महाभारत 7.48 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 48→

[mh-7-48] • 53 श्लोकाः

संजय उवाच। विष्णोः स्वसानन्दिकरः स विष्ण्वायुधभूषितः। रराजातिरथः संख्ये जनार्दन इवापरः।

saṃjaya uvāca. viṣṇoḥ svasānandikaraḥ sa viṣṇvāyudhabhūṣitaḥ. rarājātirathaḥ saṃkhye janārdana ivāparaḥ.

मारुतोद्धूतकेशान्तम् उद्यतारिवरायुधम्। वपुः समीक्ष्य पृथ्वीशा दुःसमीक्ष्यं सुरैर् अपि। यदि पाणितलाद् एतच् चक्रं मुच्येत फाल्गुनेः। वरदानान् मातुलस्य विष्णोश् चक्रम् इवापतेत्।

mārutoddhūtakeśāntam udyatārivarāyudham. vapuḥ samīkṣya pṛthvīśā duḥsamīkṣyaṃ surair api. yadi pāṇitalād etac cakraṃ mucyeta phālguneḥ. varadānān mātulasya viṣṇoś cakram ivāpatet.

तच् चक्रं भृशम् उद्विग्नाः संचिच्छिदुर् अनेकधा। महारथस् ततः कार्ष्णिः संजग्राह महागदाम्।

tac cakraṃ bhṛśam udvignāḥ saṃcicchidur anekadhā. mahārathas tataḥ kārṣṇiḥ saṃjagrāha mahāgadām.

विधनुःस्यन्दनासिस् तैर् विचक्रश् चारिभिः कृतः। अभिमन्युर् गदापाणिर् अश्वत्थामानम् आद्रवत्।

vidhanuḥsyandanāsis tair vicakraś cāribhiḥ kṛtaḥ. abhimanyur gadāpāṇir aśvatthāmānam ādravat.

स गदाम् उद्यतां दृष्ट्वा ज्वलन्तीम् अशनीम् इव। अपाक्रामद् रथोपस्थाद् विक्रमांस् त्रीन् नरर्षभः।

sa gadām udyatāṃ dṛṣṭvā jvalantīm aśanīm iva. apākrāmad rathopasthād vikramāṃs trīn nararṣabhaḥ.

तस्याश्वान् गदया हत्वा तथोभौ पार्ष्णिसारथी। शराचिताङ्गः सौभद्रः श्वाविद्वत् प्रत्यदृश्यत।

tasyāśvān gadayā hatvā tathobhau pārṣṇisārathī. śarācitāṅgaḥ saubhadraḥ śvāvidvat pratyadṛśyata.

ततः सुबलदायादं कालकेयम् अपोथयत्। जघान चास्यानुचरान् गान्धारान् सप्तसप्ततिम्।

tataḥ subaladāyādaṃ kālakeyam apothayat. jaghāna cāsyānucarān gāndhārān saptasaptatim.

पुनर् ब्रह्मवसातीयाञ् जघान रथिनो दश। केकयानां रथान् सप्त हत्वा च दश कुञ्जरान्। दौःशासनिरथं साश्वं गदया समपोथयत्।

punar brahmavasātīyāñ jaghāna rathino daśa. kekayānāṃ rathān sapta hatvā ca daśa kuñjarān. dauḥśāsanirathaṃ sāśvaṃ gadayā samapothayat.

ततो दौःशासनिः क्रुद्धो गदाम् उद्यम्य मारिष। अभिदुद्राव सौभद्रं तिष्ठ तिष्ठेति चाब्रवीत्।

tato dauḥśāsaniḥ kruddho gadām udyamya māriṣa. abhidudrāva saubhadraṃ tiṣṭha tiṣṭheti cābravīt.

ताव् उद्यतगदौ वीराव् अन्योन्यवधकाङ्क्षिणौ। भ्रातृव्यौ संप्रजह्राते पुरेव त्र्यम्बकान्तकौ।

tāv udyatagadau vīrāv anyonyavadhakāṅkṣiṇau. bhrātṛvyau saṃprajahrāte pureva tryambakāntakau.

ताव् अन्योन्यं गदाग्राभ्यां संहत्य पतितौ क्षितौ। ततो महीतलात् कार्ष्णिर् विषपीत इव स्खलन्। समभ्यधावद् दष्टौष्ठो दौःशासनिम् अथ क्षितौ। सो ऽपि वेगवतीं गृह्य गदाम् उद्यम्य चार्जुनिम्। किंचिच्छ्वासस् तु सौभद्रो दौःशासनिम् अताडयत्। ताव् उभौ भ्रातराव् एवं गतौ वैवस्वतक्षयम्। इन्द्रध्वजाव् इवोत्सृष्टौ रणमध्ये परंतपौ।

tāv anyonyaṃ gadāgrābhyāṃ saṃhatya patitau kṣitau. tato mahītalāt kārṣṇir viṣapīta iva skhalan. samabhyadhāvad daṣṭauṣṭho dauḥśāsanim atha kṣitau. so 'pi vegavatīṃ gṛhya gadām udyamya cārjunim. kiṃcicchvāsas tu saubhadro dauḥśāsanim atāḍayat. tāv ubhau bhrātarāv evaṃ gatau vaivasvatakṣayam. indradhvajāv ivotsṛṣṭau raṇamadhye paraṃtapau.

दौःशासनिर् अथोत्थाय कुरूणां कीर्तिवर्धनः। देवकल्पो महेष्वासः क्षत्रं दग्ध्वा महायशाः। प्रोत्तिष्ठमानं सौभद्रं गदया मूर्ध्न्य् अताडयत्।

dauḥśāsanir athotthāya kurūṇāṃ kīrtivardhanaḥ. devakalpo maheṣvāsaḥ kṣatraṃ dagdhvā mahāyaśāḥ. prottiṣṭhamānaṃ saubhadraṃ gadayā mūrdhny atāḍayat.

गदावेगेन महता व्यायामेन च मोहितः। पौरुषं च समालम्ब्य किं चिन् मूर्छाम् अवाप सः। एवं तदा महावीरः कुरुवंशविवर्धनः। युध्यमानस् तृषाक्रान्तः सुकुमारो महाबलः। क्षुधासंपीडितो राजन्न् ईषन् मूर्छाम् अवाप सः। ईषद् भ्रममाने ते चक्षुषी समदृश्यत (सिच्)। क्षणोपविष्टो ऽथ तदा वाक्यं चेदम् उवाच ह। शृण्वन्तु कौरवाः सर्वे वाक्यं धर्मार्थसंहितम्। अर्जुनस्य न [?च] दायादो भागिनेयो महात्मनः। कृष्णस्य चाहं दुर्मेधा यथा कापुरुषस् तदा। सुभद्रानन्दनो भूत्वा किं चापि न कृतं मया। सर्वे यूयं जीवमाना अस्मद्द्रोण[ह]परायणाः। एवं ब्रुवाणः स तदाभिमन्युः। प्रतापयुक्तो ऽपि रणे प्रनष्टः। धृत्या गृहीतः स तदा महात्मा। मूर्छान्वितो विह्वलतां जगाम। दिशो विलोकयन् सर्वाः कोपेन स महाबलः। तस्मिन् वै वीरशयने सौभद्रः प्रापतद् भुवि। हत्वा तान् सुबहून् वीरांल् लक्ष्मणादीन् महाबलः। कोटिं हत्वा रथानां च गजानां च तथैव च। हयानाम् अर्बुदं पूर्णं खर्वम् एकं पदातिनाम्। एतान् युधि विमर्द्यैवम् अभिमन्युर् दिवं गतः। तथास्तं गत आदित्ये द्वाव् एतौ युगपद् गतौ। विचेता न्यपतद् भूमौ सौभद्रः परवीरहा। एवं विनिहतो राजन्न् एको बहुभिर् आहवे।

gadāvegena mahatā vyāyāmena ca mohitaḥ. pauruṣaṃ ca samālambya kiṃ cin mūrchām avāpa saḥ. evaṃ tadā mahāvīraḥ kuruvaṃśavivardhanaḥ. yudhyamānas tṛṣākrāntaḥ sukumāro mahābalaḥ. kṣudhāsaṃpīḍito rājann īṣan mūrchām avāpa saḥ. īṣad bhramamāne te cakṣuṣī samadṛśyata (sic). kṣaṇopaviṣṭo 'tha tadā vākyaṃ cedam uvāca ha. śṛṇvantu kauravāḥ sarve vākyaṃ dharmārthasaṃhitam. arjunasya na [?ca] dāyādo bhāgineyo mahātmanaḥ. kṛṣṇasya cāhaṃ durmedhā yathā kāpuruṣas tadā. subhadrānandano bhūtvā kiṃ cāpi na kṛtaṃ mayā. sarve yūyaṃ jīvamānā asmaddroṇa[ha]parāyaṇāḥ. evaṃ bruvāṇaḥ sa tadābhimanyuḥ. pratāpayukto 'pi raṇe pranaṣṭaḥ. dhṛtyā gṛhītaḥ sa tadā mahātmā. mūrchānvito vihvalatāṃ jagāma. diśo vilokayan sarvāḥ kopena sa mahābalaḥ. tasmin vai vīraśayane saubhadraḥ prāpatad bhuvi. hatvā tān subahūn vīrāṃl lakṣmaṇādīn mahābalaḥ. koṭiṃ hatvā rathānāṃ ca gajānāṃ ca tathaiva ca. hayānām arbudaṃ pūrṇaṃ kharvam ekaṃ padātinām. etān yudhi vimardyaivam abhimanyur divaṃ gataḥ. tathāstaṃ gata āditye dvāv etau yugapad gatau. vicetā nyapatad bhūmau saubhadraḥ paravīrahā. evaṃ vinihato rājann eko bahubhir āhave.

क्षोभयित्वा चमूं सर्वां नलिनीम् इव कुञ्जरः। अशोभत हतो वीरो व्याधैर् वनगजो यथा।

kṣobhayitvā camūṃ sarvāṃ nalinīm iva kuñjaraḥ. aśobhata hato vīro vyādhair vanagajo yathā.

तं तथा पतितं शूरं तावकाः पर्यवारयन्। दावं दग्ध्वा यथा शान्तं पावकं शिशिरात्यये।

taṃ tathā patitaṃ śūraṃ tāvakāḥ paryavārayan. dāvaṃ dagdhvā yathā śāntaṃ pāvakaṃ śiśirātyaye.

विमृद्य तरुशृङ्गाणि संनिवृत्तम् इवानिलम्। अस्तं गतम् इवादित्यं तप्त्वा भारतवाहिनीम्।

vimṛdya taruśṛṅgāṇi saṃnivṛttam ivānilam. astaṃ gatam ivādityaṃ taptvā bhāratavāhinīm.

उपप्लुतं यथा सोमं संशुष्कम् इव सागरम्। पूर्णचन्द्राभवदनं काकपक्षवृताक्षकम्। काकपक्षाक्लिप्तकेशं पौगण्डम् इति संज्ञितम्।

upaplutaṃ yathā somaṃ saṃśuṣkam iva sāgaram. pūrṇacandrābhavadanaṃ kākapakṣavṛtākṣakam. kākapakṣākliptakeśaṃ paugaṇḍam iti saṃjñitam.

तं भूमौ पतितं दृष्ट्वा तावकास् ते महारथाः। मुदा परमया युक्ताश् चुक्रुशुः सिंहवन् मुहुः।

taṃ bhūmau patitaṃ dṛṣṭvā tāvakās te mahārathāḥ. mudā paramayā yuktāś cukruśuḥ siṃhavan muhuḥ.

आसीत् परमको हर्षस् तावकानां विशां पते। इतरेषां तु वीराणां नेत्रेभ्यः प्रापतज् जलम्।

āsīt paramako harṣas tāvakānāṃ viśāṃ pate. itareṣāṃ tu vīrāṇāṃ netrebhyaḥ prāpataj jalam.

अभिक्रोशन्ति भूतानि अन्तरिक्षे विशां पते। दृष्ट्वा निपतितं वीरं च्युतं चन्द्रम् इवाम्बरात्।

abhikrośanti bhūtāni antarikṣe viśāṃ pate. dṛṣṭvā nipatitaṃ vīraṃ cyutaṃ candram ivāmbarāt.

द्रोणकर्णमुखैः षड्भिर् धार्तराष्ट्रैर् महारथैः। एको ऽयं निहतः शेते नैष धर्मो मतो हि नः।

droṇakarṇamukhaiḥ ṣaḍbhir dhārtarāṣṭrair mahārathaiḥ. eko 'yaṃ nihataḥ śete naiṣa dharmo mato hi naḥ.

तस्मिंस् तु निहते वीरे बह्व् अशोभत मेदिनी। द्यौर् यथा पूर्णचन्द्रेण नक्षत्रगणमालिनी।

tasmiṃs tu nihate vīre bahv aśobhata medinī. dyaur yathā pūrṇacandreṇa nakṣatragaṇamālinī.

रुक्मपुङ्खैश् च संपूर्णा रुधिरौघपरिप्लुता। उत्तमाङ्गैश् च वीराणां भ्राजमानैः सकुण्डलैः।

rukmapuṅkhaiś ca saṃpūrṇā rudhiraughapariplutā. uttamāṅgaiś ca vīrāṇāṃ bhrājamānaiḥ sakuṇḍalaiḥ.

विचित्रैश् च परिस्तोमैः पताकाभिश् च संवृता। चामरैश् च कुथाभिश् च प्रविद्धैश् चाम्बरोत्तमैः।

vicitraiś ca paristomaiḥ patākābhiś ca saṃvṛtā. cāmaraiś ca kuthābhiś ca praviddhaiś cāmbarottamaiḥ.

रथाश्वनरनागानाम् अलंकारैश् च सुप्रभैः। खड्गैश् च निशितैः पीतैर् निर्मुक्तैर् भुजगैर् इव।

rathāśvanaranāgānām alaṃkāraiś ca suprabhaiḥ. khaḍgaiś ca niśitaiḥ pītair nirmuktair bhujagair iva.

चापैश् च विशिखैश् छिन्नैः शक्त्यृष्टिप्रासकम्पनैः। विविधैर् आयुधैश् चान्यैः संवृता भूर् अशोभत। निष्टनद्भिर् अतीवार्तैर् उद्वमद् रुधिरस्रवैः। नरैः पतद्भिः पतितैर् अवनिस् त्व् अधिकं बभौ।

cāpaiś ca viśikhaiś chinnaiḥ śaktyṛṣṭiprāsakampanaiḥ. vividhair āyudhaiś cānyaiḥ saṃvṛtā bhūr aśobhata. niṣṭanadbhir atīvārtair udvamad rudhirasravaiḥ. naraiḥ patadbhiḥ patitair avanis tv adhikaṃ babhau.

वाजिभिश् चापि निर्जीवैः स्वपद्भिः शोणितोक्षितैः। सारोहैर् विषमा भूमिः सौभद्रेण निपातितैः।

vājibhiś cāpi nirjīvaiḥ svapadbhiḥ śoṇitokṣitaiḥ. sārohair viṣamā bhūmiḥ saubhadreṇa nipātitaiḥ.

साङ्कुशैः समहामात्रैः सवर्मायुधकेतुभिः। पर्वतैर् इव विध्वस्तैर् विशिखोन्मथितैर् गजैः।

sāṅkuśaiḥ samahāmātraiḥ savarmāyudhaketubhiḥ. parvatair iva vidhvastair viśikhonmathitair gajaiḥ.

पृथिव्याम् अनुकीर्णैश् च व्यश्वसारथियोधिभिः। ह्रदैर् इव प्रक्षुभितैर् हतनागै रथोत्तमैः।

pṛthivyām anukīrṇaiś ca vyaśvasārathiyodhibhiḥ. hradair iva prakṣubhitair hatanāgai rathottamaiḥ.

पदातिसंघैश् च हतैर् विविधायुधभूषणैः। भीरूणां त्रासजननी घोररूपाभवन् मही।

padātisaṃghaiś ca hatair vividhāyudhabhūṣaṇaiḥ. bhīrūṇāṃ trāsajananī ghorarūpābhavan mahī.

तं दृष्ट्वा पतितं भूमौ चन्द्रार्कसदृशद्युतिम्। तावकानां परा प्रीतिः पाण्डूनां चाभवद् व्यथा।

taṃ dṛṣṭvā patitaṃ bhūmau candrārkasadṛśadyutim. tāvakānāṃ parā prītiḥ pāṇḍūnāṃ cābhavad vyathā.

अभिमन्यौ हते राजञ् शिशुके ऽप्राप्तयौवने। संप्राद्रवच् चमूः सर्वा धर्मराजस्य पश्यतः।

abhimanyau hate rājañ śiśuke 'prāptayauvane. saṃprādravac camūḥ sarvā dharmarājasya paśyataḥ.

दीर्यमाणं बलं दृष्ट्वा सौभद्रे विनिपातिते। अजातशत्रुः स्वान् वीरान् इदं वचनम् अब्रवीत्। अस्तं गतो ऽयं द्युमणिस् तापयित्वा महाबलः। सौभद्रः शत्रुदमनः किं जातं न विद्म वै। एवं ब्रुवाणो नृपतिः सैन्येन महता वृतः। व्यूहद्वारं समासाद्य बाष्पपूर्याकुलेक्षणः। तच् छ्रुत्वा च हतं पुत्रं कौरवैर् जिह्मकारिभिः। लोकैः संकथितं सर्वम् अभिमन्योः पराक्रमम्। श्रुत्वा च तैर् हतं वीरं धैर्यम् आलम्ब्य सत्वरम्। परमं सत्त्वम् आलम्ब्य प्रत्युवाच युधां वरः।

dīryamāṇaṃ balaṃ dṛṣṭvā saubhadre vinipātite. ajātaśatruḥ svān vīrān idaṃ vacanam abravīt. astaṃ gato 'yaṃ dyumaṇis tāpayitvā mahābalaḥ. saubhadraḥ śatrudamanaḥ kiṃ jātaṃ na vidma vai. evaṃ bruvāṇo nṛpatiḥ sainyena mahatā vṛtaḥ. vyūhadvāraṃ samāsādya bāṣpapūryākulekṣaṇaḥ. tac chrutvā ca hataṃ putraṃ kauravair jihmakāribhiḥ. lokaiḥ saṃkathitaṃ sarvam abhimanyoḥ parākramam. śrutvā ca tair hataṃ vīraṃ dhairyam ālambya satvaram. paramaṃ sattvam ālambya pratyuvāca yudhāṃ varaḥ.

स्वर्गम् एष गतः शूरो यो हतो नपराङ्मुखः। संस्तम्भयत मा भैष्ट विजेष्यामो रणे रिपून्।

svargam eṣa gataḥ śūro yo hato naparāṅmukhaḥ. saṃstambhayata mā bhaiṣṭa vijeṣyāmo raṇe ripūn.

इत्य् एवं स महातेजा दुःखितेभ्यो महाद्युतिः। धर्मराजो युधां श्रेष्ठो ब्रुवन् दुःखम् अपानुदत्।

ity evaṃ sa mahātejā duḥkhitebhyo mahādyutiḥ. dharmarājo yudhāṃ śreṣṭho bruvan duḥkham apānudat.

युद्धे ह्य् आशीविषाकारान् राजपुत्रान् रणे बहून्। पूर्वं निहत्य संग्रामे पश्चाद् आर्जुनिर् अन्वगात्।

yuddhe hy āśīviṣākārān rājaputrān raṇe bahūn. pūrvaṃ nihatya saṃgrāme paścād ārjunir anvagāt.

हत्वा दशसहस्राणि कौसल्यं च महारथम्। कृष्णार्जुनसमः कार्ष्णिः शक्रसद्म गतो ध्रुवम्।

hatvā daśasahasrāṇi kausalyaṃ ca mahāratham. kṛṣṇārjunasamaḥ kārṣṇiḥ śakrasadma gato dhruvam.

रथाश्वनरमातङ्गान् विनिहत्य सहस्रशः। अवितृप्तः स संग्रामाद् अशोच्यः पुण्यकर्मकृत्। गतः पुण्यकृतां लोकान् भास्वरान् पुण्यनिर्जितान्। पुत्रशोकात् परं नास्ति दुःखम् अन्यन् महत्तरम्। ऐहिकामुत्रिको दाता फलस्यान्यो न विद्यते। स पुत्रो निहतो मे ऽद्य नाहं जीवितुम् उत्सहे। किं मया जीवितेनार्थः सौभद्रेण विना भुवि। अक्षयां गतिम् आसाद्य स गतः शाश्वतीः समाः।

rathāśvanaramātaṅgān vinihatya sahasraśaḥ. avitṛptaḥ sa saṃgrāmād aśocyaḥ puṇyakarmakṛt. gataḥ puṇyakṛtāṃ lokān bhāsvarān puṇyanirjitān. putraśokāt paraṃ nāsti duḥkham anyan mahattaram. aihikāmutriko dātā phalasyānyo na vidyate. sa putro nihato me 'dya nāhaṃ jīvitum utsahe. kiṃ mayā jīvitenārthaḥ saubhadreṇa vinā bhuvi. akṣayāṃ gatim āsādya sa gataḥ śāśvatīḥ samāḥ.

वयं तु प्रवरं हत्वा तेषां तैः शरपीडिताः। निवेशायाभ्युपायाम सायाह्ने रुधिरोक्षिताः।

vayaṃ tu pravaraṃ hatvā teṣāṃ taiḥ śarapīḍitāḥ. niveśāyābhyupāyāma sāyāhne rudhirokṣitāḥ.

निरीक्षमाणास् तु वयं परे चायोधनं शनैः। अपयाता महाराज ग्लानिं प्राप्ता विचेतसः।

nirīkṣamāṇās tu vayaṃ pare cāyodhanaṃ śanaiḥ. apayātā mahārāja glāniṃ prāptā vicetasaḥ.

ततो निशाया दिवसस्य चाशिवः; शिवारुतः संधिर् अवर्तताद्भुतः। कुशेशयापीडनिभे दिवाकरे; विलम्बमाने ऽस्तम् उपेत्य पर्वतम्।

tato niśāyā divasasya cāśivaḥ; śivārutaḥ saṃdhir avartatādbhutaḥ. kuśeśayāpīḍanibhe divākare; vilambamāne 'stam upetya parvatam.

वरासिशक्त्यृष्टिवरूथचर्मणां; विभूषणानां च समाक्षिपन् प्रभाम्। दिवं च भूमिं च समानयन्न् इव; प्रियां तनुं भानुर् उपैति पावकम्।

varāsiśaktyṛṣṭivarūthacarmaṇāṃ; vibhūṣaṇānāṃ ca samākṣipan prabhām. divaṃ ca bhūmiṃ ca samānayann iva; priyāṃ tanuṃ bhānur upaiti pāvakam.

महाभ्रकूटाचलशृङ्गसंनिभैर्; गजैर् अनेकैर् इव वज्रपातितैः। सवैजयन्त्यङ्कुशवर्मयन्तृभिर्; निपातितैर् निष्टनतीव गौश् चिता।

mahābhrakūṭācalaśṛṅgasaṃnibhair; gajair anekair iva vajrapātitaiḥ. savaijayantyaṅkuśavarmayantṛbhir; nipātitair niṣṭanatīva gauś citā.

हतेश्वरैश् चूर्णितपत्त्युपस्करैर्; हताश्वसूतैर् विपताककेतुभिः। महारथैर् भूः शुशुभे विचूर्णितैः; पुरैर् इवामित्रहतैर् नराधिप।

hateśvaraiś cūrṇitapattyupaskarair; hatāśvasūtair vipatākaketubhiḥ. mahārathair bhūḥ śuśubhe vicūrṇitaiḥ; purair ivāmitrahatair narādhipa.

रथाश्ववृन्दैः सहसादिभिर् हतैः; प्रविद्धभाण्डाभरणैः पृथग्विधैः। निरस्तजिह्वादशनान्त्रलोचनैर्; धरा बभौ घोरविरूपदर्शना।

rathāśvavṛndaiḥ sahasādibhir hataiḥ; praviddhabhāṇḍābharaṇaiḥ pṛthagvidhaiḥ. nirastajihvādaśanāntralocanair; dharā babhau ghoravirūpadarśanā.

प्रविद्धवर्माभरणा वरायुधा; विपन्नहस्त्यश्वरथानुगा नराः। महार्हशय्यास्तरणोचिताः सदा; क्षिताव् अनाथा इव शेरते हताः।

praviddhavarmābharaṇā varāyudhā; vipannahastyaśvarathānugā narāḥ. mahārhaśayyāstaraṇocitāḥ sadā; kṣitāv anāthā iva śerate hatāḥ.

अतीव हृष्टाः श्वसृगालवायसा; बडाः सुपर्णाश् च वृकास् तरक्षवः। वयांस्य् असृक्पान्य् अथ रक्षसां गणाः; पिशाचसंघाश् च सुदारुणा रणे।

atīva hṛṣṭāḥ śvasṛgālavāyasā; baḍāḥ suparṇāś ca vṛkās tarakṣavaḥ. vayāṃsy asṛkpāny atha rakṣasāṃ gaṇāḥ; piśācasaṃghāś ca sudāruṇā raṇe.

त्वचो विनिर्भिद्य पिबन् वसाम् असृक्; तथैव मज्जां पिशितानि चाश्नुवन्। वपां विलुम्पन्ति हसन्ति गान्ति च; प्रकर्षमाणाः कुणपान्य् अनेकशः।

tvaco vinirbhidya piban vasām asṛk; tathaiva majjāṃ piśitāni cāśnuvan. vapāṃ vilumpanti hasanti gānti ca; prakarṣamāṇāḥ kuṇapāny anekaśaḥ.

शरीरसंघाटवहा असृग्जला; रथोडुपा कुञ्जरशैलसंकटा। मनुष्यशीर्षोपलमांसकर्दमा; प्रविद्धनानाविधशस्त्रमालिनी।

śarīrasaṃghāṭavahā asṛgjalā; rathoḍupā kuñjaraśailasaṃkaṭā. manuṣyaśīrṣopalamāṃsakardamā; praviddhanānāvidhaśastramālinī.

महाभया वैतरणीव दुस्तरा; प्रवर्तिता योधवरैस् तदा नदी। उवाह मध्येन रणाजिरं भृशं; भयावहा जीवमृतप्रवाहिनी।

mahābhayā vaitaraṇīva dustarā; pravartitā yodhavarais tadā nadī. uvāha madhyena raṇājiraṃ bhṛśaṃ; bhayāvahā jīvamṛtapravāhinī.

पिबन्ति चाश्नन्ति च यत्र दुर्दृशाः; पिशाचसंघा विविधाः सुभैरवाः। सुनन्दिताः प्राणभृतां भयंकराः; समानभक्षाः श्वसृगालपक्षिणः।

pibanti cāśnanti ca yatra durdṛśāḥ; piśācasaṃghā vividhāḥ subhairavāḥ. sunanditāḥ prāṇabhṛtāṃ bhayaṃkarāḥ; samānabhakṣāḥ śvasṛgālapakṣiṇaḥ.

तथा तद् आयोधनम् उग्रदर्शनं; निशामुखे पितृपतिराष्ट्रसंनिभम्। निरीक्षमाणाः शनकैर् जहुर् नराः; समुत्थितारुण्डकुलोपसंकुलम्।

tathā tad āyodhanam ugradarśanaṃ; niśāmukhe pitṛpatirāṣṭrasaṃnibham. nirīkṣamāṇāḥ śanakair jahur narāḥ; samutthitāruṇḍakulopasaṃkulam.

अपेतविध्वस्तमहार्हभूषणं; निपातितं शक्रसमं महारथम्। रणे ऽभिमन्युं ददृशुस् तदा जना; व्यपोढहव्यं सदसीव पावकम्।

apetavidhvastamahārhabhūṣaṇaṃ; nipātitaṃ śakrasamaṃ mahāratham. raṇe 'bhimanyuṃ dadṛśus tadā janā; vyapoḍhahavyaṃ sadasīva pāvakam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents