महाभारत 7.132 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 132→

[mh-7-132] • 42 श्लोकाः

संजय उवाच। द्रुपदस्यात्मजान् दृष्ट्वा कुन्तिभोजसुतांस् तथा। द्रोणपुत्रेण निहतान् राक्षसांश् च सहस्रशः।

saṃjaya uvāca. drupadasyātmajān dṛṣṭvā kuntibhojasutāṃs tathā. droṇaputreṇa nihatān rākṣasāṃś ca sahasraśaḥ.

युधिष्ठिरो भीमसेनो धृष्टद्युम्नश् च पार्षतः। युयुधानश् च संयत्ता युद्धायैव मनो दधुः।

yudhiṣṭhiro bhīmaseno dhṛṣṭadyumnaś ca pārṣataḥ. yuyudhānaś ca saṃyattā yuddhāyaiva mano dadhuḥ.

सोमदत्तः पुनः कुर्द्धो दृष्ट्वा सात्यकिम् आहवे। महता शरवर्षेण छादयाम् आस सर्वतः।

somadattaḥ punaḥ kurddho dṛṣṭvā sātyakim āhave. mahatā śaravarṣeṇa chādayām āsa sarvataḥ.

ततः समभवद् युद्धम् अतीव भयवर्धनम्। त्वदीयानां परेषां च घोरं विजयकाङ्क्षिणाम्। तं दृष्ट्वा समुपायान्तं रुक्मपुङ्खैः शिलाशितैः।

tataḥ samabhavad yuddham atīva bhayavardhanam. tvadīyānāṃ pareṣāṃ ca ghoraṃ vijayakāṅkṣiṇām. taṃ dṛṣṭvā samupāyāntaṃ rukmapuṅkhaiḥ śilāśitaiḥ.

दशभिः सात्वतस्यार्थे भीमो विव्याध कौरवम्। सोमदत्तो ऽपि तं वीरं शतेन प्रत्यविध्यत।

daśabhiḥ sātvatasyārthe bhīmo vivyādha kauravam. somadatto 'pi taṃ vīraṃ śatena pratyavidhyata.

सात्वतस् त्व् अभिसंक्रुद्धः पुत्राधिभिर् अभिप्लुतम्। वृद्धम् ऋद्धं गुणैः सर्वैर् ययातिम् इव नाहुषम्।

sātvatas tv abhisaṃkruddhaḥ putrādhibhir abhiplutam. vṛddham ṛddhaṃ guṇaiḥ sarvair yayātim iva nāhuṣam.

विव्याध दशभिस् तीक्ष्णैः शरैर् वज्रनिपातिभिः। शक्त्या चैनम् अथाहत्य पुनर् विव्याध सप्तभिः।

vivyādha daśabhis tīkṣṇaiḥ śarair vajranipātibhiḥ. śaktyā cainam athāhatya punar vivyādha saptabhiḥ.

ततस् तु सात्यकेर् अर्थे भीमसेनो नवं दृढम्। मुमोच परिघं घोरं सोमदत्तस्य मूर्धनि।

tatas tu sātyaker arthe bhīmaseno navaṃ dṛḍham. mumoca parighaṃ ghoraṃ somadattasya mūrdhani.

सात्यकिश् चाग्निसंकाशं मुमोच शरम् उत्तमम्। सोमदत्तोरसि क्रुद्धः सुपत्रं निशितं युधि।

sātyakiś cāgnisaṃkāśaṃ mumoca śaram uttamam. somadattorasi kruddhaḥ supatraṃ niśitaṃ yudhi.

युगपत् पेततुर् अथ घोरौ परिघमार्गणौ। शरीरे सोमदत्तस्य स पपात महारथः।

yugapat petatur atha ghorau parighamārgaṇau. śarīre somadattasya sa papāta mahārathaḥ.

व्यामोहिते तु तनये बाह्लीकः समुपाद्रवत्। विसृजञ् शरवर्षाणि कालवर्षीव तोयदः।

vyāmohite tu tanaye bāhlīkaḥ samupādravat. visṛjañ śaravarṣāṇi kālavarṣīva toyadaḥ.

भीमो ऽथ सात्वतस्यार्थे बाह्लीकं नवभिः शरैः। पीडयन् वै महात्मानं विव्याध रणमूर्धनि।

bhīmo 'tha sātvatasyārthe bāhlīkaṃ navabhiḥ śaraiḥ. pīḍayan vai mahātmānaṃ vivyādha raṇamūrdhani.

प्रातिपीयस् तु संक्रुद्धः शक्तिं भीमस्य वक्षसि। निचखान महाबाहुः पुरंदर इवाशनिम्।

prātipīyas tu saṃkruddhaḥ śaktiṃ bhīmasya vakṣasi. nicakhāna mahābāhuḥ puraṃdara ivāśanim.

स तयाभिहतो भीमश् चकम्पे च मुमोह च। प्राप्य चेतश् च बलवान् गदाम् अस्मै ससर्ज ह।

sa tayābhihato bhīmaś cakampe ca mumoha ca. prāpya cetaś ca balavān gadām asmai sasarja ha.

सा पाण्डवेन प्रहिता बाह्लीकस्य शिरो ऽहरत्। स पपात हतः पृथ्व्यां वज्राहत इवाद्रिराट्।

sā pāṇḍavena prahitā bāhlīkasya śiro 'harat. sa papāta hataḥ pṛthvyāṃ vajrāhata ivādrirāṭ.

तस्मिन् विनिहते वीरे बाह्लीके पुरुषर्षभे। पुत्रास् ते ऽभ्यर्दयन् भीमं दश दाशरथेः समाः। नागदत्तो दृढरथो वीरबाहुर् अयोभुजः। दृढः सुहस्तो विरजाः प्रमाथी चोग्रयाय्य् अपि। तान् दृष्ट्वा चुक्रुधे भीमो जगृहे भारसाधनान्। एकम् एकं समुद्दिश्य पातयाम् आस मर्मसु। ते विद्धा व्यसवः पेतुः स्यन्दनेभ्यो हतौजसः। चण्डवातप्रभग्ना वा पर्वताग्रान् महीरुहाः।

tasmin vinihate vīre bāhlīke puruṣarṣabhe. putrās te 'bhyardayan bhīmaṃ daśa dāśaratheḥ samāḥ. nāgadatto dṛḍharatho vīrabāhur ayobhujaḥ. dṛḍhaḥ suhasto virajāḥ pramāthī cograyāyy api. tān dṛṣṭvā cukrudhe bhīmo jagṛhe bhārasādhanān. ekam ekaṃ samuddiśya pātayām āsa marmasu. te viddhā vyasavaḥ petuḥ syandanebhyo hataujasaḥ. caṇḍavātaprabhagnā vā parvatāgrān mahīruhāḥ.

नाराचैर् दशभिर् भीमस् तान् निहत्य तवात्मजान्। कर्णस्य दयितं पुत्रं वृषसेनम् अवाकिरत्।

nārācair daśabhir bhīmas tān nihatya tavātmajān. karṇasya dayitaṃ putraṃ vṛṣasenam avākirat.

ततो वृषरथो नाम भ्राता कर्णस्य विश्रुतः। जघान भीमं नाराचैस् तम् अप्य् अभ्यवधीद् बली।

tato vṛṣaratho nāma bhrātā karṇasya viśrutaḥ. jaghāna bhīmaṃ nārācais tam apy abhyavadhīd balī.

ततः सप्त रथान् वीरः स्यालानां तव भारत। निहत्य भीमो नाराचैः शतचन्द्रम् अपोथयत्।

tataḥ sapta rathān vīraḥ syālānāṃ tava bhārata. nihatya bhīmo nārācaiḥ śatacandram apothayat.

अमर्षयन्तो निहतं शतचन्द्रं महारथम्। शकुनेर् भ्रातरो वीरा गजाक्षः शरभो विभुः। सुभगो भानुदत्तश् च शूराः पञ्च महारथाः। अभिद्रुत्य शरैस् तीक्ष्णैर् भीमसेनम् अताडयन्।

amarṣayanto nihataṃ śatacandraṃ mahāratham. śakuner bhrātaro vīrā gajākṣaḥ śarabho vibhuḥ. subhago bhānudattaś ca śūrāḥ pañca mahārathāḥ. abhidrutya śarais tīkṣṇair bhīmasenam atāḍayan.

स तुद्यमानो नाराचैर् वृष्टिवेगैर् इवर्षभः। जघान पञ्चभिर् बाणैः पञ्चैवातिबलो रथान्। तान् दृष्ट्वा निहतान् वीरान् विचेलुर् नृपसत्तमाः।

sa tudyamāno nārācair vṛṣṭivegair ivarṣabhaḥ. jaghāna pañcabhir bāṇaiḥ pañcaivātibalo rathān. tān dṛṣṭvā nihatān vīrān vicelur nṛpasattamāḥ.

ततो युधिष्ठिरः क्रुद्धस् तवानीकम् अशातयत्। मिषतः कुम्भयोनेश् च पुत्राणां च तवानघ।

tato yudhiṣṭhiraḥ kruddhas tavānīkam aśātayat. miṣataḥ kumbhayoneś ca putrāṇāṃ ca tavānagha.

अम्बष्ठान् मालवाञ् शूरांस् त्रिगर्तान् सशिबीन् अपि। प्राहिणोन् मृत्युलोकाय गणान् युद्धे युधिष्ठिरः।

ambaṣṭhān mālavāñ śūrāṃs trigartān saśibīn api. prāhiṇon mṛtyulokāya gaṇān yuddhe yudhiṣṭhiraḥ.

अभीषाहाञ् शूरसेनान् बाह्लीकान् सवसातिकान्। निकृत्य पृथिवीं राजा चक्रे शोणितकर्दमाम्।

abhīṣāhāñ śūrasenān bāhlīkān savasātikān. nikṛtya pṛthivīṃ rājā cakre śoṇitakardamām.

यौधेयारट्टराजन्यमद्रकाणां गणान् युधि। प्राहिणोन् मृत्युलोकाय शूरान् बाणैर् युधिष्ठिरः।

yaudheyāraṭṭarājanyamadrakāṇāṃ gaṇān yudhi. prāhiṇon mṛtyulokāya śūrān bāṇair yudhiṣṭhiraḥ.

हताहरत गृह्णीत विध्यत व्यवकृन्तत। इत्य् आसीत् तुमुलः शब्दो युधिष्ठिररथं प्रति।

hatāharata gṛhṇīta vidhyata vyavakṛntata. ity āsīt tumulaḥ śabdo yudhiṣṭhirarathaṃ prati.

सैन्यानि द्रावयन्तं तं द्रोणो दृष्ट्वा युधिष्ठिरम्। चोदितस् तव पुत्रेण सायकैर् अभ्यवाकिरत्।

sainyāni drāvayantaṃ taṃ droṇo dṛṣṭvā yudhiṣṭhiram. coditas tava putreṇa sāyakair abhyavākirat.

द्रोणस् तु परमक्रुद्धो वायव्यास्त्रेण पार्थिवम्। विव्याध सो ऽस्य तद् दिव्यम् अस्त्रम् अस्त्रेण जघ्निवान्।

droṇas tu paramakruddho vāyavyāstreṇa pārthivam. vivyādha so 'sya tad divyam astram astreṇa jaghnivān.

तस्मिन् विनिहते चास्त्रे भारद्वाजो युधिष्ठिरे। वारुणं याम्यम् आग्नेयं त्वाष्ट्रं सावित्रम् एव च। चिक्षेप परमक्रुद्धो जिघांसुः पाण्डुनन्दनम्।

tasmin vinihate cāstre bhāradvājo yudhiṣṭhire. vāruṇaṃ yāmyam āgneyaṃ tvāṣṭraṃ sāvitram eva ca. cikṣepa paramakruddho jighāṃsuḥ pāṇḍunandanam.

क्षिप्तानि क्षिप्यमाणानि तानि चास्त्राणि धर्मजः। जघानास्त्रैर् महाबाहुः कुम्भयोनेर् अवित्रसन्।

kṣiptāni kṣipyamāṇāni tāni cāstrāṇi dharmajaḥ. jaghānāstrair mahābāhuḥ kumbhayoner avitrasan.

सत्यां चिकीर्षमाणस् तु प्रतिज्ञां कुम्भसंभवः। प्रादुश्चक्रे ऽस्त्रम् ऐन्द्रं वै प्राजापत्यं च भारत। जिघांसुर् धर्मतनयं तव पुत्रहिते रतः।

satyāṃ cikīrṣamāṇas tu pratijñāṃ kumbhasaṃbhavaḥ. prāduścakre 'stram aindraṃ vai prājāpatyaṃ ca bhārata. jighāṃsur dharmatanayaṃ tava putrahite rataḥ.

पतिः कुरूणां गजसिंहगामी; विशालवक्षाः पृथुलोहिताक्षः। प्रादुश्चकारास्त्रम् अहीनतेजा; माहेन्द्रम् अन्यत् स जघान ते ऽस्त्रे।

patiḥ kurūṇāṃ gajasiṃhagāmī; viśālavakṣāḥ pṛthulohitākṣaḥ. prāduścakārāstram ahīnatejā; māhendram anyat sa jaghāna te 'stre.

विहन्यमानेष्व् अस्त्रेषु द्रोणः क्रोधसमन्वितः। युधिष्ठिरवधप्रेप्सुर् ब्राह्मम् अस्त्रम् उदैरयत्।

vihanyamāneṣv astreṣu droṇaḥ krodhasamanvitaḥ. yudhiṣṭhiravadhaprepsur brāhmam astram udairayat.

ततो नाज्ञासिषं किं चिद् घोरेण तमसावृते। सर्वभूतानि च परं त्रासं जग्मुर् महीपते।

tato nājñāsiṣaṃ kiṃ cid ghoreṇa tamasāvṛte. sarvabhūtāni ca paraṃ trāsaṃ jagmur mahīpate.

ब्रह्मास्त्रम् उद्यतं दृष्ट्वा कुन्तीपुत्रो युधिष्ठिरः। ब्रह्मास्त्रेणैव राजेन्द्र तद् अस्त्रं प्रत्यवारयत्।

brahmāstram udyataṃ dṛṣṭvā kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ. brahmāstreṇaiva rājendra tad astraṃ pratyavārayat.

ततः सैनिकमुख्यास् ते प्रशशंसुर् नरर्षभौ। द्रोणपार्थौ महेष्वासौ सर्वयुद्धविशारदौ।

tataḥ sainikamukhyās te praśaśaṃsur nararṣabhau. droṇapārthau maheṣvāsau sarvayuddhaviśāradau.

ततः प्रमुच्य कौन्तेयं द्रोणो द्रुपदवाहिनीम्। व्यधमद् रोषताम्राक्षो वायव्यास्त्रेण भारत। वायव्यास्त्रेण व्यधमद् रोषपर्याकुलेक्षणः।

tataḥ pramucya kaunteyaṃ droṇo drupadavāhinīm. vyadhamad roṣatāmrākṣo vāyavyāstreṇa bhārata. vāyavyāstreṇa vyadhamad roṣaparyākulekṣaṇaḥ.

ते हन्यमाना द्रोणेन पाञ्चालाः प्राद्रवन् भयात्। पश्यतो भीमसेनस्य पार्थस्य च महात्मनः।

te hanyamānā droṇena pāñcālāḥ prādravan bhayāt. paśyato bhīmasenasya pārthasya ca mahātmanaḥ.

ततः किरीटी भीमश् च सहसा संन्यवर्तताम्। महद्भ्यां रथवंशाभ्यां परिगृह्य बलं तव।

tataḥ kirīṭī bhīmaś ca sahasā saṃnyavartatām. mahadbhyāṃ rathavaṃśābhyāṃ parigṛhya balaṃ tava.

बीभत्सुर् दक्षिणं पार्श्वम् उत्तरं तु वृकोदरः। भारद्वाजं शरौघाभ्यां महद्भ्याम् अभ्यवर्षताम्।

bībhatsur dakṣiṇaṃ pārśvam uttaraṃ tu vṛkodaraḥ. bhāradvājaṃ śaraughābhyāṃ mahadbhyām abhyavarṣatām.

तौ तदा सृञ्जयाश् चैव पाञ्चालाश् च महौजसः। अन्वगच्छन् महाराज मत्स्याश् च सह सात्वतैः।

tau tadā sṛñjayāś caiva pāñcālāś ca mahaujasaḥ. anvagacchan mahārāja matsyāś ca saha sātvataiḥ.

ततः सा भारती सेना वध्यमाना किरीटिना। तमसा निद्रया चैव पुनर् एव व्यदीर्यत। द्रोणेन वार्यमाणास् ते स्वयं तव सुतेन च। नाशक्यन्त महाराज योधा वारयितुं तदा।

tataḥ sā bhāratī senā vadhyamānā kirīṭinā. tamasā nidrayā caiva punar eva vyadīryata. droṇena vāryamāṇās te svayaṃ tava sutena ca. nāśakyanta mahārāja yodhā vārayituṃ tadā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...