महाभारत 5.6 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 6→

[mh-5-6] • 18 श्लोकाः

द्रुपद उवाच। भूतानां प्राणिनः श्रेष्ठाः प्राणिनां बुद्धिजीविनः। बुद्धिमत्सु नराः श्रेष्ठा नराणां तु द्विजातयः।

drupada uvāca. bhūtānāṃ prāṇinaḥ śreṣṭhāḥ prāṇināṃ buddhijīvinaḥ. buddhimatsu narāḥ śreṣṭhā narāṇāṃ tu dvijātayaḥ.

द्विजेषु वैद्याः श्रेयांसो वैद्येषु कृतबुद्धयः। कृतबुद्धिषु कर्तारः कर्तृषु ब्रह्मवादिनः। स भवान् कृतबुद्धीनां प्रधान इति मे मतिः।

dvijeṣu vaidyāḥ śreyāṃso vaidyeṣu kṛtabuddhayaḥ. kṛtabuddhiṣu kartāraḥ kartṛṣu brahmavādinaḥ. sa bhavān kṛtabuddhīnāṃ pradhāna iti me matiḥ.

कुलेन च विशिष्टो ऽसि वयसा च श्रुतेन च। प्रज्ञयानवमश् चासि शुक्रेणाङ्गिरसेन च।

kulena ca viśiṣṭo 'si vayasā ca śrutena ca. prajñayānavamaś cāsi śukreṇāṅgirasena ca.

विदितं चापि ते सर्वं यथावृत्तः स कौरवः। पाण्डवश् च यथावृत्तः कुन्तीपुत्रो युधिष्ठिरः।

viditaṃ cāpi te sarvaṃ yathāvṛttaḥ sa kauravaḥ. pāṇḍavaś ca yathāvṛttaḥ kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ.

धृतराष्ट्रस्य विदिते वञ्चिताः पाण्डवाः परैः। विदुरेणानुनीतो ऽपि पुत्रम् एवानुवर्तते।

dhṛtarāṣṭrasya vidite vañcitāḥ pāṇḍavāḥ paraiḥ. vidureṇānunīto 'pi putram evānuvartate.

शकुनिर् बुद्धिपूर्वं हि कुन्तीपुत्रं समाह्वयत्। अनक्षज्ञं मताक्षः सन् क्षत्रवृत्ते स्थितं शुचिम्।

śakunir buddhipūrvaṃ hi kuntīputraṃ samāhvayat. anakṣajñaṃ matākṣaḥ san kṣatravṛtte sthitaṃ śucim.

ते तथा वञ्चयित्वा तु धर्मपुत्रं युधिष्ठिरम्। न कस्यां चिद् अवस्थायां राज्यं दास्यन्ति वै स्वयम्।

te tathā vañcayitvā tu dharmaputraṃ yudhiṣṭhiram. na kasyāṃ cid avasthāyāṃ rājyaṃ dāsyanti vai svayam.

भवांस् तु धर्मसंयुक्तं धृतराष्ट्रं ब्रुवन् वचः। मनांसि तस्य योधानां ध्रुवम् आवर्तयिष्यति।

bhavāṃs tu dharmasaṃyuktaṃ dhṛtarāṣṭraṃ bruvan vacaḥ. manāṃsi tasya yodhānāṃ dhruvam āvartayiṣyati.

विदुरश् चापि तद् वाक्यं साधयिष्यति तावकम्। भीष्मद्रोणकृपाणां च भेदं संजनयिष्यति।

viduraś cāpi tad vākyaṃ sādhayiṣyati tāvakam. bhīṣmadroṇakṛpāṇāṃ ca bhedaṃ saṃjanayiṣyati.

अमात्येषु च भिन्नेषु योधेषु विमुखेषु च। पुनर् एकाग्रकरणं तेषां कर्म भविष्यति।

amātyeṣu ca bhinneṣu yodheṣu vimukheṣu ca. punar ekāgrakaraṇaṃ teṣāṃ karma bhaviṣyati.

एतस्मिन्न् अन्तरे पार्थाः सुखम् एकाग्रबुद्धयः। सेनाकर्म करिष्यन्ति द्रव्याणां चैव संचयम्।

etasminn antare pārthāḥ sukham ekāgrabuddhayaḥ. senākarma kariṣyanti dravyāṇāṃ caiva saṃcayam.

भिद्यमानेषु च स्वेषु लम्बमाने च वै त्वयि। न तथा ते करिष्यन्ति सेनाकर्म न संशयः।

bhidyamāneṣu ca sveṣu lambamāne ca vai tvayi. na tathā te kariṣyanti senākarma na saṃśayaḥ.

एतत् प्रयोजनं चात्र प्राधान्येनोपलभ्यते। संगत्या धृतराष्ट्रश् च कुर्याद् धर्म्यं वचस् तव।

etat prayojanaṃ cātra prādhānyenopalabhyate. saṃgatyā dhṛtarāṣṭraś ca kuryād dharmyaṃ vacas tava.

स भवान् धर्मयुक्तश् च धर्म्यं तेषु समाचरन्। कृपालुषु परिक्लेशान् पाण्डवानां प्रकीर्तयन्।

sa bhavān dharmayuktaś ca dharmyaṃ teṣu samācaran. kṛpāluṣu parikleśān pāṇḍavānāṃ prakīrtayan.

वृद्धेषु कुलधर्मं च ब्रुवन् पूर्वैर् अनुष्ठितम्। विभेत्स्यति मनांस्य् एषाम् इति मे नात्र संशयः।

vṛddheṣu kuladharmaṃ ca bruvan pūrvair anuṣṭhitam. vibhetsyati manāṃsy eṣām iti me nātra saṃśayaḥ.

न च तेभ्यो भयं ते ऽस्ति ब्राह्मणो ह्य् असि वेदवित्। दूतकर्मणि युक्तश् च स्थविरश् च विशेषतः।

na ca tebhyo bhayaṃ te 'sti brāhmaṇo hy asi vedavit. dūtakarmaṇi yuktaś ca sthaviraś ca viśeṣataḥ.

स भवान् पुष्ययोगेन मुहूर्तेन जयेन च। कौरवेयान् प्रयात्व् आशु कौन्तेयस्यार्थसिद्धये।

sa bhavān puṣyayogena muhūrtena jayena ca. kauraveyān prayātv āśu kaunteyasyārthasiddhaye.

वैशंपायन उवाच। तथानुशिष्टः प्रययौ द्रुपदेन महात्मना। पुरोधा वृत्तसंपन्नो नगरं नागसाह्वयम्। शिष्यैः परिवृतो विद्वान् नीतिशास्त्रार्थकोविदः। पाण्डवानां हितार्थाय कौरवान् प्रति जग्मिवान्।

vaiśaṃpāyana uvāca. tathānuśiṣṭaḥ prayayau drupadena mahātmanā. purodhā vṛttasaṃpanno nagaraṃ nāgasāhvayam. śiṣyaiḥ parivṛto vidvān nītiśāstrārthakovidaḥ. pāṇḍavānāṃ hitārthāya kauravān prati jagmivān.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents