महाभारत 7.34 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 34→

[mh-7-34] • 29 श्लोकाः

संजय उवाच। तद् अनीकम् अनाधृष्यं भारद्वाजेन रक्षितम्। पार्थाः समभ्यवर्तन्त भीमसेनपुरोगमाः।

saṃjaya uvāca. tad anīkam anādhṛṣyaṃ bhāradvājena rakṣitam. pārthāḥ samabhyavartanta bhīmasenapurogamāḥ.

सात्यकिश् चेकितानश् च धृष्टद्युम्नश् च पार्षतः। कुन्तिभोजश् च विक्रान्तो द्रुपदश् च महारथः।

sātyakiś cekitānaś ca dhṛṣṭadyumnaś ca pārṣataḥ. kuntibhojaś ca vikrānto drupadaś ca mahārathaḥ.

आर्जुनिः क्षत्रधर्मा च बृहत्क्षत्रश् च वीर्यवान्। चेदिपो धृष्टकेतुश् च माद्रीपुत्रौ घटोत्कचः।

ārjuniḥ kṣatradharmā ca bṛhatkṣatraś ca vīryavān. cedipo dhṛṣṭaketuś ca mādrīputrau ghaṭotkacaḥ.

युधामन्युश् च विक्रान्तः शिखण्डी चापराजितः। उत्तमौजाश् च दुर्धर्षो विराटश् च महारथः।

yudhāmanyuś ca vikrāntaḥ śikhaṇḍī cāparājitaḥ. uttamaujāś ca durdharṣo virāṭaś ca mahārathaḥ.

द्रौपदेयाश् च संरब्धाः शैशुपालिश् च वीर्यवान्। केकयाश् च महावीर्याः सृञ्जयाश् च सहस्रशः।

draupadeyāś ca saṃrabdhāḥ śaiśupāliś ca vīryavān. kekayāś ca mahāvīryāḥ sṛñjayāś ca sahasraśaḥ.

एते चान्ये च सगणाः कृतास्त्रा युद्धदुर्मदाः। समभ्यधावन् सहसा भारद्वाजं युयुत्सवः।

ete cānye ca sagaṇāḥ kṛtāstrā yuddhadurmadāḥ. samabhyadhāvan sahasā bhāradvājaṃ yuyutsavaḥ.

समवेतांस् तु तान् सर्वान् भारद्वाजो ऽपि वीर्यवान्। असंभ्रान्तः शरौघेण महता समवारयत्।

samavetāṃs tu tān sarvān bhāradvājo 'pi vīryavān. asaṃbhrāntaḥ śaraugheṇa mahatā samavārayat.

महौघाः सलिलस्येव गिरिम् आसाद्य दुर्भिदम्। द्रोणं ते नाभ्यवर्तन्त वेलाम् इव जलाशयाः।

mahaughāḥ salilasyeva girim āsādya durbhidam. droṇaṃ te nābhyavartanta velām iva jalāśayāḥ.

पीड्यमानाः शरै राजन् द्रोणचापविनिःसृतैः। न शेकुः प्रमुखे स्थातुं भारद्वाजस्य पाण्डवाः।

pīḍyamānāḥ śarai rājan droṇacāpaviniḥsṛtaiḥ. na śekuḥ pramukhe sthātuṃ bhāradvājasya pāṇḍavāḥ.

तद् अद्भुतम् अपश्याम द्रोणस्य भुजयोर् बलम्। यद् एनं नाभ्यवर्तन्त पाञ्चालाः सृञ्जयैः सह।

tad adbhutam apaśyāma droṇasya bhujayor balam. yad enaṃ nābhyavartanta pāñcālāḥ sṛñjayaiḥ saha.

तम् आयान्तम् अभिक्रुद्धं द्रोणं दृष्ट्वा युधिष्ठिरः। बहुधा चिन्तयाम् आस द्रोणस्य प्रतिवारणम्।

tam āyāntam abhikruddhaṃ droṇaṃ dṛṣṭvā yudhiṣṭhiraḥ. bahudhā cintayām āsa droṇasya prativāraṇam.

अशक्यं तु तम् अन्येन द्रोणं मत्वा युधिष्ठिरः। अविषह्यं गुरुं भारं सौभद्रे समवासृजत्।

aśakyaṃ tu tam anyena droṇaṃ matvā yudhiṣṭhiraḥ. aviṣahyaṃ guruṃ bhāraṃ saubhadre samavāsṛjat.

वासुदेवाद् अनवरं फल्गुनाच् चामितौजसम्। अब्रवीत् परवीरघ्नम् अभिमन्युम् इदं वचः।

vāsudevād anavaraṃ phalgunāc cāmitaujasam. abravīt paravīraghnam abhimanyum idaṃ vacaḥ.

एत्य नो नार्जुनो गर्हेद् यथा तात तथा कुरु। चक्रव्यूहस्य न वयं विद्म भेदं कथं चन।

etya no nārjuno garhed yathā tāta tathā kuru. cakravyūhasya na vayaṃ vidma bhedaṃ kathaṃ cana.

त्वं वार्जुनो वा कृष्णो वा भिन्द्यात् प्रद्युम्न एव वा। चक्रव्यूहं महाबाहो पञ्चमो ऽन्यो न विद्यते।

tvaṃ vārjuno vā kṛṣṇo vā bhindyāt pradyumna eva vā. cakravyūhaṃ mahābāho pañcamo 'nyo na vidyate.

अभिमन्यो वरं तात याचतां दातुम् अर्हसि। पितॄणां मातुलानां च सैन्यानां चैव सर्वशः।

abhimanyo varaṃ tāta yācatāṃ dātum arhasi. pitṝṇāṃ mātulānāṃ ca sainyānāṃ caiva sarvaśaḥ.

धनंजयो हि नस् तात गर्हयेद् एत्य संयुगात्। क्षिप्रम् अस्त्रं समादाय द्रोणानीकं विशातय।

dhanaṃjayo hi nas tāta garhayed etya saṃyugāt. kṣipram astraṃ samādāya droṇānīkaṃ viśātaya.

अभिमन्युर् उवाच। शृणु राजन् महाबाहो वचनं मम सुव्रत। पुरा गर्भगते वापि चक्रव्यूहप्रवेशनम्। मुखात् कृष्णस्य राजेन्द्र श्रुतम् अस्मि मया प्रभो। तस्माद् व्यूहं प्रविश्यामि चक्राख्यं नृपसत्तम। द्रोणस्य दृढम् अव्यग्रम् अनीकप्रवरं युधि। पितॄणां जयम् आकाङ्क्षन्न् अवगाहे भिनद्मि च।

abhimanyur uvāca. śṛṇu rājan mahābāho vacanaṃ mama suvrata. purā garbhagate vāpi cakravyūhapraveśanam. mukhāt kṛṣṇasya rājendra śrutam asmi mayā prabho. tasmād vyūhaṃ praviśyāmi cakrākhyaṃ nṛpasattama. droṇasya dṛḍham avyagram anīkapravaraṃ yudhi. pitṝṇāṃ jayam ākāṅkṣann avagāhe bhinadmi ca.

उपदिष्टो हि मे पित्रा योगो ऽनीकस्य भेदने। नोत्सहे तु विनिर्गन्तुम् अहं कस्यां चिद् आपदि।

upadiṣṭo hi me pitrā yogo 'nīkasya bhedane. notsahe tu vinirgantum ahaṃ kasyāṃ cid āpadi.

युधिष्ठिर उवाच। भिन्ध्य् अनीकं युधा श्रेष्ठ द्वारं संजनयस्व नः। वयं त्वानुगमिष्यामो येन त्वं तात यास्यसि।

yudhiṣṭhira uvāca. bhindhy anīkaṃ yudhā śreṣṭha dvāraṃ saṃjanayasva naḥ. vayaṃ tvānugamiṣyāmo yena tvaṃ tāta yāsyasi.

धनंजयसमं युद्धे त्वां वयं तात संयुगे। प्रणिधायानुयास्यामो रक्षन्तः सर्वतोमुखाः।

dhanaṃjayasamaṃ yuddhe tvāṃ vayaṃ tāta saṃyuge. praṇidhāyānuyāsyāmo rakṣantaḥ sarvatomukhāḥ.

भीम उवाच। अहं त्वानुगमिष्यामि धृष्टद्युम्नो ऽथ सात्यकिः। पाञ्चालाः केकया मत्स्यास् तथा सर्वे प्रभद्रकाः।

bhīma uvāca. ahaṃ tvānugamiṣyāmi dhṛṣṭadyumno 'tha sātyakiḥ. pāñcālāḥ kekayā matsyās tathā sarve prabhadrakāḥ.

सकृद् भिन्नं त्वया व्यूहं तत्र तत्र पुनः पुनः। वयं प्रध्वंसयिष्यामो निघ्नमाना वरान् वरान्।

sakṛd bhinnaṃ tvayā vyūhaṃ tatra tatra punaḥ punaḥ. vayaṃ pradhvaṃsayiṣyāmo nighnamānā varān varān.

अभिमन्युर् उवाच। यातो ऽहम् अर्जुनाद् राजन् सुभद्रायां तथैव च। महद्बलेन संपूर्णं पश्यध्वं पौरुषं मम। सर्वान् हनिष्यामि कुरून् द्रोणमुख्यान् नराधिप। यैः कृतं दुष्कृतं कर्म पाण्डवानां महात्मनाम्। ज्येष्ठा माता मदीया यत् सभां नीता दुरासदैः। दुःशासनेन च तदा पापेन दुष्टकर्मणा। पाञ्चालां प्रति राजेन्द्र यत् कृतं दुष्टकारिभिः। तत् सर्वं चाद्य तद्व्यूहे दर्शयिष्यामि लाघवात्। अहम् एतत् प्रवेक्ष्यामि द्रोणानीकं दुरासदम्। पतंग इव संक्रुद्धो ज्वलितं जातवेदसम्।

abhimanyur uvāca. yāto 'ham arjunād rājan subhadrāyāṃ tathaiva ca. mahadbalena saṃpūrṇaṃ paśyadhvaṃ pauruṣaṃ mama. sarvān haniṣyāmi kurūn droṇamukhyān narādhipa. yaiḥ kṛtaṃ duṣkṛtaṃ karma pāṇḍavānāṃ mahātmanām. jyeṣṭhā mātā madīyā yat sabhāṃ nītā durāsadaiḥ. duḥśāsanena ca tadā pāpena duṣṭakarmaṇā. pāñcālāṃ prati rājendra yat kṛtaṃ duṣṭakāribhiḥ. tat sarvaṃ cādya tadvyūhe darśayiṣyāmi lāghavāt. aham etat pravekṣyāmi droṇānīkaṃ durāsadam. pataṃga iva saṃkruddho jvalitaṃ jātavedasam.

तत् कर्माद्य करिष्यामि हितं यद् वंशयोर् द्वयोः। मातुलस्य च या प्रीतिर् भविष्यति पितुश् च मे।

tat karmādya kariṣyāmi hitaṃ yad vaṃśayor dvayoḥ. mātulasya ca yā prītir bhaviṣyati pituś ca me.

शिशुनैकेन संग्रामे काल्यमानानि संघशः। दुस्थानि सर्वसैन्यानि मत्कथा। अद्य द्रक्ष्यन्ति भूतानि द्विषत्सैन्यानि वै मया। नाहं पार्थेन जातः स्यां न च जातः सुभद्रया। यदि मे संयुगे कश् चिज् जीवितो नाद्य मुच्यते। यदि चैकरथेनाहं समग्रं क्षत्रमण्डलम्। न करोम्य् अष्टधा युद्धे न भवाम्य् अर्जुनात्मजः।

śiśunaikena saṃgrāme kālyamānāni saṃghaśaḥ. dusthāni sarvasainyāni matkathā. adya drakṣyanti bhūtāni dviṣatsainyāni vai mayā. nāhaṃ pārthena jātaḥ syāṃ na ca jātaḥ subhadrayā. yadi me saṃyuge kaś cij jīvito nādya mucyate. yadi caikarathenāhaṃ samagraṃ kṣatramaṇḍalam. na karomy aṣṭadhā yuddhe na bhavāmy arjunātmajaḥ.

युधिष्ठिर उवाच। एवं ते भाषमाणस्य बलं सौभद्र वर्धताम्। यस् त्वम् उत्सहसे भेत्तुं द्रोणानीकं सुदुर्भिदम्।

yudhiṣṭhira uvāca. evaṃ te bhāṣamāṇasya balaṃ saubhadra vardhatām. yas tvam utsahase bhettuṃ droṇānīkaṃ sudurbhidam.

रक्षितं पुरुषव्याघ्रैर् महेष्वासैः प्रहारिभिः। साध्यरुद्रमरुत्कल्पैर् वस्वग्न्यादित्यविक्रमैः।

rakṣitaṃ puruṣavyāghrair maheṣvāsaiḥ prahāribhiḥ. sādhyarudramarutkalpair vasvagnyādityavikramaiḥ.

संजय उवाच। तस्य तद् वचनं श्रुत्वा स यन्तारम् अचोदयत्। सुमित्राश्वान् रणे क्षिप्रं द्रोणानीकाय चोदय।

saṃjaya uvāca. tasya tad vacanaṃ śrutvā sa yantāram acodayat. sumitrāśvān raṇe kṣipraṃ droṇānīkāya codaya.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...