रामायण 2.14 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←अयोध्या काण्ड→

←अध्याय 14→

[rm-2-14] • 27 श्लोकाः

स तद् अन्तःपुरद्वारं समतीत्य जनाकुलम्। प्रविविक्तां ततः कक्ष्याम् आससाद पुराणवित्।

sa tad antaḥpuradvāraṃ samatītya janākulam. praviviktāṃ tataḥ kakṣyām āsasāda purāṇavit.

प्रासकार्मुकबिभ्रद्भिर् युवभिर् मृष्टकुण्डलैः। अप्रमादिभिर् एकाग्रैः स्वनुरक्तैर् अधिष्ठिताम्।

prāsakārmukabibhradbhir yuvabhir mṛṣṭakuṇḍalaiḥ. apramādibhir ekāgraiḥ svanuraktair adhiṣṭhitām.

तत्र काषायिणो वृद्धान् वेत्रपाणीन् स्वलंकृतान्। ददर्श विष्ठितान् द्वारि स्त्र्यध्यक्षान् सुसमाहितान्।

tatra kāṣāyiṇo vṛddhān vetrapāṇīn svalaṃkṛtān. dadarśa viṣṭhitān dvāri stryadhyakṣān susamāhitān.

ते समीक्ष्य समायान्तं रामप्रियचिकीर्षवः। सहभार्याय रामाय क्षिप्रम् एवाचचक्षिरे।

te samīkṣya samāyāntaṃ rāmapriyacikīrṣavaḥ. sahabhāryāya rāmāya kṣipram evācacakṣire.

प्रतिवेदितम् आज्ञाय सूतम् अभ्यन्तरं पितुः। तत्रैवानाययाम् आस राघवः प्रियकाम्यया।

prativeditam ājñāya sūtam abhyantaraṃ pituḥ. tatraivānāyayām āsa rāghavaḥ priyakāmyayā.

तं वैश्रवणसंकाशम् उपविष्टं स्वलंकृतम्। दादर्श सूतः पर्यङ्के सौवणो सोत्तरच्छदे।

taṃ vaiśravaṇasaṃkāśam upaviṣṭaṃ svalaṃkṛtam. dādarśa sūtaḥ paryaṅke sauvaṇo sottaracchade.

वराहरुधिराभेण शुचिना च सुगन्धिना। अनुलिप्तं परार्ध्येन चन्दनेन परंतपम्।

varāharudhirābheṇa śucinā ca sugandhinā. anuliptaṃ parārdhyena candanena paraṃtapam.

स्थितया पार्श्वतश् चापि वालव्यजनहस्तया। उपेतं सीतया भूयश् चित्रया शशिनं यथा।

sthitayā pārśvataś cāpi vālavyajanahastayā. upetaṃ sītayā bhūyaś citrayā śaśinaṃ yathā.

तं तपन्तम् इवादित्यम् उपपन्नं स्वतेजसा। ववन्दे वरदं बन्दी नियमज्ञो विनीतवत्।

taṃ tapantam ivādityam upapannaṃ svatejasā. vavande varadaṃ bandī niyamajño vinītavat.

प्राञ्जलिस् तु सुखं पृष्ट्वा विहारशयनासने। राजपुत्रम् उवाचेदं सुमन्त्रो राजसत्कृतः।

prāñjalis tu sukhaṃ pṛṣṭvā vihāraśayanāsane. rājaputram uvācedaṃ sumantro rājasatkṛtaḥ.

कौसल्या सुप्रभा देव पिता त्वं द्रष्टुम् इच्छति। महिष्या सह कैकेय्या गम्यतां तत्र माचिरम्।

kausalyā suprabhā deva pitā tvaṃ draṣṭum icchati. mahiṣyā saha kaikeyyā gamyatāṃ tatra māciram.

एवम् उक्तस् तु संहृष्टो नरसिंहो महाद्युतिः। ततः संमानयाम् आस सीताम् इदम् उवाच ह।

evam uktas tu saṃhṛṣṭo narasiṃho mahādyutiḥ. tataḥ saṃmānayām āsa sītām idam uvāca ha.

देवि देवश् च देवी च समागम्य मदन्तरे। मन्त्रेयेते ध्रुवं किं चिद् अभिषेचनसंहितम्।

devi devaś ca devī ca samāgamya madantare. mantreyete dhruvaṃ kiṃ cid abhiṣecanasaṃhitam.

लक्षयित्वा ह्य् अभिप्रायं प्रियकामा सुदक्षिणा। संचोदयति राजानं मदर्थं मदिरेक्षणा।

lakṣayitvā hy abhiprāyaṃ priyakāmā sudakṣiṇā. saṃcodayati rājānaṃ madarthaṃ madirekṣaṇā.

यादृशी परिषत् तत्र तादृशो दूत आगतः। ध्रुवम् अद्यैव मां राजा यौवराज्ये ऽभिषेक्ष्यति।

yādṛśī pariṣat tatra tādṛśo dūta āgataḥ. dhruvam adyaiva māṃ rājā yauvarājye 'bhiṣekṣyati.

हन्त शीघ्रम् इतो गत्वा द्रक्ष्यामि च महीपतिः। सह त्वं परिवारेण सुखम् आस्स्व रमस्य च।

hanta śīghram ito gatvā drakṣyāmi ca mahīpatiḥ. saha tvaṃ parivāreṇa sukham āssva ramasya ca.

पतिसंमानिता सीता भर्तारम् असितेक्षणा। आद्वारम् अनुवव्राज मङ्गलान्य् अभिदध्युषी।

patisaṃmānitā sītā bhartāram asitekṣaṇā. ādvāram anuvavrāja maṅgalāny abhidadhyuṣī.

स सर्वान् अर्थिनो दृष्ट्वा समेत्य प्रतिनन्द्य च। ततः पावकसंकाशम् आरुरोह रथोत्तमम्।

sa sarvān arthino dṛṣṭvā sametya pratinandya ca. tataḥ pāvakasaṃkāśam āruroha rathottamam.

मुष्णन्तम् इव चक्षूंषि प्रभया हेमवर्चसं। करेणुशिशुकल्पैश् च युक्तं परमवाजिभिः।

muṣṇantam iva cakṣūṃṣi prabhayā hemavarcasaṃ. kareṇuśiśukalpaiś ca yuktaṃ paramavājibhiḥ.

हरियुक्तं सहस्राक्षो रथम् इन्द्र इवाशुगम्। प्रययौ तूर्णम् आस्थाय राघवो ज्वलितः श्रिया।

hariyuktaṃ sahasrākṣo ratham indra ivāśugam. prayayau tūrṇam āsthāya rāghavo jvalitaḥ śriyā.

स पर्जन्य इवाकाशे स्वनवान् अभिनादयन्। निकेतान् निर्ययौ श्रीमान् महाभ्राद् इव चन्द्रमाः।

sa parjanya ivākāśe svanavān abhinādayan. niketān niryayau śrīmān mahābhrād iva candramāḥ.

छत्रचामरपाणिस् तु लक्ष्मणो राघवानुजः। जुगोप भ्रातरं भ्राता रथम् आस्थाय पृष्ठतः।

chatracāmarapāṇis tu lakṣmaṇo rāghavānujaḥ. jugopa bhrātaraṃ bhrātā ratham āsthāya pṛṣṭhataḥ.

ततो हलहलाशब्दस् तुमुलः समजायत। तस्य निष्क्रममाणस्य जनौघस्य समन्ततः।

tato halahalāśabdas tumulaḥ samajāyata. tasya niṣkramamāṇasya janaughasya samantataḥ.

स राघवस् तत्र कथाप्रलापं शुश्राव लोकस्य समागतस्य। आत्माधिकारा विविधाश् च वाचः प्रहृष्टरूपस्य पुरे जनस्य।

sa rāghavas tatra kathāpralāpaṃ śuśrāva lokasya samāgatasya. ātmādhikārā vividhāś ca vācaḥ prahṛṣṭarūpasya pure janasya.

एष श्रियं गच्छति राघवो ऽद्य राजप्रसादाद् विपुलां गमिष्यन्। एते वयं सर्वसमृद्धकामा येषाम् अयं नो भविता प्रशास्ता। लाभो जनस्यास्य यद् एष सर्वं प्रपत्स्यते राष्ट्रम् इदं चिराय।

eṣa śriyaṃ gacchati rāghavo 'dya rājaprasādād vipulāṃ gamiṣyan. ete vayaṃ sarvasamṛddhakāmā yeṣām ayaṃ no bhavitā praśāstā. lābho janasyāsya yad eṣa sarvaṃ prapatsyate rāṣṭram idaṃ cirāya.

स घोषवद्भिश् च हयैः सनागैः पुरःसरैः स्वस्तिकसूतमागधैः। महीयमानः प्रवरैश् च वादकैर् अभिष्टुतो वैश्रवणो यथा ययौ।

sa ghoṣavadbhiś ca hayaiḥ sanāgaiḥ puraḥsaraiḥ svastikasūtamāgadhaiḥ. mahīyamānaḥ pravaraiś ca vādakair abhiṣṭuto vaiśravaṇo yathā yayau.

करेणुमातङ्गरथाश्वसंकुलं महाजनौघैः परिपूर्णचत्वरम्। प्रभूतरत्नं बहुपण्यसंचयं ददर्श रामो रुचिरं महापथम्।

kareṇumātaṅgarathāśvasaṃkulaṃ mahājanaughaiḥ paripūrṇacatvaram. prabhūtaratnaṃ bahupaṇyasaṃcayaṃ dadarśa rāmo ruciraṃ mahāpatham.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...