महाभारत 7.143 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 143→

[mh-7-143] • 42 श्लोकाः

संजय उवाच। शतानीकं शरैस् तूर्णं निर्दहन्तं चमूं तव। चित्रसेनस् तव सुतो वारयाम् आस भारत।

saṃjaya uvāca. śatānīkaṃ śarais tūrṇaṃ nirdahantaṃ camūṃ tava. citrasenas tava suto vārayām āsa bhārata.

नाकुलिश् चित्रसेनं तु नाराचेनार्दयद् भृशम्। स च तं प्रतिविव्याध दशभिर् निशितैः शरैः।

nākuliś citrasenaṃ tu nārācenārdayad bhṛśam. sa ca taṃ prativivyādha daśabhir niśitaiḥ śaraiḥ.

चित्रसेनो महाराज शतानीकं पुनर् युधि। नवभिर् निशितैर् बाणैर् आजघान स्तनान्तरे।

citraseno mahārāja śatānīkaṃ punar yudhi. navabhir niśitair bāṇair ājaghāna stanāntare.

नाकुलिस् तस्य विशिखैर् वर्म संनतपर्वभिः। गात्रात् संच्यावयाम् आस तद् अद्भुतम् इवाभवत्।

nākulis tasya viśikhair varma saṃnataparvabhiḥ. gātrāt saṃcyāvayām āsa tad adbhutam ivābhavat.

सो ऽपेतवर्मा पुत्रस् ते विरराज भृशं नृप। उत्सृज्य काले राजेन्द्र निर्मोकम् इव पन्नगः।

so 'petavarmā putras te virarāja bhṛśaṃ nṛpa. utsṛjya kāle rājendra nirmokam iva pannagaḥ.

ततो ऽस्य निशितैर् बाणैर् ध्वजं चिच्छेद नाकुलिः। धनुश् चैव महाराज यतमानस्य संयुगे।

tato 'sya niśitair bāṇair dhvajaṃ ciccheda nākuliḥ. dhanuś caiva mahārāja yatamānasya saṃyuge.

स छिन्नधन्वा समरे विवर्मा च महारथः। धनुर् अन्यन् महाराज जग्राहारिविदारणम्।

sa chinnadhanvā samare vivarmā ca mahārathaḥ. dhanur anyan mahārāja jagrāhārividāraṇam.

ततस् तूर्णं चित्रसेनो नाकुलिं नवभिः शरैः। विव्याध समरे क्रुद्धो भरतानां महारथः।

tatas tūrṇaṃ citraseno nākuliṃ navabhiḥ śaraiḥ. vivyādha samare kruddho bharatānāṃ mahārathaḥ.

शतानीको ऽथ संक्रुद्धश् चित्रसेनस्य मारिष। जघान चतुरो वाहान् सारथिं च नरोत्तमः।

śatānīko 'tha saṃkruddhaś citrasenasya māriṣa. jaghāna caturo vāhān sārathiṃ ca narottamaḥ.

अवप्लुत्य रथात् तस्माच् चित्रसेनो महारथः। नाकुलिं पञ्चविंशत्या शराणाम् आर्दयद् बली।

avaplutya rathāt tasmāc citraseno mahārathaḥ. nākuliṃ pañcaviṃśatyā śarāṇām ārdayad balī.

तस्य तत् कुर्वतः कर्म नकुलस्य सुतो रणे। अर्धचन्द्रेण चिच्छेद चापं रत्नविभूषितम्।

tasya tat kurvataḥ karma nakulasya suto raṇe. ardhacandreṇa ciccheda cāpaṃ ratnavibhūṣitam.

स छिन्नधन्वा विरथो हताश्वो हतसारथिः। आरुरोह रथं तूर्णं हार्दिक्यस्य महात्मनः।

sa chinnadhanvā viratho hatāśvo hatasārathiḥ. āruroha rathaṃ tūrṇaṃ hārdikyasya mahātmanaḥ.

द्रुपदं तु सहानीकं द्रोणप्रेप्सुं महारथम्। वृषसेनो ऽभ्ययात् तूर्णं किरञ् शरशतैस् तदा।

drupadaṃ tu sahānīkaṃ droṇaprepsuṃ mahāratham. vṛṣaseno 'bhyayāt tūrṇaṃ kirañ śaraśatais tadā.

यज्ञसेनस् तु समरे कर्णपुत्रं महारथम्। षष्ट्या शराणां विव्याध बाह्वोर् उरसि चानघ।

yajñasenas tu samare karṇaputraṃ mahāratham. ṣaṣṭyā śarāṇāṃ vivyādha bāhvor urasi cānagha.

वृषसेनस् तु संक्रुद्धो यज्ञसेनं रथे स्थितम्। बहुभिः सायकैस् तीक्ष्णैर् आजघान स्तनान्तरे।

vṛṣasenas tu saṃkruddho yajñasenaṃ rathe sthitam. bahubhiḥ sāyakais tīkṣṇair ājaghāna stanāntare.

ताव् उभौ शरनुन्नाङ्गौ शरकण्टकिनौ रणे। व्यभ्राजेतां महाराज श्वाविधौ शललैर् इव।

tāv ubhau śaranunnāṅgau śarakaṇṭakinau raṇe. vyabhrājetāṃ mahārāja śvāvidhau śalalair iva.

रुक्मपुङ्खैर् अजिह्माग्रैः शरैश् छिन्नतनुच्छदौ। रुधिरौघपरिक्लिन्नौ व्यभ्राजेतां महामृधे।

rukmapuṅkhair ajihmāgraiḥ śaraiś chinnatanucchadau. rudhiraughapariklinnau vyabhrājetāṃ mahāmṛdhe.

तपनीयनिभौ चित्रौ कल्पवृक्षाव् इवाद्भुतौ। किंशुकाव् इव चोत्फुल्लौ व्यकाशेतां रणाजिरे।

tapanīyanibhau citrau kalpavṛkṣāv ivādbhutau. kiṃśukāv iva cotphullau vyakāśetāṃ raṇājire.

वृषसेनस् ततो राजन् नवभिर् द्रुपदं शरैः। विद्ध्वा विव्याध सप्तत्या पुनश् चान्यैस् त्रिभिः शरैः। वृषसेनशरैर् नुन्नो व्यपयासीन् महीपतिः।

vṛṣasenas tato rājan navabhir drupadaṃ śaraiḥ. viddhvā vivyādha saptatyā punaś cānyais tribhiḥ śaraiḥ. vṛṣasenaśarair nunno vyapayāsīn mahīpatiḥ.

ततः शरसहस्राणि विमुञ्चन् विबभौ तदा। कर्णपुत्रो महाराज वर्षमाण इवाम्बुदः। द्रुपदस् तु ततः क्रुद्धो वृषसेनस्य कार्मुकम्। द्विधा चिच्छेद भल्लेन पीतेन निशितेन च। सो ऽन्यत् कार्मुकम् आदाय रुक्मबद्धं नवं दृढम्। तूणाद् आकृष्य विमलं भल्लं पीतं शितं दृढम्। कार्मुके योजयित्वा तं द्रुपदं संनिरीक्ष्य च। आकर्णपूर्णं मुमुचे त्रासयन् सर्वसोमकान्। हृदयं तस्य भित्त्वा च जगाम वसुधातलम्। कश्मलं प्राविशद् राजा वृषसेनशराहतः। सारथिस् तम् अपोवाह स्मरन् सारथिचेष्टितम्। तस्मिन् प्रभग्ने राजेन्द्र पाञ्चालानां महारथे।

tataḥ śarasahasrāṇi vimuñcan vibabhau tadā. karṇaputro mahārāja varṣamāṇa ivāmbudaḥ. drupadas tu tataḥ kruddho vṛṣasenasya kārmukam. dvidhā ciccheda bhallena pītena niśitena ca. so 'nyat kārmukam ādāya rukmabaddhaṃ navaṃ dṛḍham. tūṇād ākṛṣya vimalaṃ bhallaṃ pītaṃ śitaṃ dṛḍham. kārmuke yojayitvā taṃ drupadaṃ saṃnirīkṣya ca. ākarṇapūrṇaṃ mumuce trāsayan sarvasomakān. hṛdayaṃ tasya bhittvā ca jagāma vasudhātalam. kaśmalaṃ prāviśad rājā vṛṣasenaśarāhataḥ. sārathis tam apovāha smaran sārathiceṣṭitam. tasmin prabhagne rājendra pāñcālānāṃ mahārathe.

ततस् तु द्रुपदानीकं शरैश् छिन्नतनुच्छदम्। संप्राद्रवद् रणे राजन् निशीथे भैरवे सति।

tatas tu drupadānīkaṃ śaraiś chinnatanucchadam. saṃprādravad raṇe rājan niśīthe bhairave sati.

प्रदीपैर् हि परित्यक्तैर् ज्वलद्भिस् तैः समन्ततः। व्यराजत मही राजन् वीताभ्रा द्यौर् इव ग्रहैः।

pradīpair hi parityaktair jvaladbhis taiḥ samantataḥ. vyarājata mahī rājan vītābhrā dyaur iva grahaiḥ.

तथाङ्गदैर् निपतितैर् व्यराजत वसुंधरा। प्रावृट्काले महाराज विद्युद्भिर् इव तोयदः।

tathāṅgadair nipatitair vyarājata vasuṃdharā. prāvṛṭkāle mahārāja vidyudbhir iva toyadaḥ.

ततः कर्णसुतत्रस्ताः सोमका विप्रदुद्रुवुः। यथेन्द्रभयवित्रस्ता दानवास् तारकामये।

tataḥ karṇasutatrastāḥ somakā vipradudruvuḥ. yathendrabhayavitrastā dānavās tārakāmaye.

तेनार्द्यमानाः समरे द्रवमाणाश् च सोमकाः। व्यराजन्त महाराज प्रदीपैर् अवभासिताः।

tenārdyamānāḥ samare dravamāṇāś ca somakāḥ. vyarājanta mahārāja pradīpair avabhāsitāḥ.

तांस् तु निर्जित्य समरे कर्णपुत्रो व्यरोचत। मध्यंदिनम् अनुप्राप्तो घर्मांशुर् इव भारत।

tāṃs tu nirjitya samare karṇaputro vyarocata. madhyaṃdinam anuprāpto gharmāṃśur iva bhārata.

तेषु राजसहस्रेषु तावकेषु परेषु च। एक एव ज्वलंस् तस्थौ वृषसेनः प्रतापवान्।

teṣu rājasahasreṣu tāvakeṣu pareṣu ca. eka eva jvalaṃs tasthau vṛṣasenaḥ pratāpavān.

स विजित्य रणे शूरान् सोमकानां महारथान्। जगाम त्वरितस् तत्र यत्र राजा युधिष्ठिरः।

sa vijitya raṇe śūrān somakānāṃ mahārathān. jagāma tvaritas tatra yatra rājā yudhiṣṭhiraḥ.

प्रतिविन्ध्यम् अथ क्रुद्धं प्रदहन्तं रणे रिपून्। दुःशासनस् तव सुतः प्रत्युद्गच्छन् महारथः।

prativindhyam atha kruddhaṃ pradahantaṃ raṇe ripūn. duḥśāsanas tava sutaḥ pratyudgacchan mahārathaḥ.

तयोः समागमो राजंश् चित्ररूपो बभूव ह। व्यपेतजलदे व्योम्नि बुधभार्गवयोर् इव।

tayoḥ samāgamo rājaṃś citrarūpo babhūva ha. vyapetajalade vyomni budhabhārgavayor iva.

प्रतिविन्ध्यं तु समरे कुर्वाणं कर्म दुष्करम्। अपूजयन् महाराज तव सैन्ये महारथाः। दुःशासनस् त्रिभिर् बाणैर् ललाटे समविध्यत।

prativindhyaṃ tu samare kurvāṇaṃ karma duṣkaram. apūjayan mahārāja tava sainye mahārathāḥ. duḥśāsanas tribhir bāṇair lalāṭe samavidhyata.

सो ऽतिविद्धो बलवता पुत्रेण तव धन्विना। विरराज महाबाहुः सशृङ्ग इव पर्वतः।

so 'tividdho balavatā putreṇa tava dhanvinā. virarāja mahābāhuḥ saśṛṅga iva parvataḥ.

दुःशासनं तु समरे प्रतिविन्ध्यो महारथः। नवभिः सायकैर् विद्ध्वा पुनर् विव्याध सप्तभिः।

duḥśāsanaṃ tu samare prativindhyo mahārathaḥ. navabhiḥ sāyakair viddhvā punar vivyādha saptabhiḥ.

तत्र भारत पुत्रस् ते कृतवान् कर्म दुष्करम्। प्रतिविन्ध्यहयान् उग्रैः पातयाम् आस यच् छरैः।

tatra bhārata putras te kṛtavān karma duṣkaram. prativindhyahayān ugraiḥ pātayām āsa yac charaiḥ.

सारथिं चास्य भल्लेन ध्वजं च समपातयत्। रथं च शतशो राजन् व्यधमत् तस्य धन्विनः।

sārathiṃ cāsya bhallena dhvajaṃ ca samapātayat. rathaṃ ca śataśo rājan vyadhamat tasya dhanvinaḥ.

पताकाश् च स तूणीरान् रश्मीन् योक्त्राणि चाभिभो। चिच्छेद तिलशः क्रुद्धः शरैः संनतपर्वभिः।

patākāś ca sa tūṇīrān raśmīn yoktrāṇi cābhibho. ciccheda tilaśaḥ kruddhaḥ śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ.

विरथः स तु धर्मात्मा धनुष्पाणिर् अवस्थितः। अयोधयत् तव सुतं किरञ् शरशतान् बहून्।

virathaḥ sa tu dharmātmā dhanuṣpāṇir avasthitaḥ. ayodhayat tava sutaṃ kirañ śaraśatān bahūn.

क्षुरप्रेण धनुस् तस्य चिच्छेद कृतहस्तवत्। अथैनं दशभिर् भल्लैश् छिन्नधन्वानम् आर्दयत्।

kṣurapreṇa dhanus tasya ciccheda kṛtahastavat. athainaṃ daśabhir bhallaiś chinnadhanvānam ārdayat.

तं दृष्ट्वा विरथं तत्र भ्रातरो ऽस्य महारथाः। अन्ववर्तन्त वेगेन महत्या सेनया सह।

taṃ dṛṣṭvā virathaṃ tatra bhrātaro 'sya mahārathāḥ. anvavartanta vegena mahatyā senayā saha.

आप्लुतः स ततो यानं सुतसोमस्य भास्वरम्। धनुर् गृह्य महाराज विव्याध तनयं तव।

āplutaḥ sa tato yānaṃ sutasomasya bhāsvaram. dhanur gṛhya mahārāja vivyādha tanayaṃ tava.

ततस् तु तावकाः सर्वे परिवार्य सुतं तव। अभ्यवर्तन्त संग्रामे महत्या सेनया वृताः।

tatas tu tāvakāḥ sarve parivārya sutaṃ tava. abhyavartanta saṃgrāme mahatyā senayā vṛtāḥ.

ततः प्रववृते युद्धं तव तेषां च भारत। निशीथे दारुणे काले यमराष्ट्रविवर्धनम्।

tataḥ pravavṛte yuddhaṃ tava teṣāṃ ca bhārata. niśīthe dāruṇe kāle yamarāṣṭravivardhanam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...