महाभारत 7.33 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 33→

[mh-7-33] • 20 श्लोकाः

संजय उवाच। समरे ऽत्युग्रकर्माणः कर्मभिर् व्यञ्जितश्रमाः। सकृष्णाः पाण्डवाः पञ्च देवैर् अपि दुरासदाः।

saṃjaya uvāca. samare 'tyugrakarmāṇaḥ karmabhir vyañjitaśramāḥ. sakṛṣṇāḥ pāṇḍavāḥ pañca devair api durāsadāḥ.

सत्त्वकर्मान्वयैर् बुद्ध्या प्रकृत्या यशसा श्रिया। नैव भूतो न भविता कृष्णतुल्यगुणः पुमान्।

sattvakarmānvayair buddhyā prakṛtyā yaśasā śriyā. naiva bhūto na bhavitā kṛṣṇatulyaguṇaḥ pumān.

सत्यधर्मपरो दाता विप्रपूजादिभिर् गुणैः। सदैव त्रिदिवं प्राप्तो राजा किल युधिष्ठिरः।

satyadharmaparo dātā viprapūjādibhir guṇaiḥ. sadaiva tridivaṃ prāpto rājā kila yudhiṣṭhiraḥ.

युगान्ते चान्तको राजञ् जामदग्न्यश् च वीर्यवान्। रणस्थो भीमसेनश् च कथ्यन्ते सदृशास् त्रयः।

yugānte cāntako rājañ jāmadagnyaś ca vīryavān. raṇastho bhīmasenaś ca kathyante sadṛśās trayaḥ.

प्रतिज्ञाकर्मदक्षस्य रणे गाण्डीवधन्वनः। उपमां नाधिगच्छामि पार्थस्य सदृशीं क्षितौ।

pratijñākarmadakṣasya raṇe gāṇḍīvadhanvanaḥ. upamāṃ nādhigacchāmi pārthasya sadṛśīṃ kṣitau.

गुरुवात्सल्यम् अत्यन्तं नैभृत्यं विनयो दमः। नकुले ऽप्रातिरूप्यं च शौर्यं च नियतानि षट्।

guruvātsalyam atyantaṃ naibhṛtyaṃ vinayo damaḥ. nakule 'prātirūpyaṃ ca śauryaṃ ca niyatāni ṣaṭ.

श्रुतगाम्भीर्यमाधुर्यसत्त्ववीर्यपराक्रमैः। सदृशो देवयोर् वीरः सहदेवः किलाश्विनोः।

śrutagāmbhīryamādhuryasattvavīryaparākramaiḥ. sadṛśo devayor vīraḥ sahadevaḥ kilāśvinoḥ.

ये च कृष्णे गुणाः स्फीताः पाण्डवेषु च ये गुणाः। अभिमन्यौ किलैकस्था दृश्यन्ते गुणसंचयाः।

ye ca kṛṣṇe guṇāḥ sphītāḥ pāṇḍaveṣu ca ye guṇāḥ. abhimanyau kilaikasthā dṛśyante guṇasaṃcayāḥ.

युधिष्ठिरस्य धैर्येण कृष्णस्य चरितेन च। कर्मभिर् भीमसेनस्य सदृशो भीमकर्मणः।

yudhiṣṭhirasya dhairyeṇa kṛṣṇasya caritena ca. karmabhir bhīmasenasya sadṛśo bhīmakarmaṇaḥ.

धनंजयस्य रूपेण विक्रमेण श्रुतेन च। विनयात् सहदेवस्य सदृशो नकुलस्य च।

dhanaṃjayasya rūpeṇa vikrameṇa śrutena ca. vinayāt sahadevasya sadṛśo nakulasya ca.

धृतराष्ट्र उवाच। अभिमन्युम् अहं सूत सौभद्रम् अपराजितम्। श्रोतुम् इच्छामि कार्त्स्न्येन कथम् आयोधने हतः। वैशंपायनः। अभिमन्युं हतं श्रुत्वा धृतराष्ट्रो जनेश्वरः। विस्तरेण महाराज पर्यपृच्छत् स संजयम्।

dhṛtarāṣṭra uvāca. abhimanyum ahaṃ sūta saubhadram aparājitam. śrotum icchāmi kārtsnyena katham āyodhane hataḥ. vaiśaṃpāyanaḥ. abhimanyuṃ hataṃ śrutvā dhṛtarāṣṭro janeśvaraḥ. vistareṇa mahārāja paryapṛcchat sa saṃjayam.

संजय उवाच। स्थिरो भव महाराज शोकं धारय दुर्धरम्। महान्तं बंधुनाशं ते कथयिष्यामि तच् छृणु। चक्रव्यूहो महाराज आचार्येणाभिकल्पितः। तत्र शक्रोपमाः सर्वे राजानो विनिवेशिताः। अणुस्थानेषु विन्यस्ताः कुमाराः सूर्यवर्चसः। केसराणि च पद्मस्य सुकुमाराणि भारत। कुमारा राजलोकस्य निक्षिप्ताः केसरोपमाः। कर्णिकास्थो महाराज तस्य दुर्योधनो ऽभवत्।

saṃjaya uvāca. sthiro bhava mahārāja śokaṃ dhāraya durdharam. mahāntaṃ baṃdhunāśaṃ te kathayiṣyāmi tac chṛṇu. cakravyūho mahārāja ācāryeṇābhikalpitaḥ. tatra śakropamāḥ sarve rājāno viniveśitāḥ. aṇusthāneṣu vinyastāḥ kumārāḥ sūryavarcasaḥ. kesarāṇi ca padmasya sukumārāṇi bhārata. kumārā rājalokasya nikṣiptāḥ kesaropamāḥ. karṇikāstho mahārāja tasya duryodhano 'bhavat.

संघातो राजपुत्राणां सर्वेषाम् अभवत् तदा। कृताभिसमयाः सर्वे सुवर्णविकृतध्वजाः।

saṃghāto rājaputrāṇāṃ sarveṣām abhavat tadā. kṛtābhisamayāḥ sarve suvarṇavikṛtadhvajāḥ.

रक्ताम्बरधराः सर्वे सर्वे रक्तविभूषणाः। ते रथाश्ववराः सर्वे सर्वे रक्तविभूषणाः। सर्वे रक्तपताकाश् च सर्वे वै हेममालिनः। चन्दनागुरुदिग्धाङ्गाः स्रग्विणः सूक्ष्मवाससः। सहिताः पर्यधावन्त कार्ष्णिं प्रति युयुत्सवः।

raktāmbaradharāḥ sarve sarve raktavibhūṣaṇāḥ. te rathāśvavarāḥ sarve sarve raktavibhūṣaṇāḥ. sarve raktapatākāś ca sarve vai hemamālinaḥ. candanāgurudigdhāṅgāḥ sragviṇaḥ sūkṣmavāsasaḥ. sahitāḥ paryadhāvanta kārṣṇiṃ prati yuyutsavaḥ.

तेषां दशसहस्राणि बभूवुर् दृढधन्विनाम्। पौत्रं तव पुरस्कृत्य लक्ष्मणं प्रियदर्शनम्।

teṣāṃ daśasahasrāṇi babhūvur dṛḍhadhanvinām. pautraṃ tava puraskṛtya lakṣmaṇaṃ priyadarśanam.

अन्योन्यसमदुःखास् ते अन्योन्यसमसाहसाः। अन्योन्यं स्पर्धमानाश् च अन्योन्यस्य हिते रताः। दुर्योधनस् तु राजेन्द्र सैन्यमध्ये व्यवस्थितः।

anyonyasamaduḥkhās te anyonyasamasāhasāḥ. anyonyaṃ spardhamānāś ca anyonyasya hite ratāḥ. duryodhanas tu rājendra sainyamadhye vyavasthitaḥ.

कर्णदुःशासनकृपैर् वृतो राजा महारथैः। देवराजोपमः श्रीमाञ् श्वेतच्छत्राभिसंवृतः। चामरव्यजनाक्षेपैर् उदयन्न् इव भास्करः।

karṇaduḥśāsanakṛpair vṛto rājā mahārathaiḥ. devarājopamaḥ śrīmāñ śvetacchatrābhisaṃvṛtaḥ. cāmaravyajanākṣepair udayann iva bhāskaraḥ.

प्रमुखे तस्य सैन्यस्य द्रोणो ऽवस्थितनायके। सिन्धुराजस् तथातिष्ठच् छ्रीमान् मेरुर् इवाचलः।

pramukhe tasya sainyasya droṇo 'vasthitanāyake. sindhurājas tathātiṣṭhac chrīmān merur ivācalaḥ.

सिन्धुराजस्य पार्श्वस्था अश्वत्थामपुरोगमाः। सुतास् तव महाराज त्रिंशत् त्रिदशसंनिभाः।

sindhurājasya pārśvasthā aśvatthāmapurogamāḥ. sutās tava mahārāja triṃśat tridaśasaṃnibhāḥ.

गान्धारराजः कितवः शल्यो भूरिश्रवास् तथा। पार्श्वतः सिन्धुराजस्य व्यराजन्त महारथाः। ततः प्रववृते युद्धं तुमुलं लोमहर्षणम्। तावकानां परेषां च मृत्युं कृत्वा निवर्तनम्।

gāndhārarājaḥ kitavaḥ śalyo bhūriśravās tathā. pārśvataḥ sindhurājasya vyarājanta mahārathāḥ. tataḥ pravavṛte yuddhaṃ tumulaṃ lomaharṣaṇam. tāvakānāṃ pareṣāṃ ca mṛtyuṃ kṛtvā nivartanam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...