महाभारत 5.95 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 95→

[mh-5-95] • 21 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। जामदग्न्यवचः श्रुत्वा कण्वो ऽपि भगवान् ऋषिः। दुर्योधनम् इदं वाक्यम् अब्रवीत् कुरुसंसदि।

vaiśaṃpāyana uvāca. jāmadagnyavacaḥ śrutvā kaṇvo 'pi bhagavān ṛṣiḥ. duryodhanam idaṃ vākyam abravīt kurusaṃsadi.

अक्षयश् चाव्ययश् चैव ब्रह्मा लोकपितामहः। तथैव भगवन्तौ तौ नरनारायणाव् ऋषी।

akṣayaś cāvyayaś caiva brahmā lokapitāmahaḥ. tathaiva bhagavantau tau naranārāyaṇāv ṛṣī.

आदित्यानां हि सर्वेषां विष्णुर् एकः सनातनः। अजय्यश् चाव्ययश् चैव शाश्वतः प्रभुर् ईश्वरः।

ādityānāṃ hi sarveṣāṃ viṣṇur ekaḥ sanātanaḥ. ajayyaś cāvyayaś caiva śāśvataḥ prabhur īśvaraḥ.

निमित्तमरणास् त्व् अन्ये चन्द्रसूर्यौ मही जलम्। वायुर् अग्निस् तथाकाशं ग्रहास् तारागणास् तथा।

nimittamaraṇās tv anye candrasūryau mahī jalam. vāyur agnis tathākāśaṃ grahās tārāgaṇās tathā.

ते च क्षयान्ते जगतो हित्वा लोकत्रयं सदा। क्षयं गच्छन्ति वै सर्वे सृज्यन्ते च पुनः पुनः।

te ca kṣayānte jagato hitvā lokatrayaṃ sadā. kṣayaṃ gacchanti vai sarve sṛjyante ca punaḥ punaḥ.

मुहूर्तमरणास् त्व् अन्ये मानुषा मृगपक्षिणः। तिर्यग्योन्यश् च ये चान्ये जीवलोकचराः स्मृताः।

muhūrtamaraṇās tv anye mānuṣā mṛgapakṣiṇaḥ. tiryagyonyaś ca ye cānye jīvalokacarāḥ smṛtāḥ.

भूयिष्ठेन तु राजानः श्रियं भुक्त्वायुषः क्षये। मरणं प्रतिगच्छन्ति भोक्तुं सुकृतदुष्कृतम्।

bhūyiṣṭhena tu rājānaḥ śriyaṃ bhuktvāyuṣaḥ kṣaye. maraṇaṃ pratigacchanti bhoktuṃ sukṛtaduṣkṛtam.

स भवान् धर्मपुत्रेण शमं कर्तुम् इहार्हति। पाण्डवाः कुरवश् चैव पालयन्तु वसुंधराम्।

sa bhavān dharmaputreṇa śamaṃ kartum ihārhati. pāṇḍavāḥ kuravaś caiva pālayantu vasuṃdharām.

बलवान् अहम् इत्य् एव न मन्तव्यं सुयोधन। बलवन्तो हि बलिभिर् दृश्यन्ते पुरुषर्षभ।

balavān aham ity eva na mantavyaṃ suyodhana. balavanto hi balibhir dṛśyante puruṣarṣabha.

न बलं बलिनां मध्ये बलं भवति कौरव। बलवन्तो हि ते सर्वे पाण्डवा देवविक्रमाः।

na balaṃ balināṃ madhye balaṃ bhavati kaurava. balavanto hi te sarve pāṇḍavā devavikramāḥ.

अत्राप्य् उदाहरन्तीमम् इतिहासं पुरातनम्। मातलेर् दातुकामस्य कन्यां मृगयतो वरम्।

atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam. mātaler dātukāmasya kanyāṃ mṛgayato varam.

मतस् त्रैलोक्यराजस्य मातलिर् नाम सारथिः। तस्यैकैव कुले कन्या रूपतो लोकविश्रुता।

matas trailokyarājasya mātalir nāma sārathiḥ. tasyaikaiva kule kanyā rūpato lokaviśrutā.

गुणकेशीति विख्याता नाम्ना सा देवरूपिणी। श्रिया च वपुषा चैव स्त्रियो ऽन्याः सातिरिच्यते।

guṇakeśīti vikhyātā nāmnā sā devarūpiṇī. śriyā ca vapuṣā caiva striyo 'nyāḥ sātiricyate.

तस्याः प्रदानसमयं मातलिः सह भार्यया। ज्ञात्वा विममृशे राजंस् तत्परः परिचिन्तयन्।

tasyāḥ pradānasamayaṃ mātaliḥ saha bhāryayā. jñātvā vimamṛśe rājaṃs tatparaḥ paricintayan.

धिक् खल्व् अलघुशीलानाम् उच्छ्रितानां यशस्विनाम्। नराणाम् ऋद्धसत्त्वानां कुले कन्याप्ररोहणम्।

dhik khalv alaghuśīlānām ucchritānāṃ yaśasvinām. narāṇām ṛddhasattvānāṃ kule kanyāprarohaṇam.

मातुः कुलं पितृकुलं यत्र चैव प्रदीयते। कुलत्रयं संशयितं कुरुते कन्यका सताम्।

mātuḥ kulaṃ pitṛkulaṃ yatra caiva pradīyate. kulatrayaṃ saṃśayitaṃ kurute kanyakā satām.

देवमानुषलोकौ द्वौ मानसेनैव चक्षुषा। अवगाह्यैव विचितौ न च मे रोचते वरः।

devamānuṣalokau dvau mānasenaiva cakṣuṣā. avagāhyaiva vicitau na ca me rocate varaḥ.

न देवान् नैव दितिजान् न गन्धर्वान् न मानुषान्। अरोचयं वरकृते तथैव बहुलान् ऋषीन्।

na devān naiva ditijān na gandharvān na mānuṣān. arocayaṃ varakṛte tathaiva bahulān ṛṣīn.

भार्यया तु स संमन्त्र्य सह रात्रौ सुधर्मया। मातलिर् नागलोकाय चकार गमने मतिम्।

bhāryayā tu sa saṃmantrya saha rātrau sudharmayā. mātalir nāgalokāya cakāra gamane matim.

न मे देवमनुष्येषु गुणकेश्याः समो वरः। रूपतो दृश्यते कश् चिन् नागेषु भविता ध्रुवम्।

na me devamanuṣyeṣu guṇakeśyāḥ samo varaḥ. rūpato dṛśyate kaś cin nāgeṣu bhavitā dhruvam.

इत्य् आमन्त्र्य सुधर्मां स कृत्वा चाभिप्रदक्षिणम्। कन्यां शिरस्य् उपाघ्राय प्रविवेश महीतलम्।

ity āmantrya sudharmāṃ sa kṛtvā cābhipradakṣiṇam. kanyāṃ śirasy upāghrāya praviveśa mahītalam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...