣavyāghraḥ kaikeyyāḥ pratigṛhya te. sūkṣmavastram avakṣipya munivastrāṇy avasta ha.

लक्ष्मणश् चापि तत्रैव विहाय वसने शुभे। तापसाच् छादने चैव जग्राह पितुर् अग्रतः।

lakṣmaṇaś cāpi tatraiva vihāya vasane śubhe. tāpasāc chādane caiva jagrāha pitur agrataḥ.

अथात्मपरिधानार्थं सीता कौशेयवासिनी। समीक्ष्य चीरं संत्रस्ता पृषती वागुराम् इव।

athātmaparidhānārthaṃ sītā kauśeyavāsinī. samīkṣya cīraṃ saṃtrastā pṛṣatī vāgurām iva.

सा व्यपत्रपमाणेव प्रतिगृह्य च दुर्मनाः। गन्धर्वराजप्रतिमं भर्तारम् इदम् अब्रवीत्। कथं नु चीरं बध्नन्ति मुनयो वनवासिनः।

sā vyapatrapamāṇeva pratigṛhya ca durmanāḥ. gandharvarājapratimaṃ bhartāram idam abravīt. kathaṃ nu cīraṃ badhnanti munayo vanavāsinaḥ.

कृत्वा कण्ठे च सा चीरम् एकम् आदाय पाणिना। तस्थौ ह्य् अकुषला तत्र व्रीडिता जनकात्मज।

kṛtvā kaṇṭhe ca sā cīram ekam ādāya pāṇinā. tasthau hy akuṣalā tatra vrīḍitā janakātmaja.

तस्यास् तत् क्षिप्रम् आगम्य रामो धर्मभृतां वरः। चीरं बबन्ध सीतायाः कौशेयस्योपरि स्वयम्।

tasyās tat kṣipram āgamya rāmo dharmabhṛtāṃ varaḥ. cīraṃ babandha sītāyāḥ kauśeyasyopari svayam.

तस्यां चीरं वसानायां नाथवत्याम् अनाथवत्। प्रचुक्रोश जनः सर्वो धिक् त्वां दशरथं त्व् इति।

tasyāṃ cīraṃ vasānāyāṃ nāthavatyām anāthavat. pracukrośa janaḥ sarvo dhik tvāṃ daśarathaṃ tv iti.

स निःश्वस्योष्णम् ऐक्ष्वाकस् तां भार्याम् इदम् अब्रवीत्। कैकेयि कुशचीरेण न सीता गन्तुम् अर्हति।

sa niḥśvasyoṣṇam aikṣvākas tāṃ bhāryām idam abravīt. kaikeyi kuśacīreṇa na sītā gantum arhati.

ननु पर्याप्तम् एतत् ते पापे रामविवासनम्। किम् एभिः कृपणैर् भूयः पातकैर् अपि ते कृतैः।

nanu paryāptam etat te pāpe rāmavivāsanam. kim ebhiḥ kṛpaṇair bhūyaḥ pātakair api te kṛtaiḥ.

एवं ब्रुवन्तं पितरं रामः संप्रस्थितो वनम्। अवाक्शिरसम् आसीनम् इदं वचनम् अब्रवीत्।

evaṃ bruvantaṃ pitaraṃ rāmaḥ saṃprasthito vanam. avākśirasam āsīnam idaṃ vacanam abravīt.

इयं धार्मिक कौसल्या मम माता यशस्विनी। वृद्धा चाक्षुद्रशीला च न च त्वां देवगर्हिते।

iyaṃ dhārmika kausalyā mama mātā yaśasvinī. vṛddhā cākṣudraśīlā ca na ca tvāṃ devagarhite.

मया विहीनां वरद प्रपन्नां शोकसागरम्। अदृष्टपूर्वव्यसनां भूयः संमन्तुम् अर्हसि।

mayā vihīnāṃ varada prapannāṃ śokasāgaram. adṛṣṭapūrvavyasanāṃ bhūyaḥ saṃmantum arhasi.

इमां महेन्द्रोपमजातगर्भिणीं तथा विधातुं जनमीं ममार्हसि। यथा वनस्थे मयि शोककर्शिता न जीवितं न्यस्य यमक्षयं व्रजेत्।

imāṃ mahendropamajātagarbhiṇīṃ tathā vidhātuṃ janamīṃ mamārhasi. yathā vanasthe mayi śokakarśitā na jīvitaṃ nyasya yamakṣayaṃ vrajet.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...