महाभारत 5.82 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 82→

[mh-5-82] • 29 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। प्रयान्तं देवकीपुत्रं परवीररुजो दश। महारथा महाबाहुम् अन्वयुः शस्त्रपाणयः।

vaiśaṃpāyana uvāca. prayāntaṃ devakīputraṃ paravīrarujo daśa. mahārathā mahābāhum anvayuḥ śastrapāṇayaḥ.

पदातीनां सहस्रं च सादिनां च परंतप। भोज्यं च विपुलं राजन् प्रेष्याश् च शतशो ऽपरे।

padātīnāṃ sahasraṃ ca sādināṃ ca paraṃtapa. bhojyaṃ ca vipulaṃ rājan preṣyāś ca śataśo 'pare.

जनमेजय उवाच। कथं प्रयातो दाशार्हो महात्मा मधुसूदनः। कानि वा व्रजतस् तस्य निमित्तानि महौजसः।

janamejaya uvāca. kathaṃ prayāto dāśārho mahātmā madhusūdanaḥ. kāni vā vrajatas tasya nimittāni mahaujasaḥ.

वैशंपायन उवाच। तस्य प्रयाणे यान्य् आसन्न् अद्भुतानि महात्मनः। तानि मे शृणु दिव्यानि दैवान्य् औत्पातिकानि च।

vaiśaṃpāyana uvāca. tasya prayāṇe yāny āsann adbhutāni mahātmanaḥ. tāni me śṛṇu divyāni daivāny autpātikāni ca.

अनभ्रे ऽशनिनिर्घोषः सविद्युत्समजायत। अन्वग् एव च पर्जन्यः प्रावर्षद् विघने भृशम्।

anabhre 'śaninirghoṣaḥ savidyutsamajāyata. anvag eva ca parjanyaḥ prāvarṣad vighane bhṛśam.

प्रत्यग् ऊहुर् महानद्यः प्राङ्मुखाः सिन्धुसत्तमाः। विपरीता दिशः सर्वा न प्राज्ञायत किं चन।

pratyag ūhur mahānadyaḥ prāṅmukhāḥ sindhusattamāḥ. viparītā diśaḥ sarvā na prājñāyata kiṃ cana.

प्राज्वलन्न् अग्नयो राजन् पृथिवी समकम्पत। उदपानाश् च कुम्भाश् च प्रासिञ्चञ् शतशो जलम्।

prājvalann agnayo rājan pṛthivī samakampata. udapānāś ca kumbhāś ca prāsiñcañ śataśo jalam.

तमःसंवृतम् अप्य् आसीत् सर्वं जगद् इदं तदा। न दिशो नादिशो राजन् प्रज्ञायन्ते स्म रेणुना।

tamaḥsaṃvṛtam apy āsīt sarvaṃ jagad idaṃ tadā. na diśo nādiśo rājan prajñāyante sma reṇunā.

प्रादुरासीन् महाञ् शब्दः खे शरीरं न दृश्यते। सर्वेषु राजन् देशेषु तद् अद्भुतम् इवाभवत्।

prādurāsīn mahāñ śabdaḥ khe śarīraṃ na dṛśyate. sarveṣu rājan deśeṣu tad adbhutam ivābhavat.

प्रामथ्नाद् धास्तिनपुरं वातो दक्षिणपश्चिमः। आरुजन् गणशो वृक्षान् परुषो भीमनिस्वनः।

prāmathnād dhāstinapuraṃ vāto dakṣiṇapaścimaḥ. ārujan gaṇaśo vṛkṣān paruṣo bhīmanisvanaḥ.

यत्र यत्र तु वार्ष्णेयो वर्तते पथि भारत। तत्र तत्र सुखो वायुः सर्वं चासीत् प्रदक्षिणम्।

yatra yatra tu vārṣṇeyo vartate pathi bhārata. tatra tatra sukho vāyuḥ sarvaṃ cāsīt pradakṣiṇam.

ववर्ष पुष्पवर्षं च कमलानि च भूरिशः। समश् च पन्था निर्दुःखो व्यपेतकुशकण्टकः।

vavarṣa puṣpavarṣaṃ ca kamalāni ca bhūriśaḥ. samaś ca panthā nirduḥkho vyapetakuśakaṇṭakaḥ.

स गच्छन् ब्राह्मणै राजंस् तत्र तत्र महाभुजः। अर्च्यते मधुपर्कैश् च सुमनोभिर् वसुप्रदः।

sa gacchan brāhmaṇai rājaṃs tatra tatra mahābhujaḥ. arcyate madhuparkaiś ca sumanobhir vasupradaḥ.

तं किरन्ति महात्मानं वन्यैः पुष्पैः सुगन्धिभिः। स्त्रियः पथि समागम्य सर्वभूतहिते रतम्।

taṃ kiranti mahātmānaṃ vanyaiḥ puṣpaiḥ sugandhibhiḥ. striyaḥ pathi samāgamya sarvabhūtahite ratam.

स शालिभवनं रम्यं सर्वसस्यसमाचितम्। सुखं परमधर्मिष्ठम् अत्यगाद् भरतर्षभ।

sa śālibhavanaṃ ramyaṃ sarvasasyasamācitam. sukhaṃ paramadharmiṣṭham atyagād bharatarṣabha.

पश्यन् बहुपशून् ग्रामान् रम्यान् हृदयतोषणान्। पुराणि च व्यतिक्रामन् राष्ट्राणि विविधानि च।

paśyan bahupaśūn grāmān ramyān hṛdayatoṣaṇān. purāṇi ca vyatikrāman rāṣṭrāṇi vividhāni ca.

नित्यहृष्टाः सुमनसो भारतैर् अभिरक्षिताः। नोद्विग्नाः परचक्राणाम् अनयानाम् अकोविदाः।

nityahṛṣṭāḥ sumanaso bhāratair abhirakṣitāḥ. nodvignāḥ paracakrāṇām anayānām akovidāḥ.

उपप्लव्याद् अथायान्तं जनाः पुरनिवासिनः। पथ्य् अतिष्ठन्त सहिता विष्वक्सेनदिदृक्षया।

upaplavyād athāyāntaṃ janāḥ puranivāsinaḥ. pathy atiṣṭhanta sahitā viṣvaksenadidṛkṣayā.

ते तु सर्वे सुनामानम् अग्निम् इद्धम् इव प्रभुम्। अर्चयाम् आसुर् अर्च्यं तं देशातिथिम् उपस्थितम्।

te tu sarve sunāmānam agnim iddham iva prabhum. arcayām āsur arcyaṃ taṃ deśātithim upasthitam.

वृकस्थलं समासाद्य केशवः परवीरहा। प्रकीर्णरश्माव् आदित्ये विमले लोहितायति।

vṛkasthalaṃ samāsādya keśavaḥ paravīrahā. prakīrṇaraśmāv āditye vimale lohitāyati.

अवतीर्य रथात् तूर्णं कृत्वा शौचं यथाविधि। रथमोचनम् आदिश्य संध्याम् उपविवेश ह।

avatīrya rathāt tūrṇaṃ kṛtvā śaucaṃ yathāvidhi. rathamocanam ādiśya saṃdhyām upaviveśa ha.

दारुको ऽपि हयान् मुक्त्वा परिचर्य च शास्त्रतः। मुमोच सर्वं वर्माणि मुक्त्वा चैनान् अवासृजत्।

dāruko 'pi hayān muktvā paricarya ca śāstrataḥ. mumoca sarvaṃ varmāṇi muktvā cainān avāsṛjat.

अभ्यतीत्य तु तत् सर्वम् उवाच मधुसूदनः। युधिष्ठिरस्य कार्यार्थम् इह वत्स्यामहे क्षपाम्।

abhyatītya tu tat sarvam uvāca madhusūdanaḥ. yudhiṣṭhirasya kāryārtham iha vatsyāmahe kṣapām.

तस्य तन् मतम् आज्ञाय चक्रुर् आवसथं नराः। क्षणेन चान्नपानानि गुणवन्ति समार्जयन्।

tasya tan matam ājñāya cakrur āvasathaṃ narāḥ. kṣaṇena cānnapānāni guṇavanti samārjayan.

तस्मिन् ग्रामे प्रधानास् तु य आसन् ब्राह्मणा नृप। आर्याः कुलीना ह्रीमन्तो ब्राह्मीं वृत्तिम् अनुष्ठिताः।

tasmin grāme pradhānās tu ya āsan brāhmaṇā nṛpa. āryāḥ kulīnā hrīmanto brāhmīṃ vṛttim anuṣṭhitāḥ.

ते ऽभिगम्य महात्मानं हृषीकेशम् अरिंदमम्। पूजां चक्रुर् यथान्यायम् आशीर्मङ्गलसंयुताम्।

te 'bhigamya mahātmānaṃ hṛṣīkeśam ariṃdamam. pūjāṃ cakrur yathānyāyam āśīrmaṅgalasaṃyutām.

ते पूजयित्वा दाशार्हं सर्वलोकेषु पूजितम्। न्यवेदयन्त वेश्मानि रत्नवन्ति महात्मने।

te pūjayitvā dāśārhaṃ sarvalokeṣu pūjitam. nyavedayanta veśmāni ratnavanti mahātmane.

तान् प्रभुः कृतम् इत्य् उक्त्वा सत्कृत्य च यथार्हतः। अभ्येत्य तेषां वेश्मानि पुनर् आयात् सहैव तैः।

tān prabhuḥ kṛtam ity uktvā satkṛtya ca yathārhataḥ. abhyetya teṣāṃ veśmāni punar āyāt sahaiva taiḥ.

सुमृष्टं भोजयित्वा च ब्राह्मणांस् तत्र केशवः। भुक्त्वा च सह तैः सर्वैर् अवसत् तां क्षपां सुखम्।

sumṛṣṭaṃ bhojayitvā ca brāhmaṇāṃs tatra keśavaḥ. bhuktvā ca saha taiḥ sarvair avasat tāṃ kṣapāṃ sukham.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...