महाभारत 7.26 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 26→

[mh-7-26] • 29 श्लोकाः

संजय उवाच। यन् मां पार्थस्य संग्रामे कर्माणि परिपृच्छसि। तच् छृणुष्व महाराज पार्थो यद् अकरोन् मृधे।

saṃjaya uvāca. yan māṃ pārthasya saṃgrāme karmāṇi paripṛcchasi. tac chṛṇuṣva mahārāja pārtho yad akaron mṛdhe.

रजो दृष्ट्वा समुद्भूतं श्रुत्वा च गजनिस्वनम्। भज्यतां भगदत्तेन कौन्तेयः कृष्णम् अब्रवीत्।

rajo dṛṣṭvā samudbhūtaṃ śrutvā ca gajanisvanam. bhajyatāṃ bhagadattena kaunteyaḥ kṛṣṇam abravīt.

यथा प्राग्ज्योतिषो राजा गजेन मधुसूदन। त्वरमाणो ऽभ्यतिक्रान्तो ध्रुवं तस्यैष निस्वनः।

yathā prāgjyotiṣo rājā gajena madhusūdana. tvaramāṇo 'bhyatikrānto dhruvaṃ tasyaiṣa nisvanaḥ.

इन्द्राद् अनवरः संख्ये गजयानविशारदः। प्रथमो वा द्वितीयो वा पृथिव्याम् इति मे मतिः।

indrād anavaraḥ saṃkhye gajayānaviśāradaḥ. prathamo vā dvitīyo vā pṛthivyām iti me matiḥ.

स चापि द्विरदश्रेष्ठः सदाप्रतिगजो युधि। सर्वशब्दातिगः संख्ये कृतकर्मा जितक्लमः।

sa cāpi dviradaśreṣṭhaḥ sadāpratigajo yudhi. sarvaśabdātigaḥ saṃkhye kṛtakarmā jitaklamaḥ.

सहः शस्त्रनिपातानाम् अग्निस्पर्शस्य चानघ। स पाण्डवबलं व्यक्तम् अद्यैको नाशयिष्यति। सिंहनादं महत् कृत्वा धनुर्बाणरवैः सह। विद्राव्यमाणं संपश्य हतभूयिष्ठनायकम्। दृष्ट्वा विनद्य सहसा मम सेनां प्रमृद्नति।

sahaḥ śastranipātānām agnisparśasya cānagha. sa pāṇḍavabalaṃ vyaktam adyaiko nāśayiṣyati. siṃhanādaṃ mahat kṛtvā dhanurbāṇaravaiḥ saha. vidrāvyamāṇaṃ saṃpaśya hatabhūyiṣṭhanāyakam. dṛṣṭvā vinadya sahasā mama senāṃ pramṛdnati.

न चावाभ्याम् ऋते ऽन्यो ऽस्ति शक्तस् तं प्रतिबाधितुम्। त्वरमाणस् ततो याहि यतः प्राग्ज्योतिषाधिपः।

na cāvābhyām ṛte 'nyo 'sti śaktas taṃ pratibādhitum. tvaramāṇas tato yāhi yataḥ prāgjyotiṣādhipaḥ.

शक्रसख्याद् द्विपबलैर् वयसा चापि विस्मितम्। अद्यैनं प्रेषयिष्यामि बलहन्तुः प्रियातिथिम्।

śakrasakhyād dvipabalair vayasā cāpi vismitam. adyainaṃ preṣayiṣyāmi balahantuḥ priyātithim.

वचनाद् अथ कृष्णस् तु प्रययौ सव्यसाचिनः। दार्यते भगदत्तेन यत्र पाण्डववाहिनी।

vacanād atha kṛṣṇas tu prayayau savyasācinaḥ. dāryate bhagadattena yatra pāṇḍavavāhinī.

तं प्रयान्तं ततः पश्चाद् आह्वयन्तो महारथाः। संशप्तकाः समारोहन् सहस्राणि चतुर्दश।

taṃ prayāntaṃ tataḥ paścād āhvayanto mahārathāḥ. saṃśaptakāḥ samārohan sahasrāṇi caturdaśa.

दशैव तु सहस्राणि त्रिगर्तानां नराधिप। चत्वारि तु सहस्राणि वासुदेवस्य ये ऽनुगाः।

daśaiva tu sahasrāṇi trigartānāṃ narādhipa. catvāri tu sahasrāṇi vāsudevasya ye 'nugāḥ.

दार्यमाणां चमूं दृष्ट्वा भगदत्तेन मारिष। आहूयमानस्य च तैर् अभवद् धृदयं द्विधा।

dāryamāṇāṃ camūṃ dṛṣṭvā bhagadattena māriṣa. āhūyamānasya ca tair abhavad dhṛdayaṃ dvidhā.

किं नु श्रेयस्करं कर्म भवेद् इति विचिन्तयन्। इतो वा विनिवर्तेयं गच्छेयं वा युधिष्ठिरम्।

kiṃ nu śreyaskaraṃ karma bhaved iti vicintayan. ito vā vinivarteyaṃ gaccheyaṃ vā yudhiṣṭhiram.

तस्य बुद्ध्या विचार्यैतद् अर्जुनस्य कुरूद्वह। अभवद् भूयसी बुद्धिः संशप्तकवधे स्थिरा।

tasya buddhyā vicāryaitad arjunasya kurūdvaha. abhavad bhūyasī buddhiḥ saṃśaptakavadhe sthirā.

स संनिवृत्तः सहसा कपिप्रवरकेतनः। एको रथसहस्राणि निहन्तुं वासवी रणे।

sa saṃnivṛttaḥ sahasā kapipravaraketanaḥ. eko rathasahasrāṇi nihantuṃ vāsavī raṇe.

सा हि दुर्योधनस्यासीन् मतिः कर्णस्य चोभयोः। अर्जुनस्य वधोपाये तेन द्वैधम् अकल्पयत्।

sā hi duryodhanasyāsīn matiḥ karṇasya cobhayoḥ. arjunasya vadhopāye tena dvaidham akalpayat.

स तु संवर्तयाम् आस द्वैधीभावेन पाण्डवः। रथेन तु रथाग्र्याणाम् अकरोत् तां मृषा तदा।

sa tu saṃvartayām āsa dvaidhībhāvena pāṇḍavaḥ. rathena tu rathāgryāṇām akarot tāṃ mṛṣā tadā.

ततः शतसहस्राणि शराणां नतपर्वणाम्। व्यसृजन्न् अर्जुने राजन् संशप्तकमहारथाः।

tataḥ śatasahasrāṇi śarāṇāṃ nataparvaṇām. vyasṛjann arjune rājan saṃśaptakamahārathāḥ.

नैव कुन्तीसुतः पार्थो नैव कृष्णो जनार्दनः। न हया न रथो राजन् दृश्यन्ते स्म शरैश् चिताः। ततो नैवार्जुनोपेन्द्रौ न रथः साश्वकेतनः। दृश्यन्ते शरवर्षेण प्रबलेन समावृताः। ततस् तेन शरौघेण महता समवास्तृतः। नाशकन् नाम बीभत्सुर् अमित्रान् प्रतिबाधितुम्।

naiva kuntīsutaḥ pārtho naiva kṛṣṇo janārdanaḥ. na hayā na ratho rājan dṛśyante sma śaraiś citāḥ. tato naivārjunopendrau na rathaḥ sāśvaketanaḥ. dṛśyante śaravarṣeṇa prabalena samāvṛtāḥ. tatas tena śaraugheṇa mahatā samavāstṛtaḥ. nāśakan nāma bībhatsur amitrān pratibādhitum.

यदा मोहम् अनुप्राप्तः सस्वेदश् च जनार्दनः। ततो जनार्दनः पार्थं प्रत्युवाच हसन्न् इव। वज्रम् अस्त्रं तु संधाय जहि संशप्तकान् इह। ततस् तान् प्रायशः पार्थो वज्रास्त्रेण निजघ्निवान्।

yadā moham anuprāptaḥ sasvedaś ca janārdanaḥ. tato janārdanaḥ pārthaṃ pratyuvāca hasann iva. vajram astraṃ tu saṃdhāya jahi saṃśaptakān iha. tatas tān prāyaśaḥ pārtho vajrāstreṇa nijaghnivān.

शतशः पाणयश् छिन्नाः सेषुज्यातलकार्मुकाः। केतवो वाजिनः सूता रथिनश् चापतन् क्षितौ।

śataśaḥ pāṇayaś chinnāḥ seṣujyātalakārmukāḥ. ketavo vājinaḥ sūtā rathinaś cāpatan kṣitau.

द्रुमाचलाग्राम्बुधरैः समरूपाः सुकल्पिताः। हतारोहाः क्षितौ पेतुर् द्विपाः पार्थशराहताः।

drumācalāgrāmbudharaiḥ samarūpāḥ sukalpitāḥ. hatārohāḥ kṣitau petur dvipāḥ pārthaśarāhatāḥ.

विप्रविद्धकुथावल्गाश् छिन्नभाण्डाः परासवः। सारोहास् तुरगाः पेतुर् मथिताः पार्थमार्गणैः।

vipraviddhakuthāvalgāś chinnabhāṇḍāḥ parāsavaḥ. sārohās turagāḥ petur mathitāḥ pārthamārgaṇaiḥ.

सर्ष्टिचर्मासिनखराः समुद्गरपरश्वधाः। संछिन्ना बाहवः पेतुर् नृणां भल्लैः किरीटिना।

sarṣṭicarmāsinakharāḥ samudgaraparaśvadhāḥ. saṃchinnā bāhavaḥ petur nṛṇāṃ bhallaiḥ kirīṭinā.

बालादित्याम्बुजेन्दूनां तुल्यरूपाणि मारिष। संछिन्नान्य् अर्जुनशरैः शिरांस्य् उर्वीं प्रपेदिरे।

bālādityāmbujendūnāṃ tulyarūpāṇi māriṣa. saṃchinnāny arjunaśaraiḥ śirāṃsy urvīṃ prapedire.

जज्वालालंकृतैः सेना पत्रिभिः प्राणभोजनैः। नानालिङ्गैस् तदामित्रान् क्रुद्धे निघ्नति फल्गुने।

jajvālālaṃkṛtaiḥ senā patribhiḥ prāṇabhojanaiḥ. nānāliṅgais tadāmitrān kruddhe nighnati phalgune.

क्षोभयन्तं तदा सेनां द्विरदं नलिनीम् इव। धनंजयं भूतगणाः साधु साध्व् इत्य् अपूजयन्।

kṣobhayantaṃ tadā senāṃ dviradaṃ nalinīm iva. dhanaṃjayaṃ bhūtagaṇāḥ sādhu sādhv ity apūjayan.

दृष्ट्वा तत् कर्म पार्थस्य वासवस्येव माधवः। विस्मयं परमं गत्वा तलम् आहत्य पूजयत्। कर्मैतत् पार्थ शक्रेण यमेन धनदेन च। दुष्करं समरे यत् ते कृतम् अद्येति मे मतिः। युगपच् चैव संग्रामे शतशो ऽथ सहस्रशः। पतिता एव मे दृष्टाः संशप्तकमहारथाः।

dṛṣṭvā tat karma pārthasya vāsavasyeva mādhavaḥ. vismayaṃ paramaṃ gatvā talam āhatya pūjayat. karmaitat pārtha śakreṇa yamena dhanadena ca. duṣkaraṃ samare yat te kṛtam adyeti me matiḥ. yugapac caiva saṃgrāme śataśo 'tha sahasraśaḥ. patitā eva me dṛṣṭāḥ saṃśaptakamahārathāḥ.

ततः संशप्तकान् हत्वा भूयिष्ठं ये व्यवस्थिताः। भगदत्ताय याहीति पार्थः कृष्णम् अचोदयत्।

tataḥ saṃśaptakān hatvā bhūyiṣṭhaṃ ye vyavasthitāḥ. bhagadattāya yāhīti pārthaḥ kṛṣṇam acodayat.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...