महाभारत 7.160 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 160→

[mh-7-160] • 37 श्लोकाः

संजय उवाच। ततो दुर्योधनो द्रोणम् अभिगम्येदम् अब्रवीत्। अमर्षवशम् आपन्नो जनयन् हर्षतेजसी।

saṃjaya uvāca. tato duryodhano droṇam abhigamyedam abravīt. amarṣavaśam āpanno janayan harṣatejasī.

न मर्षणीयाः संग्रामे विश्रमन्तः श्रमान्विताः। सपत्ना ग्लानमनसो लब्धलक्ष्या विशेषतः।

na marṣaṇīyāḥ saṃgrāme viśramantaḥ śramānvitāḥ. sapatnā glānamanaso labdhalakṣyā viśeṣataḥ.

तत् तु मर्षितम् अस्माभिर् भवतः प्रियकाम्यया। त एते परिविश्रान्ताः पाण्डवा बलवत्तराः।

tat tu marṣitam asmābhir bhavataḥ priyakāmyayā. ta ete pariviśrāntāḥ pāṇḍavā balavattarāḥ.

सर्वथा परिहीनाः स्म तेजसा च बलेन च। भवता पाल्यमानास् ते विवर्धन्ते पुनः पुनः।

sarvathā parihīnāḥ sma tejasā ca balena ca. bhavatā pālyamānās te vivardhante punaḥ punaḥ.

दिव्यान्य् अस्त्राणि सर्वाणि ब्रह्मास्त्रादीनि यान्य् अपि। तानि सर्वाणि तिष्ठन्ति भवत्य् एव विशेषतः।

divyāny astrāṇi sarvāṇi brahmāstrādīni yāny api. tāni sarvāṇi tiṣṭhanti bhavaty eva viśeṣataḥ.

न पाण्डवेया न वयं नान्ये लोके धनुर्धराः। युध्यमानस्य ते तुल्याः सत्यम् एतद् ब्रवीमि ते।

na pāṇḍaveyā na vayaṃ nānye loke dhanurdharāḥ. yudhyamānasya te tulyāḥ satyam etad bravīmi te.

ससुरासुरगन्धर्वान् इमांल् लोकान् द्विजोत्तम। सर्वास्त्रविद् भवान् हन्याद् दिव्यैर् अस्त्रैर् न संशयः।

sasurāsuragandharvān imāṃl lokān dvijottama. sarvāstravid bhavān hanyād divyair astrair na saṃśayaḥ.

स भवान् मर्षयत्य् एनांस् त्वत्तो भीतान् विशेषतः। शिष्यत्वं वा पुरस्कृत्य मम वा मन्दभाग्यताम्।

sa bhavān marṣayaty enāṃs tvatto bhītān viśeṣataḥ. śiṣyatvaṃ vā puraskṛtya mama vā mandabhāgyatām.

एवम् उद्धर्षितो द्रोणः कोपितश् चात्मजेन ते। समन्युर् अब्रवीद् राजन् दुर्योधनम् इदं वचः।

evam uddharṣito droṇaḥ kopitaś cātmajena te. samanyur abravīd rājan duryodhanam idaṃ vacaḥ.

स्थविरः सन् परं शक्त्या घटे दुर्योधनाहवे। अतः परं मया कार्यं क्षुद्रं विजयगृद्धिना। अनस्त्रविद् अयं सर्वो हन्तव्यो ऽस्त्रविदा जनः।

sthaviraḥ san paraṃ śaktyā ghaṭe duryodhanāhave. ataḥ paraṃ mayā kāryaṃ kṣudraṃ vijayagṛddhinā. anastravid ayaṃ sarvo hantavyo 'stravidā janaḥ.

यद् भवान् मन्यते चापि शुभं वा यदि वाशुभम्। तद् वै कर्तास्मि कौरव्य वचनात् तव नान्यथा।

yad bhavān manyate cāpi śubhaṃ vā yadi vāśubham. tad vai kartāsmi kauravya vacanāt tava nānyathā.

निहत्य सर्वपाञ्चालान् युद्धे कृत्वा पराक्रमम्। विमोक्ष्ये कवचं राजन् सत्येनायुधम् आलभे।

nihatya sarvapāñcālān yuddhe kṛtvā parākramam. vimokṣye kavacaṃ rājan satyenāyudham ālabhe.

मन्यसे यच् च कौन्तेयम् अर्जुनं श्रान्तम् आहवे। तस्य वीर्यं महाबाहो शृणु सत्येन कौरव।

manyase yac ca kaunteyam arjunaṃ śrāntam āhave. tasya vīryaṃ mahābāho śṛṇu satyena kaurava.

तं न देवा न गन्धर्वा न यक्षा न च राक्षसाः। उत्सहन्ते रणे सोढुं कुपितं सव्यसाचिनम्।

taṃ na devā na gandharvā na yakṣā na ca rākṣasāḥ. utsahante raṇe soḍhuṃ kupitaṃ savyasācinam.

खाण्डवे येन भगवान् प्रत्युद्यातः सुरेश्वरः। सायकैर् वारितश् चापि वर्षमाणो महात्मना।

khāṇḍave yena bhagavān pratyudyātaḥ sureśvaraḥ. sāyakair vāritaś cāpi varṣamāṇo mahātmanā.

यक्षा नागास् तथा दैत्या ये चान्ये बलगर्विताः। निहताः पुरुषेन्द्रेण तच् चापि विदितं तव।

yakṣā nāgās tathā daityā ye cānye balagarvitāḥ. nihatāḥ puruṣendreṇa tac cāpi viditaṃ tava.

गन्धर्वा घोषयात्रायां चित्रसेनादयो जिताः। यूयं तैर् ह्रियमाणाश् च मोक्षिता दृढधन्वना।

gandharvā ghoṣayātrāyāṃ citrasenādayo jitāḥ. yūyaṃ tair hriyamāṇāś ca mokṣitā dṛḍhadhanvanā.

निवातकवचाश् चापि देवानां शत्रवस् तथा। सुरैर् अवध्याः संग्रामे तेन वीरेण निर्जिताः।

nivātakavacāś cāpi devānāṃ śatravas tathā. surair avadhyāḥ saṃgrāme tena vīreṇa nirjitāḥ.

दानवानां सहस्राणि हिरण्यपुरवासिनाम्। विजिग्ये पुरुषव्याघ्रः स शक्यो मानुषैः कथम्।

dānavānāṃ sahasrāṇi hiraṇyapuravāsinām. vijigye puruṣavyāghraḥ sa śakyo mānuṣaiḥ katham.

प्रत्यक्षं चैव ते सर्वं यथा बलम् इदं तव। क्षपितं पाण्डुपुत्रेण चेष्टतां नो विशां पते।

pratyakṣaṃ caiva te sarvaṃ yathā balam idaṃ tava. kṣapitaṃ pāṇḍuputreṇa ceṣṭatāṃ no viśāṃ pate.

तं तथाभिप्रशंसन्तम् अर्जुनं कुपितस् तदा। द्रोणं तव सुतो राजन् पुनर् एवेदम् अब्रवीत्।

taṃ tathābhipraśaṃsantam arjunaṃ kupitas tadā. droṇaṃ tava suto rājan punar evedam abravīt.

अहं दुःशासनः कर्णः शकुनिर् मातुलश् च मे। हनिष्यामो ऽर्जुनं संख्ये द्वैधीकृत्याद्य भारतीम्। तिष्ठ स त्वं महाबाहो नित्यं शिष्यः प्रियस् तव।

ahaṃ duḥśāsanaḥ karṇaḥ śakunir mātulaś ca me. haniṣyāmo 'rjunaṃ saṃkhye dvaidhīkṛtyādya bhāratīm. tiṣṭha sa tvaṃ mahābāho nityaṃ śiṣyaḥ priyas tava.

तस्य तद् वचनं श्रुत्वा भारद्वाजो हसन्न् इव। अन्ववर्तत राजानं स्वस्ति ते ऽस्त्व् इति चाब्रवीत्।

tasya tad vacanaṃ śrutvā bhāradvājo hasann iva. anvavartata rājānaṃ svasti te 'stv iti cābravīt.

को हि गाण्डीवधन्वानं ज्वलन्तम् इव तेजसा। अक्षयं क्षपयेत् कश् चित् क्षत्रियः क्षत्रियर्षभम्।

ko hi gāṇḍīvadhanvānaṃ jvalantam iva tejasā. akṣayaṃ kṣapayet kaś cit kṣatriyaḥ kṣatriyarṣabham.

तं न वित्तपतिर् नेन्द्रो न यमो न जलेश्वरः। नासुरोरगरक्षांसि क्षपयेयुः सहायुधम्।

taṃ na vittapatir nendro na yamo na jaleśvaraḥ. nāsuroragarakṣāṃsi kṣapayeyuḥ sahāyudham.

मूढास् त्व् एतानि भाषन्ते यानीमान्य् आत्थ भारत। युद्धे ह्य् अर्जुनम् आसाद्य स्वस्तिमान् को व्रजेद् गृहान्।

mūḍhās tv etāni bhāṣante yānīmāny āttha bhārata. yuddhe hy arjunam āsādya svastimān ko vrajed gṛhān.

त्वं तु सर्वातिशङ्कित्वान् निष्ठुरः पापनिश्चयः। श्रेयसस् त्वद्धिते युक्तांस् तत् तद् वक्तुम् इहेच्छसि।

tvaṃ tu sarvātiśaṅkitvān niṣṭhuraḥ pāpaniścayaḥ. śreyasas tvaddhite yuktāṃs tat tad vaktum ihecchasi.

गच्छ त्वम् अपि कौन्तेयम् आत्मार्थेभ्यो हि माचिरम्। त्वम् अप्य् आशंससे योद्धुं कुलजः क्षत्रियो ह्य् असि।

gaccha tvam api kaunteyam ātmārthebhyo hi māciram. tvam apy āśaṃsase yoddhuṃ kulajaḥ kṣatriyo hy asi.

इमान् किं पार्थिवान् सर्वान् घातयिष्यस्य् अनागसः। त्वम् अस्य मूलं वैरस्य तस्माद् आसादयार्जुनम्।

imān kiṃ pārthivān sarvān ghātayiṣyasy anāgasaḥ. tvam asya mūlaṃ vairasya tasmād āsādayārjunam.

एष ते मातुलः प्राज्ञः क्षत्रधर्मम् अनुव्रतः। दूर्द्यूतदेवी गान्धारिः प्रयात्व् अर्जुनम् आहवे।

eṣa te mātulaḥ prājñaḥ kṣatradharmam anuvrataḥ. dūrdyūtadevī gāndhāriḥ prayātv arjunam āhave.

एषो ऽक्षकुशलो जिह्मो द्यूतकृत् कितवः शठः। देविता निकृतिप्रज्ञो युधि जेष्यति पाण्डवान्।

eṣo 'kṣakuśalo jihmo dyūtakṛt kitavaḥ śaṭhaḥ. devitā nikṛtiprajño yudhi jeṣyati pāṇḍavān.

त्वया कथितम् अत्यन्तं कर्णेन सह हृष्टवत्। असकृच् छून्यवन् मोहाद् धृतराष्ट्रस्य शृण्वतः।

tvayā kathitam atyantaṃ karṇena saha hṛṣṭavat. asakṛc chūnyavan mohād dhṛtarāṣṭrasya śṛṇvataḥ.

अहं च तात कर्णश् च भ्राता दुःशासनश् च मे। पाण्डुपुत्रान् हनिष्यामः सहिताः समरे त्रयः।

ahaṃ ca tāta karṇaś ca bhrātā duḥśāsanaś ca me. pāṇḍuputrān haniṣyāmaḥ sahitāḥ samare trayaḥ.

इति ते कत्थमानस्य श्रुतं संसदि संसदि। अनुतिष्ठ प्रतिज्ञां तां सत्यवाग् भव तैः सह।

iti te katthamānasya śrutaṃ saṃsadi saṃsadi. anutiṣṭha pratijñāṃ tāṃ satyavāg bhava taiḥ saha.

एष ते पाण्डवः शत्रुर् अविषह्यो ऽग्रतः स्थितः। क्षत्रधर्मम् अवेक्षस्व श्लाघ्यस् तव वधो जयात्।

eṣa te pāṇḍavaḥ śatrur aviṣahyo 'grataḥ sthitaḥ. kṣatradharmam avekṣasva ślāghyas tava vadho jayāt.

दत्तं भुक्तम् अधीतं च प्राप्तम् ऐश्वर्यम् ईप्सितम्। कृतकृत्यो ऽनृणश् चासि मा भैर् युध्यस्व पाण्डवम्।

dattaṃ bhuktam adhītaṃ ca prāptam aiśvaryam īpsitam. kṛtakṛtyo 'nṛṇaś cāsi mā bhair yudhyasva pāṇḍavam.

इत्य् उक्त्वा समरे द्रोणो न्यवर्तत यतः परे। द्वैधीकृत्य ततः सेनां युद्धं समभवत् तदा।

ity uktvā samare droṇo nyavartata yataḥ pare. dvaidhīkṛtya tataḥ senāṃ yuddhaṃ samabhavat tadā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...