महाभारत 7.3 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 3→

[mh-7-3] • 23 श्लोकाः

संजय उवाच। शरतल्पे महात्मानं शयानम् अमितौजसम्। महावातसमूहेन समुद्रम् इव शोषितम्। उत्पाद्य पृथिवीं गुर्वीं पातितां सव्यसाचिना। उद्यम्याप्य् अथ वा मेरुं लीलयाक्षिप्तम् अम्भसि। उत्साद्य चाखिलाम् उर्वीं सर्वक्षत्रान्तकं गुरुम्।

saṃjaya uvāca. śaratalpe mahātmānaṃ śayānam amitaujasam. mahāvātasamūhena samudram iva śoṣitam. utpādya pṛthivīṃ gurvīṃ pātitāṃ savyasācinā. udyamyāpy atha vā meruṃ līlayākṣiptam ambhasi. utsādya cākhilām urvīṃ sarvakṣatrāntakaṃ gurum.

दिव्यैर् अस्त्रैर् महेष्वासं पातितं सव्यसाचिना। जयाशां तव पुत्राणां संभग्नां शर्म वर्म च।

divyair astrair maheṣvāsaṃ pātitaṃ savyasācinā. jayāśāṃ tava putrāṇāṃ saṃbhagnāṃ śarma varma ca.

अपाराणाम् इव द्वीपम् अगाधे गाधम् इच्छताम्। स्रोतसा यामुनेनेव शरौघेण परिप्लुतम्।

apārāṇām iva dvīpam agādhe gādham icchatām. srotasā yāmuneneva śaraugheṇa pariplutam.

महान्तम् इव मैनाकम् असह्यं भुवि पातितम्। नभश्च्युतम् इवादित्यं पतितं धरणीतले।

mahāntam iva mainākam asahyaṃ bhuvi pātitam. nabhaścyutam ivādityaṃ patitaṃ dharaṇītale.

शतक्रतोर् इवाचिन्त्यं पुरा वृत्रेण निर्जयम्। मोहनं सर्वसैन्यस्य युधि भीष्मस्य पातनम्।

śatakrator ivācintyaṃ purā vṛtreṇa nirjayam. mohanaṃ sarvasainyasya yudhi bhīṣmasya pātanam.

ककुदं सर्वसैन्यानां लक्ष्म सर्वधनुष्मताम्। धनंजयशरव्याप्तं पितरं ते महाव्रतम्।

kakudaṃ sarvasainyānāṃ lakṣma sarvadhanuṣmatām. dhanaṃjayaśaravyāptaṃ pitaraṃ te mahāvratam.

तं वीरशयने वीरं शयानं पुरुषर्षभम्। भीष्मम् आधिरथिर् दृष्ट्वा भरतानाम् अमध्यमम्।

taṃ vīraśayane vīraṃ śayānaṃ puruṣarṣabham. bhīṣmam ādhirathir dṛṣṭvā bharatānām amadhyamam.

अवतीर्य रथाद् आर्तो बाष्पव्याकुलिताक्षरम्। शोकमोहपरिप्लुतः। पद्भ्याम् एव जगामार्तो। अभिवाद्याञ्जलिं बद्ध्वा वन्दमानो ऽभ्यभाषत।

avatīrya rathād ārto bāṣpavyākulitākṣaram. śokamohapariplutaḥ. padbhyām eva jagāmārto. abhivādyāñjaliṃ baddhvā vandamāno 'bhyabhāṣata.

कर्णो ऽहम् अस्मि भद्रं ते अद्य मा वद भारत। पुण्यया क्षेमया वाचा चक्षुषा चावलोकय।

karṇo 'ham asmi bhadraṃ te adya mā vada bhārata. puṇyayā kṣemayā vācā cakṣuṣā cāvalokaya.

न नूनं सुकृतस्येह फलं कश् चित् समश्नुते। यत्र धर्मपरो वृद्धः शेते भुवि भवान् इह।

na nūnaṃ sukṛtasyeha phalaṃ kaś cit samaśnute. yatra dharmaparo vṛddhaḥ śete bhuvi bhavān iha.

कोशसंजनने मन्त्रे व्यूहप्रहरणेषु च। नाथम् अन्यं न पश्यामि कुरूणां कुरुसत्तम।

kośasaṃjanane mantre vyūhapraharaṇeṣu ca. nātham anyaṃ na paśyāmi kurūṇāṃ kurusattama.

बुद्ध्या विशुद्धया युक्तो यः कुरूंस् तारयेद् भयात्। योधांस् त्वम् अप्लवे हित्वा पितृलोकं गमिष्यसि।

buddhyā viśuddhayā yukto yaḥ kurūṃs tārayed bhayāt. yodhāṃs tvam aplave hitvā pitṛlokaṃ gamiṣyasi.

अद्य प्रभृति संक्रुद्धा व्याघ्रा इव मृगक्षयम्। पाण्डवा भरतश्रेष्ठ करिष्यन्ति कुरुक्षयम्।

adya prabhṛti saṃkruddhā vyāghrā iva mṛgakṣayam. pāṇḍavā bharataśreṣṭha kariṣyanti kurukṣayam.

अद्य गाण्डीवघोषस्य वीर्यज्ञाः सव्यसाचिनः। कुरवः संत्रसिष्यन्ति वज्रपाणेर् इवासुराः।

adya gāṇḍīvaghoṣasya vīryajñāḥ savyasācinaḥ. kuravaḥ saṃtrasiṣyanti vajrapāṇer ivāsurāḥ.

अद्य गाण्डीवमुक्तानाम् अशनीनाम् इव स्वनः। त्रासयिष्यति संग्रामे कुरून् अन्यांश् च पार्थिवान्।

adya gāṇḍīvamuktānām aśanīnām iva svanaḥ. trāsayiṣyati saṃgrāme kurūn anyāṃś ca pārthivān.

समिद्धो ऽग्निर् यथा वीर महाज्वालो द्रुमान् दहेत्। धार्तराष्ट्रान् प्रधक्ष्यन्ति तथा बाणाः किरीटिनः।

samiddho 'gnir yathā vīra mahājvālo drumān dahet. dhārtarāṣṭrān pradhakṣyanti tathā bāṇāḥ kirīṭinaḥ.

येन येन प्रसरतो वाय्वग्नी सहितौ वने। तेन तेन प्रदहतो भगवन्तौ यद् इच्छतः।

yena yena prasarato vāyvagnī sahitau vane. tena tena pradahato bhagavantau yad icchataḥ.

यादृशो ऽग्निः समिद्धो हि तादृक् पार्थो न संशयः। तादृग् एव हि कौन्तेयो दवाग्निर् इव पर्वते। यथा वायुर् नरव्याघ्र तथा कृष्णो न संशयः। निर्दहन्तम् अनीकानि प्रवक्ष्यति जनार्दनः।

yādṛśo 'gniḥ samiddho hi tādṛk pārtho na saṃśayaḥ. tādṛg eva hi kaunteyo davāgnir iva parvate. yathā vāyur naravyāghra tathā kṛṣṇo na saṃśayaḥ. nirdahantam anīkāni pravakṣyati janārdanaḥ.

नदतः पाञ्चजन्यस्य रसतो गाण्डिवस्य च। श्रुत्वा सर्वाणि सैन्यानि त्रासं यास्यन्ति भारत।

nadataḥ pāñcajanyasya rasato gāṇḍivasya ca. śrutvā sarvāṇi sainyāni trāsaṃ yāsyanti bhārata.

कपिध्वजस्य चोत्पाते रथस्यामित्रकर्शिनः। शब्दं सोढुं न शक्ष्यन्ति त्वाम् ऋते वीर पार्थिवाः।

kapidhvajasya cotpāte rathasyāmitrakarśinaḥ. śabdaṃ soḍhuṃ na śakṣyanti tvām ṛte vīra pārthivāḥ.

को ह्य् अर्जुनं रणे योद्धुं त्वद् अन्यः पार्थिवो ऽर्हति। यस्य दिव्यानि कर्माणि प्रवदन्ति मनीषिणः।

ko hy arjunaṃ raṇe yoddhuṃ tvad anyaḥ pārthivo 'rhati. yasya divyāni karmāṇi pravadanti manīṣiṇaḥ.

अमानुषश् च संग्रामस् त्र्यम्बकेन च धीमतः। तस्माच् चैव वरः प्राप्तो दुष्प्रापश् चाकृतात्मभिः। को ऽन्यः शक्तो रणे जेतुं पूर्वं यो न जितः सुरैः। जितो येन रणे रामो भवता वीर्यशालिना। क्षत्रियान्तकरो घोरो देवदानवपूजितः। पाण्डुपुत्रो बलश्लाघी माधवेन च रक्षितः। सो ऽप्य् अद्य निहतः शेते शरैः प्रोतः शिखण्डिना।

amānuṣaś ca saṃgrāmas tryambakena ca dhīmataḥ. tasmāc caiva varaḥ prāpto duṣprāpaś cākṛtātmabhiḥ. ko 'nyaḥ śakto raṇe jetuṃ pūrvaṃ yo na jitaḥ suraiḥ. jito yena raṇe rāmo bhavatā vīryaśālinā. kṣatriyāntakaro ghoro devadānavapūjitaḥ. pāṇḍuputro balaślāghī mādhavena ca rakṣitaḥ. so 'py adya nihataḥ śete śaraiḥ protaḥ śikhaṇḍinā.

तम् अद्याहं पाण्डवं युद्धशौण्डम्; अमृष्यमाणो भवतानुशिष्टः। आशीविषं दृष्टिहरं सुघोरम्; इयां पुरस्कृत्य वधं जयं वा।

tam adyāhaṃ pāṇḍavaṃ yuddhaśauṇḍam; amṛṣyamāṇo bhavatānuśiṣṭaḥ. āśīviṣaṃ dṛṣṭiharaṃ sughoram; iyāṃ puraskṛtya vadhaṃ jayaṃ vā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents