रामायण 3.1 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←अरण्य काण्ड→

अध्याय 1→

[rm-3-1] • 22 श्लोकाः

प्रविश्य तु महारण्यं दण्डकारण्यम् आत्मवान्। ददर्श रामो दुर्धर्षस् तापसाश्रममण्डलम्।

praviśya tu mahāraṇyaṃ daṇḍakāraṇyam ātmavān. dadarśa rāmo durdharṣas tāpasāśramamaṇḍalam.

कुशचीरपरिक्षिप्तं ब्राह्म्या लक्ष्म्या समावृतम्। यथा प्रदीप्तं दुर्धर्शं गगने सूर्यमण्डलम्।

kuśacīraparikṣiptaṃ brāhmyā lakṣmyā samāvṛtam. yathā pradīptaṃ durdharśaṃ gagane sūryamaṇḍalam.

शरण्यं सर्वभूतानां सुसमृष्टाजिरं सदा। पूजितं चोपनृत्तं च नित्यम् अप्सरसां गणैः।

śaraṇyaṃ sarvabhūtānāṃ susamṛṣṭājiraṃ sadā. pūjitaṃ copanṛttaṃ ca nityam apsarasāṃ gaṇaiḥ.

विशालैर् अग्निशरणैः स्रुग्भाण्डैर् अजिनैः कुशैः। समिद्भिस् तोयकलशैः फलमूलैश् च शोभितम्।

viśālair agniśaraṇaiḥ srugbhāṇḍair ajinaiḥ kuśaiḥ. samidbhis toyakalaśaiḥ phalamūlaiś ca śobhitam.

आरण्यैश् च महावृक्षैः पुण्यैः स्वादुफलैर् वृतम्। बलिहोमार्चितं पुण्यं ब्रह्मघोषनिनादितम्।

āraṇyaiś ca mahāvṛkṣaiḥ puṇyaiḥ svāduphalair vṛtam. balihomārcitaṃ puṇyaṃ brahmaghoṣanināditam.

पुष्पैर् वन्यैः परिक्षिप्तं पद्मिन्या च सपद्मया। फलमूलाशनैर् दान्तैश् चीरकृष्णाजिनाम्बरैः।

puṣpair vanyaiḥ parikṣiptaṃ padminyā ca sapadmayā. phalamūlāśanair dāntaiś cīrakṛṣṇājināmbaraiḥ.

सूर्यवैश्वानराभैश् च पुराणैर् मुनिभिर् वृतम्। पुण्यैश् अ नियताहारैः शोभितं परमर्षिभिः।

sūryavaiśvānarābhaiś ca purāṇair munibhir vṛtam. puṇyaiś a niyatāhāraiḥ śobhitaṃ paramarṣibhiḥ.

तद् ब्रह्मभवनप्रख्यं ब्रह्मघोषनिनादितम्। ब्रह्मविद्भिर् महाभागैर् ब्राह्मणैर् उपशोभितम्।

tad brahmabhavanaprakhyaṃ brahmaghoṣanināditam. brahmavidbhir mahābhāgair brāhmaṇair upaśobhitam.

तद् दृष्ट्वा राघवः श्रीमांस् तापसाश्रममण्डलम्। अभ्यगच्छन् महातेजा विज्यं कृत्वा महद् धनुः।

tad dṛṣṭvā rāghavaḥ śrīmāṃs tāpasāśramamaṇḍalam. abhyagacchan mahātejā vijyaṃ kṛtvā mahad dhanuḥ.

दिव्यज्ञानोपपन्नास् ते रामं दृष्ट्वा महर्षयः। अभ्यगच्छंस् तदा प्रीता वैदेहीं च यशस्विनीम्।

divyajñānopapannās te rāmaṃ dṛṣṭvā maharṣayaḥ. abhyagacchaṃs tadā prītā vaidehīṃ ca yaśasvinīm.

ते तं सोमम् इवोद्यन्तं दृष्ट्वा वै धर्मचारिणः। मङ्गलानि प्रयुञ्जानाः प्रत्यगृह्णन् दृढव्रताः।

te taṃ somam ivodyantaṃ dṛṣṭvā vai dharmacāriṇaḥ. maṅgalāni prayuñjānāḥ pratyagṛhṇan dṛḍhavratāḥ.

रूपसंहननं लक्ष्मीं सौकुमार्यं सुवेषताम्। ददृशुर् विस्मिताकारा रामस्य वनवासिनः।

rūpasaṃhananaṃ lakṣmīṃ saukumāryaṃ suveṣatām. dadṛśur vismitākārā rāmasya vanavāsinaḥ.

वैदेहीं लक्ष्मणं रामं नेत्रैर् अनिमिषैर् इव। आश्चर्यभूतान् ददृशुः सर्वे ते वनचारिणः।

vaidehīṃ lakṣmaṇaṃ rāmaṃ netrair animiṣair iva. āścaryabhūtān dadṛśuḥ sarve te vanacāriṇaḥ.

अत्रैनं हि महाभागाः सर्वभूतहिते रताः। अतिथिं पर्णशालायां राघवं संन्यवेशयन्।

atrainaṃ hi mahābhāgāḥ sarvabhūtahite ratāḥ. atithiṃ parṇaśālāyāṃ rāghavaṃ saṃnyaveśayan.

ततो रामस्य सत्कृत्य विधिना पावकोपमाः। आजह्रुस् ते महाभागाः सलिलं धर्मचारिणः।

tato rāmasya satkṛtya vidhinā pāvakopamāḥ. ājahrus te mahābhāgāḥ salilaṃ dharmacāriṇaḥ.

मूलं पुष्पं फलं वन्यम् आश्रमं च महात्मनः। निवेदयीत्वा धर्मज्ञास् ततः प्राञ्जलयो ऽब्रुवन्।

mūlaṃ puṣpaṃ phalaṃ vanyam āśramaṃ ca mahātmanaḥ. nivedayītvā dharmajñās tataḥ prāñjalayo 'bruvan.

धर्मपालो जनस्यास्य शरण्यश् च महायशाः। पूजनीयश् च मान्यश् च राजा दण्डधरो गुरुः।

dharmapālo janasyāsya śaraṇyaś ca mahāyaśāḥ. pūjanīyaś ca mānyaś ca rājā daṇḍadharo guruḥ.

इन्द्रस्यैव चतुर्भागः प्रजा रक्षति राघव। राजा तस्माद् वनान् भोगान् भुङ्क्ते लोकनमस्कृतः।

indrasyaiva caturbhāgaḥ prajā rakṣati rāghava. rājā tasmād vanān bhogān bhuṅkte lokanamaskṛtaḥ.

ते वयं भवता रक्ष्या भवद्विषयवासिनः। नगरस्थो वनस्थो वा त्वं नो राजा जनेश्वरः।

te vayaṃ bhavatā rakṣyā bhavadviṣayavāsinaḥ. nagarastho vanastho vā tvaṃ no rājā janeśvaraḥ.

न्यस्तदण्डा वयं राजञ् जितक्रोधा जितेन्द्रियाः। रक्षितव्यास् त्वया शश्वद् गर्भभूतास् तपोधनाः।

nyastadaṇḍā vayaṃ rājañ jitakrodhā jitendriyāḥ. rakṣitavyās tvayā śaśvad garbhabhūtās tapodhanāḥ.

एवम् उक्त्वा फलैर् मूलैः पुष्पैर् वन्यैश् च राघवम्। अन्यैश् च विविधाहारैः सलक्ष्मणम् अपूजयन्।

evam uktvā phalair mūlaiḥ puṣpair vanyaiś ca rāghavam. anyaiś ca vividhāhāraiḥ salakṣmaṇam apūjayan.

तथान्ये तापसाः सिद्धा रामं वैश्वानरोपमाः। न्यायवृत्ता यथान्यायं तर्पयाम् आसुर् ईश्वरम्।

tathānye tāpasāḥ siddhā rāmaṃ vaiśvānaropamāḥ. nyāyavṛttā yathānyāyaṃ tarpayām āsur īśvaram.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...