रामायण 2.13 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←अयोध्या काण्ड→

←अध्याय 13→

[rm-2-13] • 28 श्लोकाः

ते तु तां रजनीम् उष्य ब्राह्मणा वेदपारगाः। उपतस्थुर् उपस्थानं सहराजपुरोहिताः।

te tu tāṃ rajanīm uṣya brāhmaṇā vedapāragāḥ. upatasthur upasthānaṃ saharājapurohitāḥ.

अमात्या बलमुख्याश् च मुख्या ये निगमस्य च। राघवस्याभिषेकार्थे प्रीयमाणास् तु संगताः।

amātyā balamukhyāś ca mukhyā ye nigamasya ca. rāghavasyābhiṣekārthe prīyamāṇās tu saṃgatāḥ.

उदिते विमले सूर्ये पुष्ये चाभ्यागते ऽहनि। अभिषेकाय रामस्य द्विजेन्द्रैर् उपकल्पितम्।

udite vimale sūrye puṣye cābhyāgate 'hani. abhiṣekāya rāmasya dvijendrair upakalpitam.

काञ्चना जलकुम्भाश् च भद्रपीठं स्वलंकृतम्। रामश् च सम्यगास्तीर्णो भास्वरा व्याघ्रचर्मणा।

kāñcanā jalakumbhāś ca bhadrapīṭhaṃ svalaṃkṛtam. rāmaś ca samyagāstīrṇo bhāsvarā vyāghracarmaṇā.

गङ्गायमुनयोः पुण्यात् संगमाद् आहृतं जलम्। याश् चान्याः सरितः पुण्या ह्रदाः कूपाः सरांसि च।

gaṅgāyamunayoḥ puṇyāt saṃgamād āhṛtaṃ jalam. yāś cānyāḥ saritaḥ puṇyā hradāḥ kūpāḥ sarāṃsi ca.

प्राग्वाहाश् चोर्ध्ववाहाश् च तिर्यग्वाहाः समाहिताः। ताभ्यश् चैवाहृतं तोयं समुद्रेभ्यश् च सर्वशः।

prāgvāhāś cordhvavāhāś ca tiryagvāhāḥ samāhitāḥ. tābhyaś caivāhṛtaṃ toyaṃ samudrebhyaś ca sarvaśaḥ.

क्षौद्रं दधि घृतं लाजा दर्भाः सुमनसः पयः। सलाजाः क्षीरिभिश् छन्ना घटाः काञ्चनराजताः। पद्मोत्पलयुता भान्ति पूर्णाः परमवारिणा।

kṣaudraṃ dadhi ghṛtaṃ lājā darbhāḥ sumanasaḥ payaḥ. salājāḥ kṣīribhiś channā ghaṭāḥ kāñcanarājatāḥ. padmotpalayutā bhānti pūrṇāḥ paramavāriṇā.

चन्द्रांशुविकचप्रख्यं पाण्डुरं रत्नभूषितम्। सज्जं तिष्ठति रामस्य वालव्यजनम् उत्तमम्।

candrāṃśuvikacaprakhyaṃ pāṇḍuraṃ ratnabhūṣitam. sajjaṃ tiṣṭhati rāmasya vālavyajanam uttamam.

चन्द्रमण्डलसंकाशम् आतपत्रं च पाण्डुरम्। सज्जं द्युतिकरं श्रीमद् अभिषेकपुरस्कृतम्।

candramaṇḍalasaṃkāśam ātapatraṃ ca pāṇḍuram. sajjaṃ dyutikaraṃ śrīmad abhiṣekapuraskṛtam.

पाण्डुरश् च वृषः सज्जः पाण्डुराश्वश् च सुस्थितः। प्रस्रुतश् च गजः श्रीमान् औपवाह्यः प्रतीक्षते।

pāṇḍuraś ca vṛṣaḥ sajjaḥ pāṇḍurāśvaś ca susthitaḥ. prasrutaś ca gajaḥ śrīmān aupavāhyaḥ pratīkṣate.

अष्टौ कन्याश् च मङ्गल्याः सर्वाभरणभूषिताः। वादित्राणि च सर्वाणि बन्दिनश् च तथापरे।

aṣṭau kanyāś ca maṅgalyāḥ sarvābharaṇabhūṣitāḥ. vāditrāṇi ca sarvāṇi bandinaś ca tathāpare.

इक्ष्वाकूणां यथा राज्ये संभ्रियेताभिषेचनम्। तथा जातीयाम् आदाय राजपुत्राभिषेचनम्।

ikṣvākūṇāṃ yathā rājye saṃbhriyetābhiṣecanam. tathā jātīyām ādāya rājaputrābhiṣecanam.

ते राजवचनात् तत्र समवेता महीपतिम्। अपश्यन्तो ऽब्रुवन् को नु राज्ञो नः प्रतिवेदयेत्।

te rājavacanāt tatra samavetā mahīpatim. apaśyanto 'bruvan ko nu rājño naḥ prativedayet.

न पश्यामश् च राजानम् उदितश् च दिवाकरः। यौवराज्याभिषेकश् च सज्जो रामस्य धीमतः।

na paśyāmaś ca rājānam uditaś ca divākaraḥ. yauvarājyābhiṣekaś ca sajjo rāmasya dhīmataḥ.

इति तेषु ब्रुवाणेषु सार्वभौमान् महीपतीन्। अब्रवीत् तान् इदं सर्वान् सुमन्त्रो राजसत्कृतः।

iti teṣu bruvāṇeṣu sārvabhaumān mahīpatīn. abravīt tān idaṃ sarvān sumantro rājasatkṛtaḥ.

अयं पृच्छामि वचनात् सुखम् आयुष्मताम् अहम्। राज्ञः संप्रतिबुद्धस्य यच् चागमनकारणम्।

ayaṃ pṛcchāmi vacanāt sukham āyuṣmatām aham. rājñaḥ saṃpratibuddhasya yac cāgamanakāraṇam.

इत्य् उक्त्वान्तःपुरद्वारम् आजगाम पुराणवित्। आशीर्भिर् गुणयुक्ताभिर् अभितुष्टाव राघवम्।

ity uktvāntaḥpuradvāram ājagāma purāṇavit. āśīrbhir guṇayuktābhir abhituṣṭāva rāghavam.

गता भगवती रात्रिरहः शिवम् उपस्थितम्। बुध्यस्व नृपशार्दूल कुरु कार्यम् अनन्तरम्।

gatā bhagavatī rātrirahaḥ śivam upasthitam. budhyasva nṛpaśārdūla kuru kāryam anantaram.

ब्राह्मणा बलमुख्याश् च नैगमाश् चागता नृप। दर्शनं प्रतिकाङ्क्षन्ते प्रतिबुध्यस्व राघव।

brāhmaṇā balamukhyāś ca naigamāś cāgatā nṛpa. darśanaṃ pratikāṅkṣante pratibudhyasva rāghava.

स्तुवन्तं तं तदा सूतं सुमन्त्रं मन्त्रकोविदम्। प्रतिबुध्य ततो राजा इदं वचनम् अब्रवीत्।

stuvantaṃ taṃ tadā sūtaṃ sumantraṃ mantrakovidam. pratibudhya tato rājā idaṃ vacanam abravīt.

न चैव संप्रसुतो ऽहम् आनयेद् आशु राघवम्। इति राजा दशरथः सूतं तत्रान्वशात् पुनः।

na caiva saṃprasuto 'ham ānayed āśu rāghavam. iti rājā daśarathaḥ sūtaṃ tatrānvaśāt punaḥ.

स राजवचनं श्रुत्वा शिरसा प्रतिपूज्य तम्। निर्जगाम नृपावासान् मन्यमानः प्रियं महत्।

sa rājavacanaṃ śrutvā śirasā pratipūjya tam. nirjagāma nṛpāvāsān manyamānaḥ priyaṃ mahat.

प्रपन्नो राजमार्गं च पताका ध्वजशोभितम्। स सूतस् तत्र शुश्राव रामाधिकरणाः कथाः।

prapanno rājamārgaṃ ca patākā dhvajaśobhitam. sa sūtas tatra śuśrāva rāmādhikaraṇāḥ kathāḥ.

ततो ददर्श रुचिरं कैलाससदृशप्रभम्। रामवेश्म सुमन्त्रस् तु शक्रवेश्मसमप्रभम्।

tato dadarśa ruciraṃ kailāsasadṛśaprabham. rāmaveśma sumantras tu śakraveśmasamaprabham.

महाकपाटपिहितं वितर्दिशतशोभितम्। काञ्चनप्रतिमैकाग्रं मणिविद्रुमतोरणम्।

mahākapāṭapihitaṃ vitardiśataśobhitam. kāñcanapratimaikāgraṃ maṇividrumatoraṇam.

शारदाभ्रघनप्रख्यं दीप्तं मेरुगुहोपमम्। दामभिर् वरमाल्यानां सुमहद्भिर् अलंकृतम्।

śāradābhraghanaprakhyaṃ dīptaṃ meruguhopamam. dāmabhir varamālyānāṃ sumahadbhir alaṃkṛtam.

स वाजियुक्तेन रथेन सारथिर् नराकुलं राजकुलं विलोकयन्। ततः समासाद्य महाधनं महत् प्रहृष्टरोमा स बभूव सारथिः।

sa vājiyuktena rathena sārathir narākulaṃ rājakulaṃ vilokayan. tataḥ samāsādya mahādhanaṃ mahat prahṛṣṭaromā sa babhūva sārathiḥ.

तद् अद्रिकूटाचलमेघसंनिभं महाविमानोत्तमवेश्मसंघवत्। अवार्यमाणः प्रविवेश सारथिः प्रभूतरत्नं मकरो यथार्णवम्।

tad adrikūṭācalameghasaṃnibhaṃ mahāvimānottamaveśmasaṃghavat. avāryamāṇaḥ praviveśa sārathiḥ prabhūtaratnaṃ makaro yathārṇavam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...