महाभारत 7.139 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 139→

[mh-7-139] • 33 श्लोकाः

संजय उवाच। प्रकाशिते तथा लोके रजसा च तमोवृते। समाजग्मुर् अथो वीराः परस्परवधैषिणः।

saṃjaya uvāca. prakāśite tathā loke rajasā ca tamovṛte. samājagmur atho vīrāḥ parasparavadhaiṣiṇaḥ.

ते समेत्य रणे राजञ् शस्त्रप्रासासिधारिणः। परस्परम् उदैक्षन्त परस्परकृतागसः।

te sametya raṇe rājañ śastraprāsāsidhāriṇaḥ. parasparam udaikṣanta parasparakṛtāgasaḥ.

प्रदीपानां सहस्रैश् च दीप्यमानैः समन्ततः। रत्नाचितैः स्वर्णदण्डैर् गन्धतैलावसेचितैः। देवगन्धर्वदीपाद्यैः प्रभाभिर् अधिकोज्ज्वलैः। विरराज तदा भूमिर् द्यौर् ग्रहैर् इव भारत।

pradīpānāṃ sahasraiś ca dīpyamānaiḥ samantataḥ. ratnācitaiḥ svarṇadaṇḍair gandhatailāvasecitaiḥ. devagandharvadīpādyaiḥ prabhābhir adhikojjvalaiḥ. virarāja tadā bhūmir dyaur grahair iva bhārata.

उल्काशतैः प्रज्वलितै रणभूमिर् व्यराजत। दह्यमानेव लोकानाम् अभावे वै वसुंधरा।

ulkāśataiḥ prajvalitai raṇabhūmir vyarājata. dahyamāneva lokānām abhāve vai vasuṃdharā.

प्रादीप्यन्त दिशः सर्वाः प्रदीपैस् तैः समन्ततः। वर्षाप्रदोषे खद्योतैर् वृता वृक्षा इवाबभुः।

prādīpyanta diśaḥ sarvāḥ pradīpais taiḥ samantataḥ. varṣāpradoṣe khadyotair vṛtā vṛkṣā ivābabhuḥ.

असज्जन्त ततो वीरा वीरेष्व् एव पृथक् पृथक्। नागा नागैः समाजग्मुस् तुरगाः सह वाजिभिः।

asajjanta tato vīrā vīreṣv eva pṛthak pṛthak. nāgā nāgaiḥ samājagmus turagāḥ saha vājibhiḥ.

रथा रथवरैर् एव समाजग्मुर् मुदान्विताः। तस्मिन् रात्रिमुखे घोरे पुत्रस्य तव शासनात्। चतुरङ्गस्य सैन्यस्य संपातश् च महान् अभूत्।

rathā rathavarair eva samājagmur mudānvitāḥ. tasmin rātrimukhe ghore putrasya tava śāsanāt. caturaṅgasya sainyasya saṃpātaś ca mahān abhūt.

ततो ऽर्जुनो महाराज कौरवाणाम् अनीकिनीम्। व्यधमत् त्वरया युक्तः क्षपयन् सर्वपार्थिवान्।

tato 'rjuno mahārāja kauravāṇām anīkinīm. vyadhamat tvarayā yuktaḥ kṣapayan sarvapārthivān.

धृतराष्ट्र उवाच। तस्मिन् प्रविष्टे संरब्धे मम पुत्रस्य वाहिनीम्। अमृष्यमाणे दुर्धर्षे किं व आसीन् मनस् तदा।

dhṛtarāṣṭra uvāca. tasmin praviṣṭe saṃrabdhe mama putrasya vāhinīm. amṛṣyamāṇe durdharṣe kiṃ va āsīn manas tadā.

किम् अमन्यन्त सैन्यानि प्रविष्टे शत्रुतापने। दुर्योधनश् च किं कृत्यं प्राप्तकालम् अमन्यत।

kim amanyanta sainyāni praviṣṭe śatrutāpane. duryodhanaś ca kiṃ kṛtyaṃ prāptakālam amanyata.

के चैनं समरे वीरं प्रत्युद्ययुर् अरिंदमम्। द्रोणं च के व्यरक्षन्त प्रविष्टे श्वेतवाहने। के ऽरक्षन् दक्षिणं चक्रं के च द्रोणस्य सव्यतः।

ke cainaṃ samare vīraṃ pratyudyayur ariṃdamam. droṇaṃ ca ke vyarakṣanta praviṣṭe śvetavāhane. ke 'rakṣan dakṣiṇaṃ cakraṃ ke ca droṇasya savyataḥ.

के पृष्ठतो ऽस्य ह्य् अभवन् वीरा वीरस्य युध्यतः। के पुरस्ताद् अगच्छन्त निघ्नतः शात्रवान् रणे।

ke pṛṣṭhato 'sya hy abhavan vīrā vīrasya yudhyataḥ. ke purastād agacchanta nighnataḥ śātravān raṇe.

यत् प्राविशन् महेष्वासः पाञ्चालान् अपराजितः। नृत्यन्न् इव नरव्याघ्रो रथमार्गेषु वीर्यवान्।

yat prāviśan maheṣvāsaḥ pāñcālān aparājitaḥ. nṛtyann iva naravyāghro rathamārgeṣu vīryavān.

ददाह च शरैर् द्रोणः पाञ्चालानां रथव्रजान्। धूमकेतुर् इव क्रुद्धः स कथं मृत्युम् ईयिवान्।

dadāha ca śarair droṇaḥ pāñcālānāṃ rathavrajān. dhūmaketur iva kruddhaḥ sa kathaṃ mṛtyum īyivān.

अव्यग्रान् एव हि परान् कथयस्य् अपराजितान्। हृष्टानुदीर्णान् संग्रामे न तु संजय मामकान्। हतांश् चैव विषण्णांश् च विप्रकीर्णांश् च शंससि। रथिनो विरथांश् चैव कृतान् युद्धेषु मामकान्।

avyagrān eva hi parān kathayasy aparājitān. hṛṣṭānudīrṇān saṃgrāme na tu saṃjaya māmakān. hatāṃś caiva viṣaṇṇāṃś ca viprakīrṇāṃś ca śaṃsasi. rathino virathāṃś caiva kṛtān yuddheṣu māmakān.

संजय उवाच। द्रोणस्य मतम् आज्ञाय योद्धुकामस्य तां निशाम्। दुर्योधनो महाराज वश्यान् भ्रातॄन् अभाषत।

saṃjaya uvāca. droṇasya matam ājñāya yoddhukāmasya tāṃ niśām. duryodhano mahārāja vaśyān bhrātṝn abhāṣata.

विकर्णं चित्रसेनं च महाबाहुं च कौरवम्। दुर्धर्षं दीर्घबाहुं च ये च तेषां पदानुगाः।

vikarṇaṃ citrasenaṃ ca mahābāhuṃ ca kauravam. durdharṣaṃ dīrghabāhuṃ ca ye ca teṣāṃ padānugāḥ.

द्रोणं यत्ताः पराक्रान्ताः सर्वे रक्षत पृष्ठतः। हार्दिक्यो दक्षिणं चक्रं शल्यश् चैवोत्तरं तथा।

droṇaṃ yattāḥ parākrāntāḥ sarve rakṣata pṛṣṭhataḥ. hārdikyo dakṣiṇaṃ cakraṃ śalyaś caivottaraṃ tathā.

त्रिगर्तानां च ये शूरा हतशिष्टा महारथाः। तांश् चैव सर्वान् पुत्रस् ते समचोदयद् अग्रतः।

trigartānāṃ ca ye śūrā hataśiṣṭā mahārathāḥ. tāṃś caiva sarvān putras te samacodayad agrataḥ.

आचार्यो हि सुसंयत्तो भृशं यत्ताश् च पाण्डवाः। तं रक्षत सुसंयत्ता निघ्नन्तं शात्रवान् रणे।

ācāryo hi susaṃyatto bhṛśaṃ yattāś ca pāṇḍavāḥ. taṃ rakṣata susaṃyattā nighnantaṃ śātravān raṇe.

द्रोणो हि बलवान् युद्धे क्षिप्रहस्तः पराक्रमी। निर्जयेत् त्रिदशान् युद्धे किम् उ पार्थान् ससोमकान्।

droṇo hi balavān yuddhe kṣiprahastaḥ parākramī. nirjayet tridaśān yuddhe kim u pārthān sasomakān.

ते यूयं सहिताः सर्वे भृशं यत्ता महारथाः। द्रोणं रक्षत पाञ्चाल्याद् धृष्टद्युम्नान् महारथात्।

te yūyaṃ sahitāḥ sarve bhṛśaṃ yattā mahārathāḥ. droṇaṃ rakṣata pāñcālyād dhṛṣṭadyumnān mahārathāt.

पाण्डवेयेषु सैन्येषु योधं पश्याम्य् अहं न तम्। यो जयेत रणे द्रोणं धृष्टद्युम्नाद् ऋते नृपाः।

pāṇḍaveyeṣu sainyeṣu yodhaṃ paśyāmy ahaṃ na tam. yo jayeta raṇe droṇaṃ dhṛṣṭadyumnād ṛte nṛpāḥ.

तस्य सर्वात्मना मन्ये भारद्वाजस्य रक्षणम्। स गुप्तः सोमकान् हन्यात् सृञ्जयांश् च सराजकान्।

tasya sarvātmanā manye bhāradvājasya rakṣaṇam. sa guptaḥ somakān hanyāt sṛñjayāṃś ca sarājakān.

सृञ्जयेष्व् अथ सर्वेषु निहतेषु चमूमुखे। धृष्टद्युम्नं रणे द्रौणिर् नाशयिष्यत्य् असंशयम्।

sṛñjayeṣv atha sarveṣu nihateṣu camūmukhe. dhṛṣṭadyumnaṃ raṇe drauṇir nāśayiṣyaty asaṃśayam.

तथार्जुनं रणे कर्णो विजेष्यति महारथः। भीमसेनम् अहं चापि युद्धे जेष्यामि दंशितः। शेषांश् च पाण्डवान् योधाः प्रसभं हीनतेजसः।

tathārjunaṃ raṇe karṇo vijeṣyati mahārathaḥ. bhīmasenam ahaṃ cāpi yuddhe jeṣyāmi daṃśitaḥ. śeṣāṃś ca pāṇḍavān yodhāḥ prasabhaṃ hīnatejasaḥ.

सो ऽयं मम जयो व्यक्तं दीर्घकालं भविष्यति। तस्माद् रक्षत संग्रामे द्रोणम् एव महारथाः।

so 'yaṃ mama jayo vyaktaṃ dīrghakālaṃ bhaviṣyati. tasmād rakṣata saṃgrāme droṇam eva mahārathāḥ.

इत्य् उक्त्वा भरतश्रेष्ठ पुत्रो दुर्योधनस् तव। व्यादिदेश ततः सैन्यं तस्मिंस् तमसि दारुणे।

ity uktvā bharataśreṣṭha putro duryodhanas tava. vyādideśa tataḥ sainyaṃ tasmiṃs tamasi dāruṇe.

ततः प्रववृते युद्धं रात्रौ तद् भरतर्षभ। उभयोः सेनयोर् घोरं विजयं प्रति काङ्क्षिणोः।

tataḥ pravavṛte yuddhaṃ rātrau tad bharatarṣabha. ubhayoḥ senayor ghoraṃ vijayaṃ prati kāṅkṣiṇoḥ.

अर्जुनः कौरवं सैन्यम् अर्जुनं चापि कौरवाः। नानाशस्त्रसमावापैर् अन्योन्यं पर्यपीडयन्।

arjunaḥ kauravaṃ sainyam arjunaṃ cāpi kauravāḥ. nānāśastrasamāvāpair anyonyaṃ paryapīḍayan.

द्रौणिः पाञ्चालराजानं भारद्वाजश् च सृञ्जयान्। छादयाम् आसतुः संख्ये शरैः संनतपर्वभिः।

drauṇiḥ pāñcālarājānaṃ bhāradvājaś ca sṛñjayān. chādayām āsatuḥ saṃkhye śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ.

पाण्डुपाञ्चालसेनानां कौरवाणां च मारिष। आसीन् निष्टानको घोरो निघ्नताम् इतरेतरम्।

pāṇḍupāñcālasenānāṃ kauravāṇāṃ ca māriṣa. āsīn niṣṭānako ghoro nighnatām itaretaram.

नैवास्माभिर् न पूर्वैर् नो दृष्टं पूर्वं तथाविधम्। युद्धं यादृशम् एवासीत् तां रात्रिं सुमहाभयम्।

naivāsmābhir na pūrvair no dṛṣṭaṃ pūrvaṃ tathāvidham. yuddhaṃ yādṛśam evāsīt tāṃ rātriṃ sumahābhayam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...