महाभारत 5.3 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 3→

[mh-5-3] • 23 श्लोकाः

सात्यकिर् उवाच। यादृशः पुरुषस्यात्मा तादृशं संप्रभाषते। यथारूपो ऽन्तरात्मा ते तथारूपं प्रभाषसे।

sātyakir uvāca. yādṛśaḥ puruṣasyātmā tādṛśaṃ saṃprabhāṣate. yathārūpo 'ntarātmā te tathārūpaṃ prabhāṣase.

सन्ति वै पुरुषाः शूराः सन्ति कापुरुषास् तथा। उभाव् एतौ दृढौ पक्षौ दृश्येते पुरुषान् प्रति।

santi vai puruṣāḥ śūrāḥ santi kāpuruṣās tathā. ubhāv etau dṛḍhau pakṣau dṛśyete puruṣān prati.

एकस्मिन्न् एव जायेते कुले क्लीबमहारथौ। फलाफलवती शाखे यथैकस्मिन् वनस्पतौ।

ekasminn eva jāyete kule klībamahārathau. phalāphalavatī śākhe yathaikasmin vanaspatau.

नाभ्यसूयामि ते वाक्यं ब्रुवतो लाङ्गलध्वज। ये तु शृण्वन्ति ते वाक्यं तान् असूयामि माधव।

nābhyasūyāmi te vākyaṃ bruvato lāṅgaladhvaja. ye tu śṛṇvanti te vākyaṃ tān asūyāmi mādhava.

कथं हि धर्मराजस्य दोषम् अल्पम् अपि ब्रुवन्। लभते परिषन्मध्ये व्याहर्तुम् अकुतोभयः।

kathaṃ hi dharmarājasya doṣam alpam api bruvan. labhate pariṣanmadhye vyāhartum akutobhayaḥ.

समाहूय महात्मानं जितवन्तो ऽक्षकोविदाः। अनक्षज्ञं यथाश्रद्धं तेषु धर्मजयः कुतः।

samāhūya mahātmānaṃ jitavanto 'kṣakovidāḥ. anakṣajñaṃ yathāśraddhaṃ teṣu dharmajayaḥ kutaḥ.

यदि कुन्तीसुतं गेहे क्रीडन्तं भ्रातृभिः सह। अभिगम्य जयेयुस् ते तत् तेषां धर्मतो भवेत्।

yadi kuntīsutaṃ gehe krīḍantaṃ bhrātṛbhiḥ saha. abhigamya jayeyus te tat teṣāṃ dharmato bhavet.

समाहूय तु राजानं क्षत्रधर्मरतं सदा। निकृत्या जितवन्तस् ते किं नु तेषां परं शुभम्।

samāhūya tu rājānaṃ kṣatradharmarataṃ sadā. nikṛtyā jitavantas te kiṃ nu teṣāṃ paraṃ śubham.

कथं प्रणिपतेच् चायम् इह कृत्वा पणं परम्। वनवासाद् विमुक्तस् तु प्राप्तः पैतामहं पदम्।

kathaṃ praṇipatec cāyam iha kṛtvā paṇaṃ param. vanavāsād vimuktas tu prāptaḥ paitāmahaṃ padam.

यद्य् अयं परवित्तानि कामयेत युधिष्ठिरः। एवम् अप्य् अयम् अत्यन्तं परान् नार्हति याचितुम्।

yady ayaṃ paravittāni kāmayeta yudhiṣṭhiraḥ. evam apy ayam atyantaṃ parān nārhati yācitum.

कथं च धर्मयुक्तास् ते न च राज्यं जिहीर्षवः। निवृत्तवासान् कौन्तेयान् य आहुर् विदिता इति।

kathaṃ ca dharmayuktās te na ca rājyaṃ jihīrṣavaḥ. nivṛttavāsān kaunteyān ya āhur viditā iti.

अनुनीता हि भीष्मेण द्रोणेन च महात्मना। न व्यवस्यन्ति पाण्डूनां प्रदातुं पैतृकं वसु।

anunītā hi bhīṣmeṇa droṇena ca mahātmanā. na vyavasyanti pāṇḍūnāṃ pradātuṃ paitṛkaṃ vasu.

अहं तु ताञ् शितैर् बाणैर् अनुनीय रणे बलात्। पादयोः पातयिष्यामि कौन्तेयस्य महात्मनः।

ahaṃ tu tāñ śitair bāṇair anunīya raṇe balāt. pādayoḥ pātayiṣyāmi kaunteyasya mahātmanaḥ.

अथ ते न व्यवस्यन्ति प्रणिपाताय धीमतः। गमिष्यन्ति सहामात्या यमस्य सदनं प्रति। दशाशा छादयन्तं माम् एकवीरं मदोत्कटम्। विजिष्णुं मन्यते लोको युध्यन्तं च महीतले। सत्यं ममान्तेवासित्वं जयस्य जयशालिनः। छिनद्मि यदि खड्गेन भीष्मादीनां शिरांस्य् अहम्।

atha te na vyavasyanti praṇipātāya dhīmataḥ. gamiṣyanti sahāmātyā yamasya sadanaṃ prati. daśāśā chādayantaṃ mām ekavīraṃ madotkaṭam. vijiṣṇuṃ manyate loko yudhyantaṃ ca mahītale. satyaṃ mamāntevāsitvaṃ jayasya jayaśālinaḥ. chinadmi yadi khaḍgena bhīṣmādīnāṃ śirāṃsy aham.

न हि ते युयुधानस्य संरब्धस्य युयुत्सतः। वेगं समर्थाः संसोढुं वज्रस्येव महीधराः।

na hi te yuyudhānasya saṃrabdhasya yuyutsataḥ. vegaṃ samarthāḥ saṃsoḍhuṃ vajrasyeva mahīdharāḥ.

को हि गाण्डीवधन्वानं कश् च चक्रायुधं युधि। मां चापि विषहेत् को नु कश् च भीमं दुरासदम्।

ko hi gāṇḍīvadhanvānaṃ kaś ca cakrāyudhaṃ yudhi. māṃ cāpi viṣahet ko nu kaś ca bhīmaṃ durāsadam.

यमौ च दृढधन्वानौ यमकल्पौ महाद्युती। विराटद्रुपदौ वीरौ यमकालोपमद्युती। को जिजीविषुर् आसीदेद् धृष्टद्युम्नं च पार्षतम्।

yamau ca dṛḍhadhanvānau yamakalpau mahādyutī. virāṭadrupadau vīrau yamakālopamadyutī. ko jijīviṣur āsīded dhṛṣṭadyumnaṃ ca pārṣatam.

पञ्चेमान् पाण्डवेयांश् च द्रौपद्याः कीर्तिवर्धनान्। समप्रमाणान् पाण्डूनां समवीर्यान् मदोत्कटान्।

pañcemān pāṇḍaveyāṃś ca draupadyāḥ kīrtivardhanān. samapramāṇān pāṇḍūnāṃ samavīryān madotkaṭān.

सौभद्रं च महेष्वासम् अमरैर् अपि दुःसहम्। गदप्रद्युम्नसाम्बांश् च कालवज्रानलोपमान्।

saubhadraṃ ca maheṣvāsam amarair api duḥsaham. gadapradyumnasāmbāṃś ca kālavajrānalopamān.

ते वयं धृतराष्ट्रस्य पुत्रं शकुनिना सह। कर्णेन च निहत्याजाव् अभिषेक्ष्याम पाण्डवम्।

te vayaṃ dhṛtarāṣṭrasya putraṃ śakuninā saha. karṇena ca nihatyājāv abhiṣekṣyāma pāṇḍavam.

नाधर्मो विद्यते कश् चिच् छत्रून् हत्वाततायिनः। अधर्म्यम् अयशस्यं च शात्रवाणां प्रयाचनम्। अग्निदो गरदश् चैव शस्त्रपाणिर् धनापहः। क्षेत्रदारहरश् चैव षड् एते ह्य् आततायिनः। आततायिनम् आयान्तम् अपि वेदान्तवादिनम्। जिघांसन्तं जिघांसीयान् न तेन ब्रह्महा भवेत्।

nādharmo vidyate kaś cic chatrūn hatvātatāyinaḥ. adharmyam ayaśasyaṃ ca śātravāṇāṃ prayācanam. agnido garadaś caiva śastrapāṇir dhanāpahaḥ. kṣetradāraharaś caiva ṣaḍ ete hy ātatāyinaḥ. ātatāyinam āyāntam api vedāntavādinam. jighāṃsantaṃ jighāṃsīyān na tena brahmahā bhavet.

हृद्गतस् तस्य यः कामस् तं कुरुध्वम् अतन्द्रिताः। निसृष्टं धृतराष्ट्रेण राज्यं प्राप्नोतु पाण्डवः।

hṛdgatas tasya yaḥ kāmas taṃ kurudhvam atandritāḥ. nisṛṣṭaṃ dhṛtarāṣṭreṇa rājyaṃ prāpnotu pāṇḍavaḥ.

अद्य पाण्डुसुतो राज्यं लभतां वा युधिष्ठिरः। निहता वा रणे सर्वे स्वप्स्यन्ति वसुधातले।

adya pāṇḍusuto rājyaṃ labhatāṃ vā yudhiṣṭhiraḥ. nihatā vā raṇe sarve svapsyanti vasudhātale.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...