महाभारत 5.20 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 20→

[mh-5-20] • 21 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। स तु कौरव्यम् आसाद्य द्रुपदस्य पुरोहितः। सत्कृतो धृतराष्ट्रेण भीष्मेण विदुरेण च।

vaiśaṃpāyana uvāca. sa tu kauravyam āsādya drupadasya purohitaḥ. satkṛto dhṛtarāṣṭreṇa bhīṣmeṇa vidureṇa ca.

सर्वं कौशल्यम् उक्त्वादौ पृष्ट्वा चैवम् अनामयम्। सर्वसेनाप्रणेतॄणां मध्ये वाक्यम् उवाच ह।

sarvaṃ kauśalyam uktvādau pṛṣṭvā caivam anāmayam. sarvasenāpraṇetṝṇāṃ madhye vākyam uvāca ha.

सर्वैर् भवद्भिर् विदितो राजधर्मः सनातनः। वाक्योपादानहेतोस् तु वक्ष्यामि विदिते सति।

sarvair bhavadbhir vidito rājadharmaḥ sanātanaḥ. vākyopādānahetos tu vakṣyāmi vidite sati.

धृतराष्ट्रश् च पाण्डुश् च सुताव् एकस्य विश्रुतौ। तयोः समानं द्रविणं पैतृकं नात्र संशयः।

dhṛtarāṣṭraś ca pāṇḍuś ca sutāv ekasya viśrutau. tayoḥ samānaṃ draviṇaṃ paitṛkaṃ nātra saṃśayaḥ.

धृतराष्ट्रस्य ये पुत्रास् ते प्राप्ताः पैतृकं वसु। पाण्डुपुत्राः कथं नाम न प्राप्ताः पैतृकं वसु।

dhṛtarāṣṭrasya ye putrās te prāptāḥ paitṛkaṃ vasu. pāṇḍuputrāḥ kathaṃ nāma na prāptāḥ paitṛkaṃ vasu.

एवं गते पाण्डवेयैर् विदितं वः पुरा यथा। न प्राप्तं पैतृकं द्रव्यं धार्तराष्ट्रेण संवृतम्।

evaṃ gate pāṇḍaveyair viditaṃ vaḥ purā yathā. na prāptaṃ paitṛkaṃ dravyaṃ dhārtarāṣṭreṇa saṃvṛtam.

प्राणान्तिकैर् अप्य् उपायैः प्रयतद्भिर् अनेकशः। शेषवन्तो न शकिता नयितुं यमसादनम्।

prāṇāntikair apy upāyaiḥ prayatadbhir anekaśaḥ. śeṣavanto na śakitā nayituṃ yamasādanam.

पुनश् च वर्धितं राज्यं स्वबलेन महात्मभिः। छद्मनापहृतं क्षुद्रैर् धार्तराष्ट्रैः ससौबलैः।

punaś ca vardhitaṃ rājyaṃ svabalena mahātmabhiḥ. chadmanāpahṛtaṃ kṣudrair dhārtarāṣṭraiḥ sasaubalaiḥ.

तद् अप्य् अनुमतं कर्म तथायुक्तम् अनेन वै। वासिताश् च महारण्ये वर्षाणीह त्रयोदश।

tad apy anumataṃ karma tathāyuktam anena vai. vāsitāś ca mahāraṇye varṣāṇīha trayodaśa.

सभायां क्लेशितैर् वीरैः सहभार्यैस् तथा भृशम्। अरण्ये विविधाः क्लेशाः संप्राप्तास् तैः सुदारुणाः।

sabhāyāṃ kleśitair vīraiḥ sahabhāryais tathā bhṛśam. araṇye vividhāḥ kleśāḥ saṃprāptās taiḥ sudāruṇāḥ.

तथा विराटनगरे योन्यन्तरगतैर् इव। प्राप्तः परमसंक्लेशो यथा पापैर् महात्मभिः।

tathā virāṭanagare yonyantaragatair iva. prāptaḥ paramasaṃkleśo yathā pāpair mahātmabhiḥ.

ते सर्वे पृष्ठतः कृत्वा तत् सर्वं पूर्वकिल्बिषम्। सामैव कुरुभिः सार्धम् इच्छन्ति कुरुपुंगवाः।

te sarve pṛṣṭhataḥ kṛtvā tat sarvaṃ pūrvakilbiṣam. sāmaiva kurubhiḥ sārdham icchanti kurupuṃgavāḥ.

तेषां च वृत्तम् आज्ञाय वृत्तं दुर्योधनस्य च। अनुनेतुम् इहार्हन्ति धृतराष्ट्रं सुहृज्जनाः।

teṣāṃ ca vṛttam ājñāya vṛttaṃ duryodhanasya ca. anunetum ihārhanti dhṛtarāṣṭraṃ suhṛjjanāḥ.

न हि ते विग्रहं वीराः कुर्वन्ति कुरुभिः सह। अविनाशेन लोकस्य काङ्क्षन्ते पाण्डवाः स्वकम्।

na hi te vigrahaṃ vīrāḥ kurvanti kurubhiḥ saha. avināśena lokasya kāṅkṣante pāṇḍavāḥ svakam.

यश् चापि धार्तराष्ट्रस्य हेतुः स्याद् विग्रहं प्रति। स च हेतुर् न मन्तव्यो बलीयांसस् तथा हि ते।

yaś cāpi dhārtarāṣṭrasya hetuḥ syād vigrahaṃ prati. sa ca hetur na mantavyo balīyāṃsas tathā hi te.

अक्षौहिण्यो हि सप्तैव धर्मपुत्रस्य संगताः। युयुत्समानाः कुरुभिः प्रतीक्षन्ते ऽस्य शासनम्।

akṣauhiṇyo hi saptaiva dharmaputrasya saṃgatāḥ. yuyutsamānāḥ kurubhiḥ pratīkṣante 'sya śāsanam.

अपरे पुरुषव्याघ्राः सहस्राक्षौहिणीसमाः। सात्यकिर् भीमसेनश् च यमौ च सुमहाबलौ।

apare puruṣavyāghrāḥ sahasrākṣauhiṇīsamāḥ. sātyakir bhīmasenaś ca yamau ca sumahābalau.

एकादशैताः पृतना एकतश् च समागताः। एकतश् च महाबाहुर् बहुरूपो धनंजयः।

ekādaśaitāḥ pṛtanā ekataś ca samāgatāḥ. ekataś ca mahābāhur bahurūpo dhanaṃjayaḥ.

यथा किरीटी सेनाभ्यः सर्वाभ्यो व्यतिरिच्यते। एवम् एव महाबाहुर् वासुदेवो महाद्युतिः।

yathā kirīṭī senābhyaḥ sarvābhyo vyatiricyate. evam eva mahābāhur vāsudevo mahādyutiḥ.

बहुलत्वं च सेनानां विक्रमं च किरीटिनः। बुद्धिमत्तां च कृष्णस्य बुद्ध्वा युध्येत को नरः।

bahulatvaṃ ca senānāṃ vikramaṃ ca kirīṭinaḥ. buddhimattāṃ ca kṛṣṇasya buddhvā yudhyeta ko naraḥ.

ते भवन्तो यथाधर्मं यथासमयम् एव च। प्रयच्छन्तु प्रदातव्यं मा वः कालो ऽत्यगाद् अयम्।

te bhavanto yathādharmaṃ yathāsamayam eva ca. prayacchantu pradātavyaṃ mā vaḥ kālo 'tyagād ayam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...