महाभारत 7.44 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 44→

[mh-7-44] • 30 श्लोकाः

संजय उवाच। आददानस् तु शूराणाम् आयूंष्य् अभवद् आर्जुनिः। अन्तकः सर्वभूतानां प्राणान् काल इवागते।

saṃjaya uvāca. ādadānas tu śūrāṇām āyūṃṣy abhavad ārjuniḥ. antakaḥ sarvabhūtānāṃ prāṇān kāla ivāgate.

स शक्र इव विक्रान्तः शक्रसूनोः सुतो बली। अभिमन्युस् तदानीकं लोडयन् बह्व् अशोभत।

sa śakra iva vikrāntaḥ śakrasūnoḥ suto balī. abhimanyus tadānīkaṃ loḍayan bahv aśobhata.

प्रविश्यैव तु राजेन्द्र क्षत्रियेन्द्रान्तकोपमः। सत्यश्रवसम् आदत्त व्याघ्रो मृगम् इवोल्बणम्।

praviśyaiva tu rājendra kṣatriyendrāntakopamaḥ. satyaśravasam ādatta vyāghro mṛgam ivolbaṇam.

सत्यश्रवसि चाक्षिप्ते त्वरमाणा महारथाः। प्रगृह्य विपुलं शस्त्रम् अभिमन्युम् उपाद्रवन्।

satyaśravasi cākṣipte tvaramāṇā mahārathāḥ. pragṛhya vipulaṃ śastram abhimanyum upādravan.

अहं पूर्वम् अहं पूर्वम् इति क्षत्रियपुंगवाः। स्पर्धमानाः समाजग्मुर् जिघांसन्तो ऽर्जुनात्मजम्।

ahaṃ pūrvam ahaṃ pūrvam iti kṣatriyapuṃgavāḥ. spardhamānāḥ samājagmur jighāṃsanto 'rjunātmajam.

क्षत्रियाणाम् अनीकानि प्रद्रुतान्य् अभिधावताम्। जग्रास तिमिर् आसाद्य क्षुद्रमत्स्यान् इवार्णवे।

kṣatriyāṇām anīkāni pradrutāny abhidhāvatām. jagrāsa timir āsādya kṣudramatsyān ivārṇave.

ये के चन गतास् तस्य समीपम् अपलायिनः। न ते प्रतिन्यवर्तन्त समुद्राद् इव सिन्धवः।

ye ke cana gatās tasya samīpam apalāyinaḥ. na te pratinyavartanta samudrād iva sindhavaḥ.

महाग्राहगृहीतेव वातवेगभयार्दिता। समकम्पत सा सेना विभ्रष्टा नौर् इवार्णवे। संत्रस्ता वाहिनी तुभ्यं नौर् इवासीन् महार्णवे।

mahāgrāhagṛhīteva vātavegabhayārditā. samakampata sā senā vibhraṣṭā naur ivārṇave. saṃtrastā vāhinī tubhyaṃ naur ivāsīn mahārṇave.

अथ रुक्मरथो नाम मद्रेश्वरसुतो बली। त्रस्ताम् आश्वासयन् सेनाम् अत्रस्तो वाक्यम् अब्रवीत्।

atha rukmaratho nāma madreśvarasuto balī. trastām āśvāsayan senām atrasto vākyam abravīt.

अलं त्रासेन वः शूरा नैष कश् चिन् मयि स्थिते। अहम् एनं ग्रहीष्यामि जीवग्राहं न संशयः।

alaṃ trāsena vaḥ śūrā naiṣa kaś cin mayi sthite. aham enaṃ grahīṣyāmi jīvagrāhaṃ na saṃśayaḥ.

एवम् उक्त्वा तु सौभद्रम् अभिदुद्राव वीर्यवान्। सुकल्पितेनोह्यमानः स्यन्दनेन विराजता।

evam uktvā tu saubhadram abhidudrāva vīryavān. sukalpitenohyamānaḥ syandanena virājatā.

सो ऽभिमन्युं त्रिभिर् बाणैर् विद्ध्वा वक्षस्य् अथानदत्। त्रिभिश् च दक्षिणे बाहौ सव्ये च निशितैस् त्रिभिः। सो ऽभिमन्युस् ततस् तस्य छित्त्वा प्रणदतो बली।

so 'bhimanyuṃ tribhir bāṇair viddhvā vakṣasy athānadat. tribhiś ca dakṣiṇe bāhau savye ca niśitais tribhiḥ. so 'bhimanyus tatas tasya chittvā praṇadato balī.

स तस्येष्वसनं छित्त्वा फाल्गुणिः सव्यदक्षिणौ। भुजौ शिरश् च स्वक्षिभ्रु क्षितौ क्षिप्रम् अपातयत्।

sa tasyeṣvasanaṃ chittvā phālguṇiḥ savyadakṣiṇau. bhujau śiraś ca svakṣibhru kṣitau kṣipram apātayat.

दृष्ट्वा रुक्मरथं रुग्णं पुत्रं शल्यस्य मानिनम्। जीवग्राहं जिघृक्षन्तं सौभद्रेण यशस्विना।

dṛṣṭvā rukmarathaṃ rugṇaṃ putraṃ śalyasya māninam. jīvagrāhaṃ jighṛkṣantaṃ saubhadreṇa yaśasvinā.

संग्रामदुर्मदा राजन् राजपुत्राः प्रहारिणः। वयस्याः शल्यपुत्रस्य सुवर्णविकृतध्वजाः।

saṃgrāmadurmadā rājan rājaputrāḥ prahāriṇaḥ. vayasyāḥ śalyaputrasya suvarṇavikṛtadhvajāḥ.

तालमात्राणि चापानि विकर्षन्तो महारथाः। आर्जुनिं शरवर्षेण समन्तात् पर्यवारयन्।

tālamātrāṇi cāpāni vikarṣanto mahārathāḥ. ārjuniṃ śaravarṣeṇa samantāt paryavārayan.

शूरैः शिक्षाबलोपेतैस् तरुणैर् अत्यमर्षणैः। दृष्ट्वैकं समरे शूरं सौभद्रम् अपराजितम्।

śūraiḥ śikṣābalopetais taruṇair atyamarṣaṇaiḥ. dṛṣṭvaikaṃ samare śūraṃ saubhadram aparājitam.

छाद्यमानं शरव्रातैर् हृष्टो दुर्योधनो ऽभवत्। वैवस्वतस्य भवनं गतम् एनम् अमन्यत।

chādyamānaṃ śaravrātair hṛṣṭo duryodhano 'bhavat. vaivasvatasya bhavanaṃ gatam enam amanyata.

सुवर्णपुङ्खैर् इषुभिर् नानालिङ्गैस् त्रिभिस् त्रिभिः। अदृश्यम् आर्जुनिं चक्रुर् निमेषात् ते नृपात्मजाः।

suvarṇapuṅkhair iṣubhir nānāliṅgais tribhis tribhiḥ. adṛśyam ārjuniṃ cakrur nimeṣāt te nṛpātmajāḥ.

ससूताश्वध्वजं तस्य स्यन्दनं तं च मारिष। आचितं समपश्याम श्वाविधं शललैर् इव।

sasūtāśvadhvajaṃ tasya syandanaṃ taṃ ca māriṣa. ācitaṃ samapaśyāma śvāvidhaṃ śalalair iva.

स गाढविद्धः क्रुद्धश् च तोत्त्रैर् गज इवार्दितः। गान्धर्वम् अस्त्रम् आयच्छद् रथमायां च योजयत्।

sa gāḍhaviddhaḥ kruddhaś ca tottrair gaja ivārditaḥ. gāndharvam astram āyacchad rathamāyāṃ ca yojayat.

अर्जुनेन तपस् तप्त्वा गन्धर्वेभ्यो यद् आहृतम्। तुम्बुरुप्रमुखेभ्यो वै तेनामोहयताहितान्।

arjunena tapas taptvā gandharvebhyo yad āhṛtam. tumburupramukhebhyo vai tenāmohayatāhitān.

एकः स शतधा राजन् दृश्यते स्म सहस्रधा। अलातचक्रवत् संख्ये क्षिप्रम् अस्त्राणि दर्शयन्।

ekaḥ sa śatadhā rājan dṛśyate sma sahasradhā. alātacakravat saṃkhye kṣipram astrāṇi darśayan.

रथचर्यास्त्रमायाभिर् मोहयित्वा परंतपः। बिभेद शतधा राजञ् शरीराणि महीक्षिताम्। भिन्नानीकाश् च दिङ्मूढा भूयः संत्रस्तचेतसः। भल्लैर् उत्कृत्तशिरसः परलोकम् अथाविशन्।

rathacaryāstramāyābhir mohayitvā paraṃtapaḥ. bibheda śatadhā rājañ śarīrāṇi mahīkṣitām. bhinnānīkāś ca diṅmūḍhā bhūyaḥ saṃtrastacetasaḥ. bhallair utkṛttaśirasaḥ paralokam athāviśan.

प्राणाः प्राणभृतां संख्ये प्रेषिता निशितैः शरैः। राजन् प्रापुर् अमुं लोकं शरीराण्य् अवनिं ययुः।

prāṇāḥ prāṇabhṛtāṃ saṃkhye preṣitā niśitaiḥ śaraiḥ. rājan prāpur amuṃ lokaṃ śarīrāṇy avaniṃ yayuḥ.

धनूंष्य् अश्वान् नियन्तॄंश् च ध्वजान् बाहूंश् च साङ्गदान्। शिरांसि च शितैर् भल्लैस् तेषां चिच्छेद फाल्गुनिः।

dhanūṃṣy aśvān niyantṝṃś ca dhvajān bāhūṃś ca sāṅgadān. śirāṃsi ca śitair bhallais teṣāṃ ciccheda phālguniḥ.

चूतारामो यथा भग्नः पञ्चवर्षफलोपगः। राजपुत्रशतं तद्वत् सौभद्रेणापतद् धतम्।

cūtārāmo yathā bhagnaḥ pañcavarṣaphalopagaḥ. rājaputraśataṃ tadvat saubhadreṇāpatad dhatam.

क्रुद्धाशीविषसंकाशान् सुकुमारान् सुखोचितान्। एकेन निहतान् दृष्ट्वा भीतो दुर्योधनो ऽभवत्।

kruddhāśīviṣasaṃkāśān sukumārān sukhocitān. ekena nihatān dṛṣṭvā bhīto duryodhano 'bhavat.

रथिनः कुञ्जरान् अश्वान् पदातींश् चावमर्दितान्। दृष्ट्वा दुर्योधनः क्षिप्रम् उपायात् तम् अमर्षितः।

rathinaḥ kuñjarān aśvān padātīṃś cāvamarditān. dṛṣṭvā duryodhanaḥ kṣipram upāyāt tam amarṣitaḥ.

तयोः क्षणम् इवापूर्णः संग्रामः समपद्यत। अथाभवत् ते विमुखः पुत्रः शरशतार्दितः।

tayoḥ kṣaṇam ivāpūrṇaḥ saṃgrāmaḥ samapadyata. athābhavat te vimukhaḥ putraḥ śaraśatārditaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...