महाभारत 7.88 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 88→

[mh-7-88] • 59 श्लोकाः

संजय उवाच। प्रयाते तव सैन्यं तु युयुधाने युयुत्सया। धर्मराजो महाराज स्वेनानीकेन संवृतः। प्रायाद् द्रोणरथप्रेप्सुर् युयुधानस्य पृष्ठतः।

saṃjaya uvāca. prayāte tava sainyaṃ tu yuyudhāne yuyutsayā. dharmarājo mahārāja svenānīkena saṃvṛtaḥ. prāyād droṇarathaprepsur yuyudhānasya pṛṣṭhataḥ.

ततः पाञ्चालराजस्य पुत्रः समरदुर्मदः। प्रयाते माधवे राजन्न् इदं वचनम् अब्रवीत्। प्राक्रोशत् पाण्डवानीके वसुदानश् च पार्थिवः।

tataḥ pāñcālarājasya putraḥ samaradurmadaḥ. prayāte mādhave rājann idaṃ vacanam abravīt. prākrośat pāṇḍavānīke vasudānaś ca pārthivaḥ.

आगच्छत प्रहरत द्रुतं विपरिधावत। यथा सुखेन गच्छेत सात्यकिर् युद्धदुर्मदः।

āgacchata praharata drutaṃ viparidhāvata. yathā sukhena gaccheta sātyakir yuddhadurmadaḥ.

महारथा हि बहवो यतिष्यन्त्य् अस्य निर्जये। सेनापतिवचः श्रुत्वा पाण्डवेयाः समन्ततः। अभ्युद्ययुर् महाराज तव सैन्यं समन्ततः। जहि प्रहर गृह्णीहि विध्य विद्राव चाद्रव। इति ब्रुवन्तो वेगेन समापेतुर् बलं तव।

mahārathā hi bahavo yatiṣyanty asya nirjaye. senāpativacaḥ śrutvā pāṇḍaveyāḥ samantataḥ. abhyudyayur mahārāja tava sainyaṃ samantataḥ. jahi prahara gṛhṇīhi vidhya vidrāva cādrava. iti bruvanto vegena samāpetur balaṃ tava.

वयं प्रतिजिगीषन्तस् तत्र तान् समभिद्रुताः। बाणशब्दरवान् कृत्वा विमिश्राञ् शङ्खनिस्वनैः। युयुधानरथं दृष्ट्वा तावका अभिदुद्रुवुः। ततः शब्दो महान् आसीद् युयुधानरथं प्रति।

vayaṃ pratijigīṣantas tatra tān samabhidrutāḥ. bāṇaśabdaravān kṛtvā vimiśrāñ śaṅkhanisvanaiḥ. yuyudhānarathaṃ dṛṣṭvā tāvakā abhidudruvuḥ. tataḥ śabdo mahān āsīd yuyudhānarathaṃ prati.

प्रकम्प्यमाना महती तव पुत्रस्य वाहिनी। सात्वतेन महाराज शतधाभिव्यदीर्यत।

prakampyamānā mahatī tava putrasya vāhinī. sātvatena mahārāja śatadhābhivyadīryata.

तस्यां विदीर्यमाणायां शिनेः पौत्रो महारथः। सप्त वीरान् महेष्वासान् अग्रानीके व्यपोथयत्। अथान्यान् अपि राजेन्द्र नानाजनपदेश्वरान्। शरैर् अनलसंकाशैर् निन्ये वीरान् यमक्षयम्। शतम् एकेन विव्याध शतेनैकं च पत्रिणाम्। द्विपारोहान् द्विपांश् चैव हयारोहान् हयांस् तथा। रथिनः साश्वसूतांश् च जघानेशः पशून् इव। तं तथाद्भुतकर्माणं शरसंपातवर्षिणम्। न के चनाभ्यधावन् वै सात्यकिं तव सैनिकाः।

tasyāṃ vidīryamāṇāyāṃ śineḥ pautro mahārathaḥ. sapta vīrān maheṣvāsān agrānīke vyapothayat. athānyān api rājendra nānājanapadeśvarān. śarair analasaṃkāśair ninye vīrān yamakṣayam. śatam ekena vivyādha śatenaikaṃ ca patriṇām. dvipārohān dvipāṃś caiva hayārohān hayāṃs tathā. rathinaḥ sāśvasūtāṃś ca jaghāneśaḥ paśūn iva. taṃ tathādbhutakarmāṇaṃ śarasaṃpātavarṣiṇam. na ke canābhyadhāvan vai sātyakiṃ tava sainikāḥ.

ते भीता मृद्यमानाश् च प्रमृष्टा दीर्घबाहुना। आयोधनं जहुर् वीरा दृष्ट्वा तम् अतिमानुषम्। तम् एकं बहुधा पश्यन् मोहितास् तस्य तेजसा। संग्रामकोविदं वीरं विचरन्तम् अभीतवत्।

te bhītā mṛdyamānāś ca pramṛṣṭā dīrghabāhunā. āyodhanaṃ jahur vīrā dṛṣṭvā tam atimānuṣam. tam ekaṃ bahudhā paśyan mohitās tasya tejasā. saṃgrāmakovidaṃ vīraṃ vicarantam abhītavat.

रथैर् विमथिताक्षैश् च भग्ननीडैश् च मारिष। चक्रैर् विमथितैश् छिन्नैर् ध्वजैश् च विनिपातितैः।

rathair vimathitākṣaiś ca bhagnanīḍaiś ca māriṣa. cakrair vimathitaiś chinnair dhvajaiś ca vinipātitaiḥ.

अनुकर्षैः पताकाभिः शिरस्त्राणैः सकाञ्चनैः। बाहुभिश् चन्दनादिग्धैः साङ्गदैश् च विशां पते।

anukarṣaiḥ patākābhiḥ śirastrāṇaiḥ sakāñcanaiḥ. bāhubhiś candanādigdhaiḥ sāṅgadaiś ca viśāṃ pate.

हस्तिहस्तोपमैश् चापि भुजगाभोगसंनिभैः। ऊरुभिः पृथिवी छन्ना मनुजानां नरोत्तम।

hastihastopamaiś cāpi bhujagābhogasaṃnibhaiḥ. ūrubhiḥ pṛthivī channā manujānāṃ narottama.

शशाङ्कसंनिकाशैश् च वदनैश् चारुकुण्डलैः। पतितैर् वृषभाक्षाणां बभौ भारत मेदिनी।

śaśāṅkasaṃnikāśaiś ca vadanaiś cārukuṇḍalaiḥ. patitair vṛṣabhākṣāṇāṃ babhau bhārata medinī.

गजैश् च बहुधा छिन्नैः शयानैः पर्वतोपमैः। रराजातिभृशं भूमिर् विकीर्णैर् इव पर्वतैः।

gajaiś ca bahudhā chinnaiḥ śayānaiḥ parvatopamaiḥ. rarājātibhṛśaṃ bhūmir vikīrṇair iva parvataiḥ.

तपनीयमयैर् योक्त्रैर् मुक्ताजालविभूषितैः। उरश्छदैर् विचित्रैश् च व्यशोभन्त तुरंगमाः। गतसत्त्वा महीं प्राप्य प्रमृष्टा दीर्घबाहुना।

tapanīyamayair yoktrair muktājālavibhūṣitaiḥ. uraśchadair vicitraiś ca vyaśobhanta turaṃgamāḥ. gatasattvā mahīṃ prāpya pramṛṣṭā dīrghabāhunā.

नानाविधानि सैन्यानि तव हत्वा तु सात्वतः। प्रविष्टस् तावकं सैन्यं द्रावयित्वा चमूं भृशम्।

nānāvidhāni sainyāni tava hatvā tu sātvataḥ. praviṣṭas tāvakaṃ sainyaṃ drāvayitvā camūṃ bhṛśam.

ततस् तेनैव मार्गेण येन यातो धनंजयः। इयेष सात्यकिर् गन्तुं ततो द्रोणेन वारितः।

tatas tenaiva mārgeṇa yena yāto dhanaṃjayaḥ. iyeṣa sātyakir gantuṃ tato droṇena vāritaḥ.

भरद्वाजं समासाद्य युयुधानस् तु मारिष। नाभ्यवर्तत संक्रुद्धो वेलाम् इव जलाशयः।

bharadvājaṃ samāsādya yuyudhānas tu māriṣa. nābhyavartata saṃkruddho velām iva jalāśayaḥ.

निवार्य तु रणे द्रोणो युयुधानं महारथम्। विव्याध निशितैर् बाणैः पञ्चभिर् मर्मभेदिभिः।

nivārya tu raṇe droṇo yuyudhānaṃ mahāratham. vivyādha niśitair bāṇaiḥ pañcabhir marmabhedibhiḥ.

सात्यकिस् तु रणे द्रोणं राजन् विव्याध सप्तभिः। हेमपुङ्खैः शिलाधौतैः कङ्कबर्हिणवाजितैः।

sātyakis tu raṇe droṇaṃ rājan vivyādha saptabhiḥ. hemapuṅkhaiḥ śilādhautaiḥ kaṅkabarhiṇavājitaiḥ.

तं षड्भिः सायकैर् द्रोणः साश्वयन्तारम् आर्दयत्। स तं न ममृषे द्रोणं युयुधानो महारथः।

taṃ ṣaḍbhiḥ sāyakair droṇaḥ sāśvayantāram ārdayat. sa taṃ na mamṛṣe droṇaṃ yuyudhāno mahārathaḥ.

सिंहनादं ततः कृत्वा द्रोणं विव्याध सात्यकिः। दशभिः सायकैश् चान्यैः षड्भिर् अष्टाभिर् एव च।

siṃhanādaṃ tataḥ kṛtvā droṇaṃ vivyādha sātyakiḥ. daśabhiḥ sāyakaiś cānyaiḥ ṣaḍbhir aṣṭābhir eva ca.

युयुधानः पुनर् द्रोणं विव्याध दशभिः शरैः। एकेन सारथिं चास्य चतुर्भिश् चतुरो हयान्। ध्वजम् एकेन बाणेन विव्याध युधि मारिष।

yuyudhānaḥ punar droṇaṃ vivyādha daśabhiḥ śaraiḥ. ekena sārathiṃ cāsya caturbhiś caturo hayān. dhvajam ekena bāṇena vivyādha yudhi māriṣa.

तं द्रोणः साश्वयन्तारं सरथध्वजम् आशुगैः। त्वरन् प्राच्छादयद् बाणैः शलभानाम् इव व्रजैः।

taṃ droṇaḥ sāśvayantāraṃ sarathadhvajam āśugaiḥ. tvaran prācchādayad bāṇaiḥ śalabhānām iva vrajaiḥ.

तथैव युयुधानो ऽपि द्रोणं बहुभिर् आशुगैः। प्राच्छादयद् असंभ्रान्तस् ततो द्रोण उवाच ह। द्रोणस् तु परमक्रुद्धः सात्यकिं परवीरहा। अवाकिरच् छितैर् बाणैर् वासुदेवपराक्रमम्। तं तथा शरजालेन प्रच्छाद्य महता पुनः। द्रोणः प्रहस्य शैनेयम् इदं वचनम् अब्रवीत्।

tathaiva yuyudhāno 'pi droṇaṃ bahubhir āśugaiḥ. prācchādayad asaṃbhrāntas tato droṇa uvāca ha. droṇas tu paramakruddhaḥ sātyakiṃ paravīrahā. avākirac chitair bāṇair vāsudevaparākramam. taṃ tathā śarajālena pracchādya mahatā punaḥ. droṇaḥ prahasya śaineyam idaṃ vacanam abravīt.

तवाचार्यो रणं हित्वा गतः कापुरुषो यथा। युध्यमानं हि मां हित्वा प्रदक्षिणम् अवर्तत।

tavācāryo raṇaṃ hitvā gataḥ kāpuruṣo yathā. yudhyamānaṃ hi māṃ hitvā pradakṣiṇam avartata.

त्वं हि मे युध्यतो नाद्य जीवन् मोक्ष्यसि माधव। यदि मां त्वं रणे हित्वा न यास्य् आचार्यवद् द्रुतम्।

tvaṃ hi me yudhyato nādya jīvan mokṣyasi mādhava. yadi māṃ tvaṃ raṇe hitvā na yāsy ācāryavad drutam.

सात्यकिर् उवाच। धनंजयस्य पदवीं धर्मराजस्य शासनात्। गच्छामि स्वस्ति ते ब्रह्मन् न मे कालात्ययो भवेत्। आचार्यानुगतो मार्गः शिष्यैर् अन्वास्यते सदा। तस्माद् एवं व्रजाम्य् आशु यथा मे स गुरुर् गतः।

sātyakir uvāca. dhanaṃjayasya padavīṃ dharmarājasya śāsanāt. gacchāmi svasti te brahman na me kālātyayo bhavet. ācāryānugato mārgaḥ śiṣyair anvāsyate sadā. tasmād evaṃ vrajāmy āśu yathā me sa gurur gataḥ.

संजय उवाच। एतावद् उक्त्वा शैनेय आचार्यं परिवर्जयन्। प्रयातः सहसा राजन् सारथिं चेदम् अब्रवीत्।

saṃjaya uvāca. etāvad uktvā śaineya ācāryaṃ parivarjayan. prayātaḥ sahasā rājan sārathiṃ cedam abravīt.

द्रोणः करिष्यते यत्नं सर्वथा मम वारणे। यत्तो याहि रणे सूत शृणु चेदं वचः परम्।

droṇaḥ kariṣyate yatnaṃ sarvathā mama vāraṇe. yatto yāhi raṇe sūta śṛṇu cedaṃ vacaḥ param.

एतद् आलोक्यते सैन्यम् आवन्त्यानां महाप्रभम्। अभेद्यम् अरिभिर् वीरैः सुमहद्भिर् महद् बलम्। अस्यानन्तरतस् त्व् एतद् दाक्षिणात्यं महाबलम्।

etad ālokyate sainyam āvantyānāṃ mahāprabham. abhedyam aribhir vīraiḥ sumahadbhir mahad balam. asyānantaratas tv etad dākṣiṇātyaṃ mahābalam.

तदनन्तरम् एतच् च बाह्लिकानां बलं महत्। बाह्लिकाभ्याशतो युक्तं कर्णस्यापि महद् बलम्।

tadanantaram etac ca bāhlikānāṃ balaṃ mahat. bāhlikābhyāśato yuktaṃ karṇasyāpi mahad balam.

अन्योन्येन हि सैन्यानि भिन्नान्य् एतानि सारथे। अन्योन्यं समुपाश्रित्य न त्यक्ष्यन्ति रणाजिरम्। देशसाकल्यम् आसाद्य दृश्यते सुमहद् बलम्।

anyonyena hi sainyāni bhinnāny etāni sārathe. anyonyaṃ samupāśritya na tyakṣyanti raṇājiram. deśasākalyam āsādya dṛśyate sumahad balam.

एतद् अन्तरम् आसाद्य चोदयाश्वान् प्रहृष्टवत्। मध्यमं जवम् आस्थाय वह माम् अत्र सारथे।

etad antaram āsādya codayāśvān prahṛṣṭavat. madhyamaṃ javam āsthāya vaha mām atra sārathe.

बाह्लिका यत्र दृश्यन्ते नानाप्रहरणोद्यताः। दाक्षिणात्याश् च बहवः सूतपुत्रपुरोगमाः।

bāhlikā yatra dṛśyante nānāpraharaṇodyatāḥ. dākṣiṇātyāś ca bahavaḥ sūtaputrapurogamāḥ.

हस्त्यश्वरथसंबाधं यच् चानीकं विलोक्यते। नानादेशसमुत्थैश् च पदातिभिर् अधिष्ठितम्। ततः शक्यो महाव्यूहो भेत्तुं स्म सहसा रणे। तं देशं त्वरिता यामो मृदन्तो युधि शात्रवान्। तत्रैते संप्रहृष्टत्वान् नास्मान् प्रति युयुत्सवः। अयुध्यमानो बहुभिर् एकं प्राप्य सुदुर्बलम्। बलं प्रमथ्य गच्छामि मिषतां सर्वधन्विनाम्।

hastyaśvarathasaṃbādhaṃ yac cānīkaṃ vilokyate. nānādeśasamutthaiś ca padātibhir adhiṣṭhitam. tataḥ śakyo mahāvyūho bhettuṃ sma sahasā raṇe. taṃ deśaṃ tvaritā yāmo mṛdanto yudhi śātravān. tatraite saṃprahṛṣṭatvān nāsmān prati yuyutsavaḥ. ayudhyamāno bahubhir ekaṃ prāpya sudurbalam. balaṃ pramathya gacchāmi miṣatāṃ sarvadhanvinām.

एतावद् उक्त्वा यन्तारं ब्रह्माणं परिवर्जयन्। स व्यतीयाय यत्रोग्रं कर्णस्य सुमहद् बलम्। यत्रैते परमक्रुद्धा दाक्षिणात्या महारथाः। संजय उवाच। एतान् विजित्य संग्रामे ततो यामो धनंजयम्। युयुधानवचः श्रुत्वा युयुधानस्य सारथिः। यथोक्तम् अगमद् राजन् वर्जयन् द्रोणम् आहवे।

etāvad uktvā yantāraṃ brahmāṇaṃ parivarjayan. sa vyatīyāya yatrograṃ karṇasya sumahad balam. yatraite paramakruddhā dākṣiṇātyā mahārathāḥ. saṃjaya uvāca. etān vijitya saṃgrāme tato yāmo dhanaṃjayam. yuyudhānavacaḥ śrutvā yuyudhānasya sārathiḥ. yathoktam agamad rājan varjayan droṇam āhave.

तं द्रोणो ऽनुययौ क्रुद्धो विकिरन् विशिखान् बहून्। युयुधानं महाबाहुं गच्छन्तम् अनिवर्तिनम्। स च सैन्यं महद् भित्त्वा दाक्षिणात्यबलं च तत्।

taṃ droṇo 'nuyayau kruddho vikiran viśikhān bahūn. yuyudhānaṃ mahābāhuṃ gacchantam anivartinam. sa ca sainyaṃ mahad bhittvā dākṣiṇātyabalaṃ ca tat.

कर्णस्य सैन्यं सुमहद् अभिहत्य शितैः शरैः। प्रययौ त्वरितो भित्त्वा कर्णस्य च महद् बलम्। प्राविशद् भारतीं सेनाम् अपर्यन्तां स सात्यकिः। सत्यको हि ततः सैन्यं द्रावयन् स समन्ततः।

karṇasya sainyaṃ sumahad abhihatya śitaiḥ śaraiḥ. prayayau tvarito bhittvā karṇasya ca mahad balam. prāviśad bhāratīṃ senām aparyantāṃ sa sātyakiḥ. satyako hi tataḥ sainyaṃ drāvayan sa samantataḥ.

प्रविष्टे युयुधाने तु सैनिकेषु द्रुतेषु च। विद्रुते तु बले तस्मिन् भग्ने भारत भारते। अमर्षी कृतवर्मा तु सात्यकिं पर्यवारयत्।

praviṣṭe yuyudhāne tu sainikeṣu druteṣu ca. vidrute tu bale tasmin bhagne bhārata bhārate. amarṣī kṛtavarmā tu sātyakiṃ paryavārayat.

तम् आपतन्तं विशिखैः षड्भिर् आहत्य सात्यकिः। चतुर्भिश् चतुरो ऽस्याश्वान् आजघानाशु वीर्यवान्।

tam āpatantaṃ viśikhaiḥ ṣaḍbhir āhatya sātyakiḥ. caturbhiś caturo 'syāśvān ājaghānāśu vīryavān.

ततः पुनः षोडशभिर् नतपर्वभिर् आशुगैः। सात्यकिः कृतवर्माणं प्रत्यविध्यत् स्तनान्तरे।

tataḥ punaḥ ṣoḍaśabhir nataparvabhir āśugaiḥ. sātyakiḥ kṛtavarmāṇaṃ pratyavidhyat stanāntare.

स तुद्यमानो विशिखैर् बहुभिस् तिग्मतेजनैः। सात्वतेन महाराज कृतवर्मा न चक्षमे।

sa tudyamāno viśikhair bahubhis tigmatejanaiḥ. sātvatena mahārāja kṛtavarmā na cakṣame.

स वत्सदन्तं संधाय जिह्मगानलसंनिभम्। आकृष्य राजन्न् आकर्णाद् विव्याधोरसि सात्यकिम्।

sa vatsadantaṃ saṃdhāya jihmagānalasaṃnibham. ākṛṣya rājann ākarṇād vivyādhorasi sātyakim.

स तस्य देहावरणं भित्त्वा देहं च सायकः। सपत्रपुङ्खः पृथिवीं विवेश रुधिरोक्षितः।

sa tasya dehāvaraṇaṃ bhittvā dehaṃ ca sāyakaḥ. sapatrapuṅkhaḥ pṛthivīṃ viveśa rudhirokṣitaḥ.

अथास्य बहुभिर् बाणैर् अच्छिनत् परमास्त्रवित्। समार्गणगुणं राजन् कृतवर्मा शरासनम्।

athāsya bahubhir bāṇair acchinat paramāstravit. samārgaṇaguṇaṃ rājan kṛtavarmā śarāsanam.

विव्याध च रणे राजन् सात्यकिं सत्यविक्रमम्। दशभिर् विशिखैस् तीक्ष्णैर् अभिक्रुद्धः स्तनान्तरे।

vivyādha ca raṇe rājan sātyakiṃ satyavikramam. daśabhir viśikhais tīkṣṇair abhikruddhaḥ stanāntare.

ततः प्रशीर्णे धनुषि शक्त्या शक्तिमतां वरः। अभ्यहन् दक्षिणं बाहुं सात्यकिः कृतवर्मणः।

tataḥ praśīrṇe dhanuṣi śaktyā śaktimatāṃ varaḥ. abhyahan dakṣiṇaṃ bāhuṃ sātyakiḥ kṛtavarmaṇaḥ.

ततो ऽन्यत् सुदृढं वीरो धनुर् आदाय सात्यकिः। व्यसृजद् विशिखांस् तूर्णं शतशो ऽथ सहस्रशः। ते शराः सात्वतेनास्ताः कृतवर्माणम् आहवे। छादयां चक्रिरे वृक्षं शलभा इव घोषिणः।

tato 'nyat sudṛḍhaṃ vīro dhanur ādāya sātyakiḥ. vyasṛjad viśikhāṃs tūrṇaṃ śataśo 'tha sahasraśaḥ. te śarāḥ sātvatenāstāḥ kṛtavarmāṇam āhave. chādayāṃ cakrire vṛkṣaṃ śalabhā iva ghoṣiṇaḥ.

सरथं कृतवर्माणं समन्तात् पर्यवाकिरत्। छादयित्वा रणे ऽत्यर्थं हार्दिक्यं तु स सात्यकिः।

sarathaṃ kṛtavarmāṇaṃ samantāt paryavākirat. chādayitvā raṇe 'tyarthaṃ hārdikyaṃ tu sa sātyakiḥ.

अथास्य भल्लेन शिरः सारथेः समकृन्तत। स पपात हतः सूतो हार्दिक्यस्य महारथात्। ततस् ते यन्तरि हते प्राद्रवंस् तुरगा भृशम्।

athāsya bhallena śiraḥ sāratheḥ samakṛntata. sa papāta hataḥ sūto hārdikyasya mahārathāt. tatas te yantari hate prādravaṃs turagā bhṛśam.

अथ भोजस् त्व् असंभ्रान्तो निगृह्य तुरगान् स्वयम्। तस्थौ शरधनुष्पाणिस् तत् सैन्यान्य् अभ्यपूजयन्।

atha bhojas tv asaṃbhrānto nigṛhya turagān svayam. tasthau śaradhanuṣpāṇis tat sainyāny abhyapūjayan.

स मुहूर्तम् इवाश्वस्य सदश्वान् समचोदयत्। व्यपेतभीर् अमित्राणाम् आवहत् सुमहद् भयम्। सात्यकिश् चाभ्यगात् तस्मात् स तु भीमम् उपाद्रवत्।

sa muhūrtam ivāśvasya sadaśvān samacodayat. vyapetabhīr amitrāṇām āvahat sumahad bhayam. sātyakiś cābhyagāt tasmāt sa tu bhīmam upādravat.

युयुधानो ऽपि राजेन्द्र द्रोणानीकाद् विनिःसृतः। प्रययौ त्वरितस् तूर्णं काम्बोजानां महाचमूम्।

yuyudhāno 'pi rājendra droṇānīkād viniḥsṛtaḥ. prayayau tvaritas tūrṇaṃ kāmbojānāṃ mahācamūm.

स तत्र बहुभिः शूरैः संनिरुद्धो महारथैः। न चचाल तदा राजन् सात्यकिः सत्यविक्रमः।

sa tatra bahubhiḥ śūraiḥ saṃniruddho mahārathaiḥ. na cacāla tadā rājan sātyakiḥ satyavikramaḥ.

संधाय च चमूं द्रोणो भोजे भारं निवेश्य च। अन्वधावद् रणे यत्तो युयुधानं युयुत्सया।

saṃdhāya ca camūṃ droṇo bhoje bhāraṃ niveśya ca. anvadhāvad raṇe yatto yuyudhānaṃ yuyutsayā.

तथा तम् अनुधावन्तं युयुधानस्य पृष्ठतः। न्यवारयन्त संक्रुद्धाः पाण्डुसैन्ये बृहत्तमाः।

tathā tam anudhāvantaṃ yuyudhānasya pṛṣṭhataḥ. nyavārayanta saṃkruddhāḥ pāṇḍusainye bṛhattamāḥ.

समासाद्य तु हार्दिक्यं रथानां प्रवरं रथम्। पाञ्चाला विगतोत्साहा भीमसेनपुरोगमाः। विक्रम्य वारिता राजन् वीरेण कृतवर्मणा।

samāsādya tu hārdikyaṃ rathānāṃ pravaraṃ ratham. pāñcālā vigatotsāhā bhīmasenapurogamāḥ. vikramya vāritā rājan vīreṇa kṛtavarmaṇā.

यतमानांस् तु तान् सर्वान् ईषद् विगतचेतसः। अभितस् ताञ् शरौघेण क्लान्तवाहान् अवारयत्।

yatamānāṃs tu tān sarvān īṣad vigatacetasaḥ. abhitas tāñ śaraugheṇa klāntavāhān avārayat.

निगृहीतास् तु भोजेन भोजानीकेप्सवो रणे। अतिष्ठन्न् आर्यवद् वीराः प्रार्थयन्तो महद् यशः। हार्दिक्यं समरे यत्ता न शेकुः प्रतिवीक्षितुम्।

nigṛhītās tu bhojena bhojānīkepsavo raṇe. atiṣṭhann āryavad vīrāḥ prārthayanto mahad yaśaḥ. hārdikyaṃ samare yattā na śekuḥ prativīkṣitum.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents