महाभारत 7.87 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 87→

[mh-7-87] • 75 श्लोकाः

संजय उवाच। धर्मराजस्य तद् वाक्यं निशम्य शिनिपुंगवः। पार्थाच् च भयम् आशङ्कन् परित्यागान् महीपतेः।

saṃjaya uvāca. dharmarājasya tad vākyaṃ niśamya śinipuṃgavaḥ. pārthāc ca bhayam āśaṅkan parityāgān mahīpateḥ.

अपवादं ह्य् आत्मनश् च लोकाद् रक्षन् विशेषतः। न मां भीत इति ब्रूयुर् आयान्तं फल्गुनं प्रति।

apavādaṃ hy ātmanaś ca lokād rakṣan viśeṣataḥ. na māṃ bhīta iti brūyur āyāntaṃ phalgunaṃ prati.

निश्चित्य बहुधैवं स सात्यकिर् युद्धदुर्मदः। नातिव्यक्तम् इवाभाष्य धर्मराजं महायशाः। शोकगद्गदया वाचा शोकोपहतचेतनः। धर्मराजम् इदं वाक्यम् अब्रवीत् पुरुषर्षभ। यथेदानीम् इति ध्यात्वा धर्मराजम् अथाब्रवीत्।

niścitya bahudhaivaṃ sa sātyakir yuddhadurmadaḥ. nātivyaktam ivābhāṣya dharmarājaṃ mahāyaśāḥ. śokagadgadayā vācā śokopahatacetanaḥ. dharmarājam idaṃ vākyam abravīt puruṣarṣabha. yathedānīm iti dhyātvā dharmarājam athābravīt.

कृतां चेन् मन्यसे रक्षां स्वस्ति ते ऽस्तु विशां पते। अनुयास्यामि बीभत्सुं करिष्ये वचनं तव।

kṛtāṃ cen manyase rakṣāṃ svasti te 'stu viśāṃ pate. anuyāsyāmi bībhatsuṃ kariṣye vacanaṃ tava.

न हि मे पाण्डवात् कश् चित् त्रिषु लोकेषु विद्यते। यो वै प्रियतरो राजन् सत्यम् एतद् ब्रवीमि ते।

na hi me pāṇḍavāt kaś cit triṣu lokeṣu vidyate. yo vai priyataro rājan satyam etad bravīmi te.

तस्याहं पदवीं यास्ये संदेशात् तव मानद। त्वत्कृते न च मे किं चिद् अकर्तव्यं कथं चन।

tasyāhaṃ padavīṃ yāsye saṃdeśāt tava mānada. tvatkṛte na ca me kiṃ cid akartavyaṃ kathaṃ cana.

यथा हि मे गुरोर् वाक्यं विशिष्टं द्विपदां वर। तथा तवापि वचनं विशिष्टतरम् एव मे।

yathā hi me guror vākyaṃ viśiṣṭaṃ dvipadāṃ vara. tathā tavāpi vacanaṃ viśiṣṭataram eva me.

प्रिये हि तव वर्तेते भ्रातरौ कृष्णपाण्डवौ। तयोः प्रिये स्थितं चैव विद्धि मां राजपुंगव।

priye hi tava vartete bhrātarau kṛṣṇapāṇḍavau. tayoḥ priye sthitaṃ caiva viddhi māṃ rājapuṃgava.

तवाज्ञां शिरसा गृह्य पाण्डवार्थम् अहं प्रभो। भित्त्वेदं दुर्भिदं सैन्यं प्रयास्ये नरसत्तम।

tavājñāṃ śirasā gṛhya pāṇḍavārtham ahaṃ prabho. bhittvedaṃ durbhidaṃ sainyaṃ prayāsye narasattama.

द्रोणानीकं विशाम्य् एष क्रुद्धो झष इवार्णवम्। तत्र यास्यामि यत्रासौ राजन् राजा जयद्रथः।

droṇānīkaṃ viśāmy eṣa kruddho jhaṣa ivārṇavam. tatra yāsyāmi yatrāsau rājan rājā jayadrathaḥ.

यत्र सेनां समाश्रित्य भीतस् तिष्ठति पाण्डवात्। गुप्तो रथवरश्रेष्ठैर् द्रौणिकर्णकृपादिभिः।

yatra senāṃ samāśritya bhītas tiṣṭhati pāṇḍavāt. gupto rathavaraśreṣṭhair drauṇikarṇakṛpādibhiḥ.

इतस् त्रियोजनं मन्ये तम् अध्वानं विशां पते। यत्र तिष्ठति पार्थो ऽसौ जयद्रथवधोद्यतः।

itas triyojanaṃ manye tam adhvānaṃ viśāṃ pate. yatra tiṣṭhati pārtho 'sau jayadrathavadhodyataḥ.

त्रियोजनगतस्यापि तस्य यास्याम्य् अहं पदम्। आसैन्धववधाद् राजन् सुदृढेनान्तरात्मना।

triyojanagatasyāpi tasya yāsyāmy ahaṃ padam. āsaindhavavadhād rājan sudṛḍhenāntarātmanā.

अनादिष्टस् तु गुरुणा को नु युध्येत मानवः। आदिष्टस् तु त्वया राजन् को न युध्येत मादृशः। अभिजानामि तं देशं यत्र यास्याम्य् अहं प्रभो। यत्र तिष्ठति राजासौ सैन्धवो बालघातकः। सागरप्रतिमं सैन्यं गर्जन्तम् इव सागरम्।

anādiṣṭas tu guruṇā ko nu yudhyeta mānavaḥ. ādiṣṭas tu tvayā rājan ko na yudhyeta mādṛśaḥ. abhijānāmi taṃ deśaṃ yatra yāsyāmy ahaṃ prabho. yatra tiṣṭhati rājāsau saindhavo bālaghātakaḥ. sāgarapratimaṃ sainyaṃ garjantam iva sāgaram.

हुडशक्तिगदाप्रासखड्गचर्मर्ष्टितोमरम्। इष्वस्त्रवरसंबाधं क्षोभयिष्ये बलार्णवम्।

huḍaśaktigadāprāsakhaḍgacarmarṣṭitomaram. iṣvastravarasaṃbādhaṃ kṣobhayiṣye balārṇavam.

यद् एतत् कुञ्जरानीकं साहस्रम् अनुपश्यसि। कुलम् अञ्जनकं नाम यत्रैते वीर्यशालिनः।

yad etat kuñjarānīkaṃ sāhasram anupaśyasi. kulam añjanakaṃ nāma yatraite vīryaśālinaḥ.

आस्थिता बहुभिर् म्लेच्छैर् युद्धशौण्डैः प्रहारिभिः। नागा मेघनिभा राजन् क्षरन्त इव तोयदाः।

āsthitā bahubhir mlecchair yuddhaśauṇḍaiḥ prahāribhiḥ. nāgā meghanibhā rājan kṣaranta iva toyadāḥ.

नैते जातु निवर्तेरन् प्रेषिता हस्तिसादिभिः। अन्यत्र हि वधाद् एषां नास्ति राजन् पराजयः।

naite jātu nivarteran preṣitā hastisādibhiḥ. anyatra hi vadhād eṣāṃ nāsti rājan parājayaḥ.

अथ यान् रथिनो राजन् समन्ताद् अनुपश्यसि। एते रुक्मरथा नाम राजपुत्रा महारथाः।

atha yān rathino rājan samantād anupaśyasi. ete rukmarathā nāma rājaputrā mahārathāḥ.

रथेष्व् अस्त्रेषु निपुणा नागेषु च विशां पते। धनुर्वेदे गताः पारं मुष्टियुद्धे च कोविदाः।

ratheṣv astreṣu nipuṇā nāgeṣu ca viśāṃ pate. dhanurvede gatāḥ pāraṃ muṣṭiyuddhe ca kovidāḥ.

गदायुद्धविशेषज्ञा नियुद्धकुशलास् तथा। खड्गप्रहरणे युक्ताः संपाते चासिचर्मणोः।

gadāyuddhaviśeṣajñā niyuddhakuśalās tathā. khaḍgapraharaṇe yuktāḥ saṃpāte cāsicarmaṇoḥ.

शूराश् च कृतविद्याश् च स्पर्धन्ते च परस्परम्। नित्यं च समरे राजन् विजिगीषन्ति मानवान्।

śūrāś ca kṛtavidyāś ca spardhante ca parasparam. nityaṃ ca samare rājan vijigīṣanti mānavān.

कर्णेन विजिता राजन् दुःशासनम् अनुव्रताः। एतांस् तु वासुदेवो ऽपि रथोदारान् प्रशंसति।

karṇena vijitā rājan duḥśāsanam anuvratāḥ. etāṃs tu vāsudevo 'pi rathodārān praśaṃsati.

सततं प्रियकामाश् च कर्णस्यैते वशे स्थिताः। तस्यैव वचनाद् राजन् निवृत्ताः श्वेतवाहनात्।

satataṃ priyakāmāś ca karṇasyaite vaśe sthitāḥ. tasyaiva vacanād rājan nivṛttāḥ śvetavāhanāt.

ते न क्षता न च श्रान्ता दृढावरणकार्मुकाः। मदर्थं विष्ठिता नूनं धार्तराष्ट्रस्य शासनात्।

te na kṣatā na ca śrāntā dṛḍhāvaraṇakārmukāḥ. madarthaṃ viṣṭhitā nūnaṃ dhārtarāṣṭrasya śāsanāt.

एतान् प्रमथ्य संग्रामे प्रियार्थं तव कौरव। प्रयास्यामि ततः पश्चात् पदवीं सव्यसाचिनः।

etān pramathya saṃgrāme priyārthaṃ tava kaurava. prayāsyāmi tataḥ paścāt padavīṃ savyasācinaḥ.

यांस् त्व् एतान् अपरान् राजन् नागान् सप्तशतानि च। प्रेक्षसे वर्मसंछन्नान् किरातैः समधिष्ठितान्।

yāṃs tv etān aparān rājan nāgān saptaśatāni ca. prekṣase varmasaṃchannān kirātaiḥ samadhiṣṭhitān.

किरातराजो यान् प्रादाद् गृहीतः सव्यसाचिना। स्वलंकृतांस् तथा प्रेष्यान् इच्छञ् जीवितम् आत्मनः।

kirātarājo yān prādād gṛhītaḥ savyasācinā. svalaṃkṛtāṃs tathā preṣyān icchañ jīvitam ātmanaḥ.

आसन्न् एते पुरा राजंस् तव कर्मकरा दृढम्। त्वाम् एवाद्य युयुत्सन्ते पश्य कालस्य पर्ययम्।

āsann ete purā rājaṃs tava karmakarā dṛḍham. tvām evādya yuyutsante paśya kālasya paryayam.

तेषाम् एते महामात्राः किराता युद्धदुर्मदाः। हस्तिशिक्षाविदश् चैव सर्वे चैवाग्नियोनयः।

teṣām ete mahāmātrāḥ kirātā yuddhadurmadāḥ. hastiśikṣāvidaś caiva sarve caivāgniyonayaḥ.

एते विनिर्जिताः सर्वे संग्रामे सव्यसाचिना। मदर्थम् अद्य संयत्ता दुर्योधनवशानुगाः।

ete vinirjitāḥ sarve saṃgrāme savyasācinā. madartham adya saṃyattā duryodhanavaśānugāḥ.

एतान् भित्त्वा शरै राजन् किरातान् युद्धदुर्मदान्। सैन्धवस्य वधे युक्तम् अनुयास्यामि पाण्डवम्।

etān bhittvā śarai rājan kirātān yuddhadurmadān. saindhavasya vadhe yuktam anuyāsyāmi pāṇḍavam.

ये त्व् एते सुमहानागा अञ्जनस्य कुलोद्भवाः। कर्कशाश् च विनीताश् च प्रभिन्नकरटामुखाः।

ye tv ete sumahānāgā añjanasya kulodbhavāḥ. karkaśāś ca vinītāś ca prabhinnakaraṭāmukhāḥ.

जाम्बूनदमयैः सर्वैर् वर्मभिः सुविभूषिताः। लब्धलक्ष्या रणे राजन्न् ऐरावणसमा युधि।

jāmbūnadamayaiḥ sarvair varmabhiḥ suvibhūṣitāḥ. labdhalakṣyā raṇe rājann airāvaṇasamā yudhi.

उत्तरात् पर्वताद् एते तीक्ष्णैर् दस्युभिर् आस्थिताः। आस्थिता दस्युभिस् तीक्ष्णैः शूरैर् उत्तमपार्वतैः। कर्कशैः प्रवरैर् योधैः कार्ष्णायसतनुच्छदैः।

uttarāt parvatād ete tīkṣṇair dasyubhir āsthitāḥ. āsthitā dasyubhis tīkṣṇaiḥ śūrair uttamapārvataiḥ. karkaśaiḥ pravarair yodhaiḥ kārṣṇāyasatanucchadaiḥ.

सन्ति गोयोनयश् चात्र सन्ति वानरयोनयः। अनेकयोनयश् चान्ये तथा मानुषयोनयः।

santi goyonayaś cātra santi vānarayonayaḥ. anekayonayaś cānye tathā mānuṣayonayaḥ.

अनीकम् असताम् एतद् धूमवर्णम् उदीर्यते। म्लेच्छानां पापकर्तॄणां हिमवद्दुर्गवासिनाम्।

anīkam asatām etad dhūmavarṇam udīryate. mlecchānāṃ pāpakartṝṇāṃ himavaddurgavāsinām.

एतद् दुर्योधनो लब्ध्वा समग्रं नागमण्डलम्। कृपं च सौमदत्तिं च द्रोणं च रथिनां वरम्।

etad duryodhano labdhvā samagraṃ nāgamaṇḍalam. kṛpaṃ ca saumadattiṃ ca droṇaṃ ca rathināṃ varam.

सिन्धुराजं तथा कर्णम् अवमन्यत पाण्डवान्। भीष्मं द्रोणं कृपं कर्णम् आवन्त्याव् अथ सैन्धवम्। द्रौणिं च सौमदत्तिं च पाण्डवान् अतिमन्यते। कृतार्थम् अथ चात्मानं मन्यते कालचोदितः।

sindhurājaṃ tathā karṇam avamanyata pāṇḍavān. bhīṣmaṃ droṇaṃ kṛpaṃ karṇam āvantyāv atha saindhavam. drauṇiṃ ca saumadattiṃ ca pāṇḍavān atimanyate. kṛtārtham atha cātmānaṃ manyate kālacoditaḥ.

ते च सर्वे ऽनुसंप्राप्ता मम नाराचगोचरम्। न विमोक्ष्यन्ति कौन्तेय यद्य् अपि स्युर् मनोजवाः।

te ca sarve 'nusaṃprāptā mama nārācagocaram. na vimokṣyanti kaunteya yady api syur manojavāḥ.

तेन संभाविता नित्यं परवीर्योपजीविना। विनाशम् उपयास्यन्ति मच्छरौघनिपीडिताः।

tena saṃbhāvitā nityaṃ paravīryopajīvinā. vināśam upayāsyanti maccharaughanipīḍitāḥ.

ये त्व् एते रथिनो राजन् दृश्यन्ते काञ्चनध्वजाः। एते दुर्वारणा नाम काम्बोजा यदि ते श्रुताः।

ye tv ete rathino rājan dṛśyante kāñcanadhvajāḥ. ete durvāraṇā nāma kāmbojā yadi te śrutāḥ.

शूराश् च कृतविद्याश् च धनुर्वेदे च निष्ठिताः। संहताश् च भृशं ह्य् एते अन्योन्यस्य हितैषिणः।

śūrāś ca kṛtavidyāś ca dhanurvede ca niṣṭhitāḥ. saṃhatāś ca bhṛśaṃ hy ete anyonyasya hitaiṣiṇaḥ.

अक्षौहिण्यश् च संरब्धा धार्तराष्ट्रस्य भारत। यत्ता मदर्थं तिष्ठन्ति कुरुवीराभिरक्षिताः।

akṣauhiṇyaś ca saṃrabdhā dhārtarāṣṭrasya bhārata. yattā madarthaṃ tiṣṭhanti kuruvīrābhirakṣitāḥ.

अप्रमत्ता महाराज माम् एव प्रत्युपस्थिताः। तांस् त्व् अहं प्रमथिष्यामि तृणानीव हुताशनः।

apramattā mahārāja mām eva pratyupasthitāḥ. tāṃs tv ahaṃ pramathiṣyāmi tṛṇānīva hutāśanaḥ.

तस्मात् सर्वान् उपासङ्गान् सर्वोपकरणानि च। रथे कुर्वन्तु मे राजन् यथावद् रथकल्पकाः।

tasmāt sarvān upāsaṅgān sarvopakaraṇāni ca. rathe kurvantu me rājan yathāvad rathakalpakāḥ.

अस्मिंस् तु खलु संग्रामे ग्राह्यं विविधम् आयुधम्। यथोपदिष्टम् आचार्यैः कार्यः पञ्चगुणो रथः।

asmiṃs tu khalu saṃgrāme grāhyaṃ vividham āyudham. yathopadiṣṭam ācāryaiḥ kāryaḥ pañcaguṇo rathaḥ.

काम्बोजैर् हि समेष्यामि क्रुद्धैर् आशीविषोपमैः। नानाशस्त्रसमावापैर् विविधायुधयोधिभिः।

kāmbojair hi sameṣyāmi kruddhair āśīviṣopamaiḥ. nānāśastrasamāvāpair vividhāyudhayodhibhiḥ.

किरातैश् च समेष्यामि विषकल्पैः प्रहारिभिः। लालितैः सततं राज्ञा दुर्योधनहितैषिभिः।

kirātaiś ca sameṣyāmi viṣakalpaiḥ prahāribhiḥ. lālitaiḥ satataṃ rājñā duryodhanahitaiṣibhiḥ.

शकैश् चापि समेष्यामि शक्रतुल्यपराक्रमैः। अग्निकल्पैर् दुराधर्षैः प्रदीप्तैर् इव पावकैः।

śakaiś cāpi sameṣyāmi śakratulyaparākramaiḥ. agnikalpair durādharṣaiḥ pradīptair iva pāvakaiḥ.

तथान्यैर् विविधैर् योधैः कालकल्पैर् दुरासदैः। समेष्यामि रणे राजन् बहुभिर् युद्धदुर्मदैः। त्रियोजनगतस्याहं पदवीं सव्यसाचिनः। यास्यामि रथिनां श्रेष्ठं प्रवरं च धनुष्मताम्। सूर्योदयगतस्याहं पाण्डवस्य गतिं चरन्। अपरेण गते सूर्ये गमिष्यामि न संशयः।

tathānyair vividhair yodhaiḥ kālakalpair durāsadaiḥ. sameṣyāmi raṇe rājan bahubhir yuddhadurmadaiḥ. triyojanagatasyāhaṃ padavīṃ savyasācinaḥ. yāsyāmi rathināṃ śreṣṭhaṃ pravaraṃ ca dhanuṣmatām. sūryodayagatasyāhaṃ pāṇḍavasya gatiṃ caran. apareṇa gate sūrye gamiṣyāmi na saṃśayaḥ.

तस्माद् वै वाजिनो मुख्या विश्रान्ताः शुभलक्षणाः। उपावृत्ताश् च पीताश् च पुनर् युज्यन्तु मे रथे।

tasmād vai vājino mukhyā viśrāntāḥ śubhalakṣaṇāḥ. upāvṛttāś ca pītāś ca punar yujyantu me rathe.

तस्य सर्वान् उपासङ्गान् सर्वोपकरणानि च। रथे प्रास्थापयद् राजा शस्त्राणि विविधानि च।

tasya sarvān upāsaṅgān sarvopakaraṇāni ca. rathe prāsthāpayad rājā śastrāṇi vividhāni ca.

ततस् तान् सर्वतो मुक्त्वा सदश्वांश् चतुरो जनाः। रसवत् पाययाम् आसुः पानं मदसमीरिणम्।

tatas tān sarvato muktvā sadaśvāṃś caturo janāḥ. rasavat pāyayām āsuḥ pānaṃ madasamīriṇam.

पीतोपवृत्तान् स्नातांश् च जग्धान्नान् समलंकृतान्। विनीतशल्यांस् तुरगांश् चतुरो हेममालिनः।

pītopavṛttān snātāṃś ca jagdhānnān samalaṃkṛtān. vinītaśalyāṃs turagāṃś caturo hemamālinaḥ.

तान् यत्तान् रुक्मवर्णाभान् विनीताञ् शीघ्रगामिनः। संहृष्टमनसो ऽव्यग्रान् विधिवत् कल्पिते रथे।

tān yattān rukmavarṇābhān vinītāñ śīghragāminaḥ. saṃhṛṣṭamanaso 'vyagrān vidhivat kalpite rathe.

महाध्वजेन सिंहेन हेमकेसरमालिना। संवृते केतनैर् हेमैर् मणिविद्रुमचित्रितैः। पाण्डुराभ्रप्रकाशाभिः पताकाभिर् अलंकृते।

mahādhvajena siṃhena hemakesaramālinā. saṃvṛte ketanair hemair maṇividrumacitritaiḥ. pāṇḍurābhraprakāśābhiḥ patākābhir alaṃkṛte.

हेमदण्डोच्छ्रितच्छत्रे बहुशस्त्रपरिच्छदे। योजयाम् आस विधिवद् धेमभाण्डविभूषितान्।

hemadaṇḍocchritacchatre bahuśastraparicchade. yojayām āsa vidhivad dhemabhāṇḍavibhūṣitān.

दारुकस्यानुजो भ्राता सूतस् तस्य प्रियः सखा। न्यवेदयद् रथं युक्तं वासवस्येव मातलिः।

dārukasyānujo bhrātā sūtas tasya priyaḥ sakhā. nyavedayad rathaṃ yuktaṃ vāsavasyeva mātaliḥ.

ततः स्नातः शुचिर् भूत्वा कृतकौतुकमङ्गलः। स्नातकानां सहस्रस्य स्वर्णनिष्कान् अदापयत्। आशीर्वादैः परिष्वक्तः सात्यकिः श्रीमतां वरः।

tataḥ snātaḥ śucir bhūtvā kṛtakautukamaṅgalaḥ. snātakānāṃ sahasrasya svarṇaniṣkān adāpayat. āśīrvādaiḥ pariṣvaktaḥ sātyakiḥ śrīmatāṃ varaḥ.

ततः स मधुपर्कार्हः पीत्वा कैलावतं मधु। लोहिताक्षो बभौ तत्र मदविह्वललोचनः।

tataḥ sa madhuparkārhaḥ pītvā kailāvataṃ madhu. lohitākṣo babhau tatra madavihvalalocanaḥ.

आलभ्य वीरकांस्यं च हर्षेण महतान्वितः। द्विगुणीकृततेजा हि प्रज्वलन्न् इव पावकः। उत्सङ्गे धनुर् आदाय सशरं रथिनां वरः।

ālabhya vīrakāṃsyaṃ ca harṣeṇa mahatānvitaḥ. dviguṇīkṛtatejā hi prajvalann iva pāvakaḥ. utsaṅge dhanur ādāya saśaraṃ rathināṃ varaḥ.

कृतस्वस्त्ययनो विप्रैः कवची समलंकृतः। लाजैर् गन्धैस् तथा माल्यैः कन्याभिश् चाभिनन्दितः।

kṛtasvastyayano vipraiḥ kavacī samalaṃkṛtaḥ. lājair gandhais tathā mālyaiḥ kanyābhiś cābhinanditaḥ.

युधिष्ठिरस्य चरणाव् अभिवाद्य कृताञ्जलिः। तेन मूर्धन्य् उपाघ्रात आरुरोह महारथम्। आशिषो विपुलाः श्रुत्वा धर्मराजमुखोद्गताः। हर्षेण महता युक्तस् त्व् आरुरोह रथोत्तमम्।

yudhiṣṭhirasya caraṇāv abhivādya kṛtāñjaliḥ. tena mūrdhany upāghrāta āruroha mahāratham. āśiṣo vipulāḥ śrutvā dharmarājamukhodgatāḥ. harṣeṇa mahatā yuktas tv āruroha rathottamam.

ततस् ते वाजिनो हृष्टाः सुपुष्टा वातरंहसः। अजय्या जैत्रम् ऊहुस् तं विकुर्वन्तः स्म सैन्धवाः। यथा शक्ररथं राजन्न् ऊहुस् ते हरयः पुरा। तथैव भीमसेनो ऽपि धर्मराजेन पूजितः। प्रायात् सात्यकिना सार्धम् अभिवाद्य युधिष्ठिरम्। तौ दृष्ट्वा प्रविविक्षन्तौ तव सेनाम् अरिंदमौ। संयत्तास् तावकाः सर्वे तस्थुर् द्रोणपुरोगमाः। संनद्धम् अनुगच्छन्तं दृष्ट्वा भीमं स सात्यकिः। अभिनन्द्याब्रवीद् वीरस् तदा हर्षकरं वचः।

tatas te vājino hṛṣṭāḥ supuṣṭā vātaraṃhasaḥ. ajayyā jaitram ūhus taṃ vikurvantaḥ sma saindhavāḥ. yathā śakrarathaṃ rājann ūhus te harayaḥ purā. tathaiva bhīmaseno 'pi dharmarājena pūjitaḥ. prāyāt sātyakinā sārdham abhivādya yudhiṣṭhiram. tau dṛṣṭvā pravivikṣantau tava senām ariṃdamau. saṃyattās tāvakāḥ sarve tasthur droṇapurogamāḥ. saṃnaddham anugacchantaṃ dṛṣṭvā bhīmaṃ sa sātyakiḥ. abhinandyābravīd vīras tadā harṣakaraṃ vacaḥ.

अथ हर्षपरीताङ्गः सात्यकिर् भीमम् अब्रवीत्। त्वं भीम रक्ष राजानम् एतत् कार्यतमं हि ते।

atha harṣaparītāṅgaḥ sātyakir bhīmam abravīt. tvaṃ bhīma rakṣa rājānam etat kāryatamaṃ hi te.

अहं भित्त्वा प्रवेक्ष्यामि कालपक्वम् इदं बलम्। आयत्यां च तदात्वे च श्रेयो राज्ञो ऽभिरक्षणम्।

ahaṃ bhittvā pravekṣyāmi kālapakvam idaṃ balam. āyatyāṃ ca tadātve ca śreyo rājño 'bhirakṣaṇam.

जानीषे मम वीर्यं त्वं तव चाहम् अरिंदम। तस्माद् भीम निवर्तस्व मम चेद् इच्छसि प्रियम्।

jānīṣe mama vīryaṃ tvaṃ tava cāham ariṃdama. tasmād bhīma nivartasva mama ced icchasi priyam.

तथोक्तः सात्यकिं प्राह व्रज त्वं कार्यसिद्धये। अहं राज्ञः करिष्यामि रक्षां पुरुषसत्तम।

tathoktaḥ sātyakiṃ prāha vraja tvaṃ kāryasiddhaye. ahaṃ rājñaḥ kariṣyāmi rakṣāṃ puruṣasattama.

एवम् उक्तः प्रत्युवाच भीमसेनं स माधवः। गच्छ गच्छ द्रुतं पार्थ ध्रुवो ऽद्य विजयो मम।

evam uktaḥ pratyuvāca bhīmasenaṃ sa mādhavaḥ. gaccha gaccha drutaṃ pārtha dhruvo 'dya vijayo mama.

यन् मे स्निग्धो ऽनुरक्तश् च त्वम् अद्य वशगः स्थितः। निमित्तानि च धन्यानि यथा भीम वदन्ति मे।

yan me snigdho 'nuraktaś ca tvam adya vaśagaḥ sthitaḥ. nimittāni ca dhanyāni yathā bhīma vadanti me.

निहते सैन्धवे पापे पाण्डवेन महात्मना। परिष्वजिष्ये राजानं धर्मात्मानं न संशयः। अप्रमादश् च ते कार्यो द्रोणं प्रति महारथम्।

nihate saindhave pāpe pāṇḍavena mahātmanā. pariṣvajiṣye rājānaṃ dharmātmānaṃ na saṃśayaḥ. apramādaś ca te kāryo droṇaṃ prati mahāratham.

एतावद् उक्त्वा भीमं तु विसृज्य च महामनाः। संप्रैक्षत् तावकं सैन्यं व्याघ्रो मृगगणान् इव।

etāvad uktvā bhīmaṃ tu visṛjya ca mahāmanāḥ. saṃpraikṣat tāvakaṃ sainyaṃ vyāghro mṛgagaṇān iva.

तं दृष्ट्वा प्रविविक्षन्तं सैन्यं तव जनाधिप। भूय एवाभवन् मूढं सुभृशं चाप्य् अकम्पत।

taṃ dṛṣṭvā pravivikṣantaṃ sainyaṃ tava janādhipa. bhūya evābhavan mūḍhaṃ subhṛśaṃ cāpy akampata.

ततः प्रयातः सहसा सैन्यं तव स सात्यकिः। दिदृक्षुर् अर्जुनं राजन् धर्मराजस्य शासनात्।

tataḥ prayātaḥ sahasā sainyaṃ tava sa sātyakiḥ. didṛkṣur arjunaṃ rājan dharmarājasya śāsanāt.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...