महाभारत 5.57 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 57→

[mh-5-57] • 29 श्लोकाः

धृतराष्ट्र उवाच। क्षत्रतेजा ब्रह्मचारी कौमाराद् अपि पाण्डवः। तेन संयुगम् एष्यन्ति मन्दा विलपतो मम।

dhṛtarāṣṭra uvāca. kṣatratejā brahmacārī kaumārād api pāṇḍavaḥ. tena saṃyugam eṣyanti mandā vilapato mama.

दुर्योधन निवर्तस्व युद्धाद् भरतसत्तम। न हि युद्धं प्रशंसन्ति सर्वावस्थम् अरिंदम।

duryodhana nivartasva yuddhād bharatasattama. na hi yuddhaṃ praśaṃsanti sarvāvastham ariṃdama.

अलम् अर्धं पृथिव्यास् ते सहामात्यस्य जीवितुम्। प्रयच्छ पाण्डुपुत्राणां यथोचितम् अरिंदम।

alam ardhaṃ pṛthivyās te sahāmātyasya jīvitum. prayaccha pāṇḍuputrāṇāṃ yathocitam ariṃdama.

एतद् धि कुरवः सर्वे मन्यन्ते धर्मसंहितम्। यत् त्वं प्रशान्तिम् इच्छेथाः पाण्डुपुत्रैर् महात्मभिः।

etad dhi kuravaḥ sarve manyante dharmasaṃhitam. yat tvaṃ praśāntim icchethāḥ pāṇḍuputrair mahātmabhiḥ.

अङ्गेमां समवेक्षस्व पुत्र स्वाम् एव वाहिनीम्। जात एव तव स्रावस् त्वं तु मोहान् न बुध्यसे।

aṅgemāṃ samavekṣasva putra svām eva vāhinīm. jāta eva tava srāvas tvaṃ tu mohān na budhyase.

न ह्य् अहं युद्धम् इच्छामि नैतद् इच्छति बाह्लिकः। न च भीष्मो न च द्रोणो नाश्वत्थामा न संजयः।

na hy ahaṃ yuddham icchāmi naitad icchati bāhlikaḥ. na ca bhīṣmo na ca droṇo nāśvatthāmā na saṃjayaḥ.

न सोमदत्तो न शल्यो न कृपो युद्धम् इच्छति। सत्यव्रतः पुरुमित्रो जयो भूरिश्रवास् तथा।

na somadatto na śalyo na kṛpo yuddham icchati. satyavrataḥ purumitro jayo bhūriśravās tathā.

येषु संप्रतितिष्ठेयुः कुरवः पीडिताः परैः। ते युद्धं नाभिनन्दन्ति तत् तुभ्यं तात रोचताम्।

yeṣu saṃpratitiṣṭheyuḥ kuravaḥ pīḍitāḥ paraiḥ. te yuddhaṃ nābhinandanti tat tubhyaṃ tāta rocatām.

न त्वं करोषि कामेन कर्णः कारयिता तव। दुःशासनश् च पापात्मा शकुनिश् चापि सौबलः।

na tvaṃ karoṣi kāmena karṇaḥ kārayitā tava. duḥśāsanaś ca pāpātmā śakuniś cāpi saubalaḥ.

दुर्योधन उवाच। नाहं भवति न द्रोणे नाश्वत्थाम्नि न संजये। न विकर्णे न काम्बोजे न कृपे न च बाह्लिके।

duryodhana uvāca. nāhaṃ bhavati na droṇe nāśvatthāmni na saṃjaye. na vikarṇe na kāmboje na kṛpe na ca bāhlike.

सत्यव्रते पुरुमित्रे भूरिश्रवसि वा पुनः। अन्येषु वा तावकेषु भारं कृत्वा समाह्वये।

satyavrate purumitre bhūriśravasi vā punaḥ. anyeṣu vā tāvakeṣu bhāraṃ kṛtvā samāhvaye.

अहं च तात कर्णश् च रणयज्ञं वितत्य वै। युधिष्ठिरं पशुं कृत्वा दीक्षितौ भरतर्षभ।

ahaṃ ca tāta karṇaś ca raṇayajñaṃ vitatya vai. yudhiṣṭhiraṃ paśuṃ kṛtvā dīkṣitau bharatarṣabha.

रथो वेदी स्रुवः खड्गो गदा स्रुक् कवचं सदः। चातुर्होत्रं च धुर्या मे शरा दर्भा हविर् यशः।

ratho vedī sruvaḥ khaḍgo gadā sruk kavacaṃ sadaḥ. cāturhotraṃ ca dhuryā me śarā darbhā havir yaśaḥ.

आत्मयज्ञेन नृपते इष्ट्वा वैवस्वतं रणे। विजित्य स्वयम् एष्यावो हतामित्रौ श्रिया वृतौ।

ātmayajñena nṛpate iṣṭvā vaivasvataṃ raṇe. vijitya svayam eṣyāvo hatāmitrau śriyā vṛtau.

अहं च तात कर्णश् च भ्राता दुःशासनश् च मे। एते वयं हनिष्यामः पाण्डवान् समरे त्रयः।

ahaṃ ca tāta karṇaś ca bhrātā duḥśāsanaś ca me. ete vayaṃ haniṣyāmaḥ pāṇḍavān samare trayaḥ.

अहं हि पाण्डवान् हत्वा प्रशास्ता पृथिवीम् इमाम्। मां वा हत्वा पाण्डुपुत्रा भोक्तारः पृथिवीम् इमाम्।

ahaṃ hi pāṇḍavān hatvā praśāstā pṛthivīm imām. māṃ vā hatvā pāṇḍuputrā bhoktāraḥ pṛthivīm imām.

त्यक्तं मे जीवितं राजन् धनं राज्यं च पार्थिव। न जातु पाण्डवैः सार्धं वसेयम् अहम् अच्युत।

tyaktaṃ me jīvitaṃ rājan dhanaṃ rājyaṃ ca pārthiva. na jātu pāṇḍavaiḥ sārdhaṃ vaseyam aham acyuta.

यावद् धि सूच्यास् तीक्ष्णाया विध्येद् अग्रेण मारिष। तावद् अप्य् अपरित्याज्यं भूमेर् नः पाण्डवान् प्रति।

yāvad dhi sūcyās tīkṣṇāyā vidhyed agreṇa māriṣa. tāvad apy aparityājyaṃ bhūmer naḥ pāṇḍavān prati.

धृतराष्ट्र उवाच। सर्वान् वस् तात शोचामि त्यक्तो दुर्योधनो मया। ये मन्दम् अनुयास्यध्वं यान्तं वैवस्वतक्षयम्।

dhṛtarāṣṭra uvāca. sarvān vas tāta śocāmi tyakto duryodhano mayā. ye mandam anuyāsyadhvaṃ yāntaṃ vaivasvatakṣayam.

रुरूणाम् इव यूथेषु व्याघ्राः प्रहरतां वराः। वरान् वरान् हनिष्यन्ति समेता युधि पाण्डवाः।

rurūṇām iva yūtheṣu vyāghrāḥ praharatāṃ varāḥ. varān varān haniṣyanti sametā yudhi pāṇḍavāḥ.

प्रतीपम् इव मे भाति युयुधानेन भारती। व्यस्ता सीमन्तिनी त्रस्ता प्रमृष्टा दीर्घबाहुना।

pratīpam iva me bhāti yuyudhānena bhāratī. vyastā sīmantinī trastā pramṛṣṭā dīrghabāhunā.

संपूर्णं पूरयन् भूयो बलं पार्थस्य माधवः। शैनेयः समरे स्थाता बीजवत् प्रवपञ् शरान्।

saṃpūrṇaṃ pūrayan bhūyo balaṃ pārthasya mādhavaḥ. śaineyaḥ samare sthātā bījavat pravapañ śarān.

सेनामुखे प्रयुद्धानां भीमसेनो भविष्यति। तं सर्वे संश्रयिष्यन्ति प्राकारम् अकुतोभयम्।

senāmukhe prayuddhānāṃ bhīmaseno bhaviṣyati. taṃ sarve saṃśrayiṣyanti prākāram akutobhayam.

यदा द्रक्ष्यसि भीमेन कुञ्जरान् विनिपातितान्। विशीर्णदन्तान् गिर्याभान् भिन्नकुम्भान् सशोणितान्।

yadā drakṣyasi bhīmena kuñjarān vinipātitān. viśīrṇadantān giryābhān bhinnakumbhān saśoṇitān.

तान् अभिप्रेक्ष्य संग्रामे विशीर्णान् इव पर्वतान्। भीतो भीमस्य संस्पर्शात् स्मर्तासि वचनस्य मे।

tān abhiprekṣya saṃgrāme viśīrṇān iva parvatān. bhīto bhīmasya saṃsparśāt smartāsi vacanasya me.

निर्दग्धं भीमसेनेन सैन्यं हतरथद्विपम्। गतिम् अग्नेर् इव प्रेक्ष्य स्मर्तासि वचनस्य मे।

nirdagdhaṃ bhīmasenena sainyaṃ hatarathadvipam. gatim agner iva prekṣya smartāsi vacanasya me.

महद् वो भयम् आगामि न चेच् छाम्यथ पाण्डवैः। गदया भीमसेनेन हताः शमम् उपैष्यथ।

mahad vo bhayam āgāmi na cec chāmyatha pāṇḍavaiḥ. gadayā bhīmasenena hatāḥ śamam upaiṣyatha.

महावनम् इव छिन्नं यदा द्रक्ष्यसि पातितम्। बलं कुरूणां संग्रामे तदा स्मर्तासि मे वचः।

mahāvanam iva chinnaṃ yadā drakṣyasi pātitam. balaṃ kurūṇāṃ saṃgrāme tadā smartāsi me vacaḥ.

वैशंपायन उवाच। एतावद् उक्त्वा राजा तु स सर्वान् पृथिवीपतीन्। अनुभाष्य महाराज पुनः पप्रच्छ संजयम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. etāvad uktvā rājā tu sa sarvān pṛthivīpatīn. anubhāṣya mahārāja punaḥ papraccha saṃjayam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...