महाभारत 5.21 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 21→

[mh-5-21] • 21 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। तस्य तद् वचनं श्रुत्वा प्रज्ञावृद्धो महाद्युतिः। संपूज्यैनं यथाकालं भीष्मो वचनम् अब्रवीत्।

vaiśaṃpāyana uvāca. tasya tad vacanaṃ śrutvā prajñāvṛddho mahādyutiḥ. saṃpūjyainaṃ yathākālaṃ bhīṣmo vacanam abravīt.

दिष्ट्या कुशलिनः सर्वे पाण्डवाः सह बान्धवैः। दिष्ट्या सहायवन्तश् च दिष्ट्या धर्मे च ते रताः।

diṣṭyā kuśalinaḥ sarve pāṇḍavāḥ saha bāndhavaiḥ. diṣṭyā sahāyavantaś ca diṣṭyā dharme ca te ratāḥ.

दिष्ट्या च संधिकामास् ते भ्रातरः कुरुनन्दनाः। दिष्ट्या न युद्धमनसः सह दामोदरेण ते।

diṣṭyā ca saṃdhikāmās te bhrātaraḥ kurunandanāḥ. diṣṭyā na yuddhamanasaḥ saha dāmodareṇa te.

भवता सत्यम् उक्तं च सर्वम् एतन् न संशयः। अतितीक्ष्णं तु ते वाक्यं ब्राह्मण्याद् इति मे मतिः।

bhavatā satyam uktaṃ ca sarvam etan na saṃśayaḥ. atitīkṣṇaṃ tu te vākyaṃ brāhmaṇyād iti me matiḥ.

असंशयं क्लेशितास् ते वने चेह च पाण्डवाः। प्राप्ताश् च धर्मतः सर्वं पितुर् धनम् असंशयम्।

asaṃśayaṃ kleśitās te vane ceha ca pāṇḍavāḥ. prāptāś ca dharmataḥ sarvaṃ pitur dhanam asaṃśayam.

किरीटी बलवान् पार्थः कृतास्त्रश् च महाबलः। को हि पाण्डुसुतं युद्धे विषहेत धनंजयम्।

kirīṭī balavān pārthaḥ kṛtāstraś ca mahābalaḥ. ko hi pāṇḍusutaṃ yuddhe viṣaheta dhanaṃjayam.

अपि वज्रधरः साक्षात् किम् उतान्ये धनुर्भृतः। त्रयाणाम् अपि लोकानां समर्थ इति मे मतिः।

api vajradharaḥ sākṣāt kim utānye dhanurbhṛtaḥ. trayāṇām api lokānāṃ samartha iti me matiḥ.

भीष्मे ब्रुवति तद् वाक्यं धृष्टम् आक्षिप्य मन्युमान्। दुर्योधनं समालोक्य कर्णो वचनम् अब्रवीत्।

bhīṣme bruvati tad vākyaṃ dhṛṣṭam ākṣipya manyumān. duryodhanaṃ samālokya karṇo vacanam abravīt.

न तन् न विदितं ब्रह्मंल् लोके भूतेन केन चित्। पुनरुक्तेन किं तेन भाषितेन पुनः पुनः।

na tan na viditaṃ brahmaṃl loke bhūtena kena cit. punaruktena kiṃ tena bhāṣitena punaḥ punaḥ.

दुर्योधनार्थे शकुनिर् द्यूते निर्जितवान् पुरा। समयेन गतो ऽरण्यं पाण्डुपुत्रो युधिष्ठिरः।

duryodhanārthe śakunir dyūte nirjitavān purā. samayena gato 'raṇyaṃ pāṇḍuputro yudhiṣṭhiraḥ.

न तं समयम् आदृत्य राज्यम् इच्छति पैतृकम्। बलम् आश्रित्य मत्स्यानां पाञ्चालानां च पार्थिवः।

na taṃ samayam ādṛtya rājyam icchati paitṛkam. balam āśritya matsyānāṃ pāñcālānāṃ ca pārthivaḥ.

दुर्योधनो भयाद् विद्वन् न दद्यात् पदम् अन्ततः। धर्मतस् तु महीं कृत्स्नां प्रदद्याच् छत्रवे ऽपि च।

duryodhano bhayād vidvan na dadyāt padam antataḥ. dharmatas tu mahīṃ kṛtsnāṃ pradadyāc chatrave 'pi ca.

यदि काङ्क्षन्ति ते राज्यं पितृपैतामहं पुनः। यथाप्रतिज्ञं कालं तं चरन्तु वनम् आश्रिताः।

yadi kāṅkṣanti te rājyaṃ pitṛpaitāmahaṃ punaḥ. yathāpratijñaṃ kālaṃ taṃ carantu vanam āśritāḥ.

ततो दुर्योधनस्याङ्के वर्तन्ताम् अकुतोभयाः। अधार्मिकाम् इमां बुद्धिं कुर्युर् मौर्ख्याद् धि केवलम्।

tato duryodhanasyāṅke vartantām akutobhayāḥ. adhārmikām imāṃ buddhiṃ kuryur maurkhyād dhi kevalam.

अथ ते धर्मम् उत्सृज्य युद्धम् इच्छन्ति पाण्डवाः। आसाद्येमान् कुरुश्रेष्ठान् स्मरिष्यन्ति वचो मम।

atha te dharmam utsṛjya yuddham icchanti pāṇḍavāḥ. āsādyemān kuruśreṣṭhān smariṣyanti vaco mama.

भीष्म उवाच। किं नु राधेय वाचा ते कर्म तत् स्मर्तुम् अर्हसि। एक एव यदा पार्थः षड् रथाञ् जितवान् युधि। बहुशो जीयमानस्य कर्म दृष्टं तदैव ते। विराटनगरे धीरः किं त्वं तत्रैव नागतः।

bhīṣma uvāca. kiṃ nu rādheya vācā te karma tat smartum arhasi. eka eva yadā pārthaḥ ṣaḍ rathāñ jitavān yudhi. bahuśo jīyamānasya karma dṛṣṭaṃ tadaiva te. virāṭanagare dhīraḥ kiṃ tvaṃ tatraiva nāgataḥ.

न चेद् एवं करिष्यामो यद् अयं ब्राह्मणो ऽब्रवीत्। ध्रुवं युधि हतास् तेन भक्षयिष्याम पांसुकान्। दुर्योधनः सहामात्यो विनङ्क्षयति न संशयः।

na ced evaṃ kariṣyāmo yad ayaṃ brāhmaṇo 'bravīt. dhruvaṃ yudhi hatās tena bhakṣayiṣyāma pāṃsukān. duryodhanaḥ sahāmātyo vinaṅkṣayati na saṃśayaḥ.

वैशंपायन उवाच। धृतराष्ट्रस् ततो भीष्मम् अनुमान्य प्रसाद्य च। अवभर्त्स्य च राधेयम् इदं वचनम् अब्रवीत्।

vaiśaṃpāyana uvāca. dhṛtarāṣṭras tato bhīṣmam anumānya prasādya ca. avabhartsya ca rādheyam idaṃ vacanam abravīt.

अस्मद्धितम् इदं वाक्यं भीष्मः शांतनवो ऽब्रवीत्। दुर्योधनसमक्षं च पार्थिवानां च संनिधौ। एष वक्ष्यति धर्मात्मा वाक्यं वाक्यविशारदः। अस्मद् धितम् इदं वाक्यं भीष्मेणोक्तं महात्मना। पाण्डवानां हितं चैव सर्वस्य जगतस् तथा।

asmaddhitam idaṃ vākyaṃ bhīṣmaḥ śāṃtanavo 'bravīt. duryodhanasamakṣaṃ ca pārthivānāṃ ca saṃnidhau. eṣa vakṣyati dharmātmā vākyaṃ vākyaviśāradaḥ. asmad dhitam idaṃ vākyaṃ bhīṣmeṇoktaṃ mahātmanā. pāṇḍavānāṃ hitaṃ caiva sarvasya jagatas tathā.

चिन्तयित्वा तु पार्थेभ्यः प्रेषयिष्यामि संजयम्। स भवान् प्रतियात्व् अद्य पाण्डवान् एव माचिरम्।

cintayitvā tu pārthebhyaḥ preṣayiṣyāmi saṃjayam. sa bhavān pratiyātv adya pāṇḍavān eva māciram.

स तं सत्कृत्य कौरव्यः प्रेषयाम् आस पाण्डवान्। सभामध्ये समाहूय संजयं वाक्यम् अब्रवीत्।

sa taṃ satkṛtya kauravyaḥ preṣayām āsa pāṇḍavān. sabhāmadhye samāhūya saṃjayaṃ vākyam abravīt.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...