महाभारत 5.193 (श्लोक 1)

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 193→

[mh-5-193] • 66 श्लोकाः

भीष्म उवाच। शिखण्डिवाक्यं श्रुत्वाथ स यक्षो भरतर्षभ। प्रोवाच मनसा चिन्त्य दैवेनोपनिपीडितः। भवितव्यं तथा तद् धि मम दुःखाय कौरव।

bhīṣma uvāca. śikhaṇḍivākyaṃ śrutvātha sa yakṣo bharatarṣabha. provāca manasā cintya daivenopanipīḍitaḥ. bhavitavyaṃ tathā tad dhi mama duḥkhāya kaurava.

भद्रे कामं करिष्यामि समयं तु निबोध मे। स्वं ते पुंस्त्वं प्रदास्यामि स्त्रीत्वं धारयितास्मि ते। किं चित् कालान्तरं दास्ये पुंलिङ्गं स्वम् इदं तव। आगन्तव्यं त्वया काले सत्यम् एतद् ब्रवीमि ते।

bhadre kāmaṃ kariṣyāmi samayaṃ tu nibodha me. svaṃ te puṃstvaṃ pradāsyāmi strītvaṃ dhārayitāsmi te. kiṃ cit kālāntaraṃ dāsye puṃliṅgaṃ svam idaṃ tava. āgantavyaṃ tvayā kāle satyam etad bravīmi te.

प्रभुः संकल्पसिद्धो ऽस्मि कामरूपी विहंगमः। मत्प्रसादात् पुरं चैव त्राहि बन्धूंश् च केवलान्।

prabhuḥ saṃkalpasiddho 'smi kāmarūpī vihaṃgamaḥ. matprasādāt puraṃ caiva trāhi bandhūṃś ca kevalān.

स्त्रीलिङ्गं धारयिष्यामि त्वदीयं पार्थिवात्मजे। सत्यं मे प्रतिजानीहि करिष्यामि प्रियं तव।

strīliṅgaṃ dhārayiṣyāmi tvadīyaṃ pārthivātmaje. satyaṃ me pratijānīhi kariṣyāmi priyaṃ tava.

शिखण्ड्य् उवाच। प्रतिदास्यामि भगवंल् लिङ्गं पुनर् इदं तव। किं चित् कालान्तरं स्त्रीत्वं धारयस्व निशाचर।

śikhaṇḍy uvāca. pratidāsyāmi bhagavaṃl liṅgaṃ punar idaṃ tava. kiṃ cit kālāntaraṃ strītvaṃ dhārayasva niśācara.

प्रतिप्रयाते दाशार्णे पार्थिवे हेमवर्मणि। कन्यैवाहं भविष्यामि पुरुषस् त्वं भविष्यसि।

pratiprayāte dāśārṇe pārthive hemavarmaṇi. kanyaivāhaṃ bhaviṣyāmi puruṣas tvaṃ bhaviṣyasi.

भीष्म उवाच। इत्य् उक्त्वा समयं तत्र चक्राते ताव् उभौ नृप। अन्योन्यस्यानभिद्रोहे तौ संक्रामयतां ततः।

bhīṣma uvāca. ity uktvā samayaṃ tatra cakrāte tāv ubhau nṛpa. anyonyasyānabhidrohe tau saṃkrāmayatāṃ tataḥ.

स्त्रीलिङ्गं धारयाम् आस स्थूणो यक्षो नराधिप। यक्षरूपं च तद् दीप्तं शिखण्डी प्रत्यपद्यत।

strīliṅgaṃ dhārayām āsa sthūṇo yakṣo narādhipa. yakṣarūpaṃ ca tad dīptaṃ śikhaṇḍī pratyapadyata.

ततः शिखण्डी पाञ्चाल्यः पुंस्त्वम् आसाद्य पार्थिव। विवेश नगरं हृष्टः पितरं च समासदत्। यथावृत्तं तु तत् सर्वम् आचख्यौ द्रुपदस्य च। मातुश् च रहिते राजन् प्रसादं यक्षजं तथा।

tataḥ śikhaṇḍī pāñcālyaḥ puṃstvam āsādya pārthiva. viveśa nagaraṃ hṛṣṭaḥ pitaraṃ ca samāsadat. yathāvṛttaṃ tu tat sarvam ācakhyau drupadasya ca. mātuś ca rahite rājan prasādaṃ yakṣajaṃ tathā.

द्रुपदस् तस्य तच् छ्रुत्वा हर्षम् आहारयत् परम्। सभार्यस् तच् च सस्मार महेश्वरवचस् तदा।

drupadas tasya tac chrutvā harṣam āhārayat param. sabhāryas tac ca sasmāra maheśvaravacas tadā.

ततः संप्रेषयाम् आस दशार्णाधिपतेर् नृप। पुरुषो ऽयं मम सुतः श्रद्धत्तां मे भवान् इति।

tataḥ saṃpreṣayām āsa daśārṇādhipater nṛpa. puruṣo 'yaṃ mama sutaḥ śraddhattāṃ me bhavān iti.

अथ दाशार्णको राजा सहसाभ्यागमत् तदा। पाञ्चालराजं द्रुपदं दुःखामर्षसमन्वितः।

atha dāśārṇako rājā sahasābhyāgamat tadā. pāñcālarājaṃ drupadaṃ duḥkhāmarṣasamanvitaḥ.

ततः काम्पिल्यम् आसाद्य दशार्णाधिपतिस् तदा। प्रेषयाम् आस सत्कृत्य दूतं ब्रह्मविदां वरम्।

tataḥ kāmpilyam āsādya daśārṇādhipatis tadā. preṣayām āsa satkṛtya dūtaṃ brahmavidāṃ varam.

ब्रूहि मद्वचनाद् दूत पाञ्चाल्यं तं नृपाधमम्। यद् वै कन्यां स्वकन्यार्थे वृतवान् असि दुर्मते। फलं तस्यावलेपस्य द्रक्ष्यस्य् अद्य न संशयः।

brūhi madvacanād dūta pāñcālyaṃ taṃ nṛpādhamam. yad vai kanyāṃ svakanyārthe vṛtavān asi durmate. phalaṃ tasyāvalepasya drakṣyasy adya na saṃśayaḥ.

एवम् उक्तस् तु तेनासौ ब्राह्मणो राजसत्तम। दूतः प्रयातो नगरं दाशार्णनृपचोदितः।

evam uktas tu tenāsau brāhmaṇo rājasattama. dūtaḥ prayāto nagaraṃ dāśārṇanṛpacoditaḥ.

तत आसादयाम् आस पुरोधा द्रुपदं पुरे। तस्मै पाञ्चालको राजा गाम् अर्घ्यं च सुसत्कृतम्। प्रापयाम् आस राजेन्द्र सह तेन शिखण्डिना।

tata āsādayām āsa purodhā drupadaṃ pure. tasmai pāñcālako rājā gām arghyaṃ ca susatkṛtam. prāpayām āsa rājendra saha tena śikhaṇḍinā.

तां पूजां नाभ्यनन्दत् स वाक्यं चेदम् उवाच ह। यद् उक्तं तेन वीरेण राज्ञा काञ्चनवर्मणा।

tāṃ pūjāṃ nābhyanandat sa vākyaṃ cedam uvāca ha. yad uktaṃ tena vīreṇa rājñā kāñcanavarmaṇā.

यत् ते ऽहम् अधमाचार दुहित्रर्थे ऽस्मि वञ्चितः। तस्य पापस्य करणात् फलं प्राप्नुहि दुर्मते।

yat te 'ham adhamācāra duhitrarthe 'smi vañcitaḥ. tasya pāpasya karaṇāt phalaṃ prāpnuhi durmate.

देहि युद्धं नरपते ममाद्य रणमूर्धनि। उद्धरिष्यामि ते सद्यः सामात्यसुतबान्धवम्।

dehi yuddhaṃ narapate mamādya raṇamūrdhani. uddhariṣyāmi te sadyaḥ sāmātyasutabāndhavam.

तद् उपालम्भसंयुक्तं श्रावितः किल पार्थिवः। दशार्णपतिदूतेन मन्त्रिमध्ये पुरोधसा।

tad upālambhasaṃyuktaṃ śrāvitaḥ kila pārthivaḥ. daśārṇapatidūtena mantrimadhye purodhasā.

अब्रवीद् भरतश्रेष्ठ द्रुपदः प्रणयानतः। यद् आह मां भवान् ब्रह्मन् संबन्धिवचनाद् वचः। तस्योत्तरं प्रतिवचो दूत एव वदिष्यति।

abravīd bharataśreṣṭha drupadaḥ praṇayānataḥ. yad āha māṃ bhavān brahman saṃbandhivacanād vacaḥ. tasyottaraṃ prativaco dūta eva vadiṣyati.

ततः संप्रेषयाम् आस द्रुपदो ऽपि महात्मने। हिरण्यवर्मणे दूतं ब्राह्मणं वेदपारगम्।

tataḥ saṃpreṣayām āsa drupado 'pi mahātmane. hiraṇyavarmaṇe dūtaṃ brāhmaṇaṃ vedapāragam.

समागम्य तु राज्ञा स दशार्णपतिना तदा। तद् वाक्यम् आददे राजन् यद् उक्तं द्रुपदेन ह।

samāgamya tu rājñā sa daśārṇapatinā tadā. tad vākyam ādade rājan yad uktaṃ drupadena ha.

आगमः क्रियतां व्यक्तं कुमारो वै सुतो मम। मिथ्यैतद् उक्तं केनापि तन् न श्रद्धेयम् इत्य् उत।

āgamaḥ kriyatāṃ vyaktaṃ kumāro vai suto mama. mithyaitad uktaṃ kenāpi tan na śraddheyam ity uta.

ततः स राजा द्रुपदस्य श्रुत्वा; विमर्शयुक्तो युवतीर् वरिष्ठाः। संप्रेषयाम् आस सुचारुरूपाः; शिखण्डिनं स्त्री पुमान् वेति वेत्तुम्।

tataḥ sa rājā drupadasya śrutvā; vimarśayukto yuvatīr variṣṭhāḥ. saṃpreṣayām āsa sucārurūpāḥ; śikhaṇḍinaṃ strī pumān veti vettum.

ताः प्रेषितास् तत्त्वभावं विदित्वा; प्रीत्या राज्ञे तच् छशंसुर् हि सर्वम्। शिखण्डिनं पुरुषं कौरवेन्द्र; दशार्णराजाय महानुभावम्।

tāḥ preṣitās tattvabhāvaṃ viditvā; prītyā rājñe tac chaśaṃsur hi sarvam. śikhaṇḍinaṃ puruṣaṃ kauravendra; daśārṇarājāya mahānubhāvam.

ततः कृत्वा तु राजा स आगमं प्रीतिमान् अथ। संबन्धिना समागम्य हृष्टो वासम् उवास ह।

tataḥ kṛtvā tu rājā sa āgamaṃ prītimān atha. saṃbandhinā samāgamya hṛṣṭo vāsam uvāsa ha.

शिखण्डिने च मुदितः प्रादाद् वित्तं जनेश्वरः। हस्तिनो ऽश्वांश् च गाश् चैव दास्यो बहुशतास् तथा। पूजितश् च प्रतिययौ निवर्त्य तनयां किल।

śikhaṇḍine ca muditaḥ prādād vittaṃ janeśvaraḥ. hastino 'śvāṃś ca gāś caiva dāsyo bahuśatās tathā. pūjitaś ca pratiyayau nivartya tanayāṃ kila.

विनीतकिल्बिषे प्रीते हेमवर्मणि पार्थिवे। प्रतियाते तु दाशार्णे हृष्टरूपा शिखण्डिनी।

vinītakilbiṣe prīte hemavarmaṇi pārthive. pratiyāte tu dāśārṇe hṛṣṭarūpā śikhaṇḍinī.

कस्य चित् त्व् अथ कालस्य कुबेरो नरवाहनः। लोकानुयात्रां कुर्वाणः स्थूणस्यागान् निवेशनम्।

kasya cit tv atha kālasya kubero naravāhanaḥ. lokānuyātrāṃ kurvāṇaḥ sthūṇasyāgān niveśanam.

स तद्गृहस्योपरि वर्तमान; आलोकयाम् आस धनाधिगोप्ता। स्थूणस्य यक्षस्य निशाम्य वेश्म; स्वलंकृतं माल्यगुणैर् विचित्रम्।

sa tadgṛhasyopari vartamāna; ālokayām āsa dhanādhigoptā. sthūṇasya yakṣasya niśāmya veśma; svalaṃkṛtaṃ mālyaguṇair vicitram.

लाजैश् च गन्धैश् च तथा वितानैर्; अभ्यर्चितं धूपनधूपितं च। ध्वजैः पताकाभिर् अलंकृतं च; भक्ष्यान्नपेयामिषदत्तहोमम्।

lājaiś ca gandhaiś ca tathā vitānair; abhyarcitaṃ dhūpanadhūpitaṃ ca. dhvajaiḥ patākābhir alaṃkṛtaṃ ca; bhakṣyānnapeyāmiṣadattahomam.

तत् स्थानं तस्य दृष्ट्वा तु सर्वतः समलंकृतम्। मणिरत्नसुवर्णानां मालाभिः परिपूरितम्। नानाकुसुमगन्धाढ्यं सिक्तसंमृष्टशोभितम्। अथाब्रवीद् यक्षपतिस् तान् यक्षान् अनुगांस् तदा।

tat sthānaṃ tasya dṛṣṭvā tu sarvataḥ samalaṃkṛtam. maṇiratnasuvarṇānāṃ mālābhiḥ paripūritam. nānākusumagandhāḍhyaṃ siktasaṃmṛṣṭaśobhitam. athābravīd yakṣapatis tān yakṣān anugāṃs tadā.

स्वलंकृतम् इदं वेश्म स्थूणस्यामितविक्रमाः। नोपसर्पति मां चापि कस्माद् अद्य सुमन्दधीः।

svalaṃkṛtam idaṃ veśma sthūṇasyāmitavikramāḥ. nopasarpati māṃ cāpi kasmād adya sumandadhīḥ.

यस्माज् जानन् सुमन्दात्मा माम् असौ नोपसर्पति। तस्मात् तस्मै महादण्डो धार्यः स्याद् इति मे मतिः।

yasmāj jānan sumandātmā mām asau nopasarpati. tasmāt tasmai mahādaṇḍo dhāryaḥ syād iti me matiḥ.

यक्षा ऊचुः। द्रुपदस्य सुता राजन् राज्ञो जाता शिखण्डिनी। तस्यै निमित्ते कस्मिंश् चित् प्रादात् पुरुषलक्षणम्।

yakṣā ūcuḥ. drupadasya sutā rājan rājño jātā śikhaṇḍinī. tasyai nimitte kasmiṃś cit prādāt puruṣalakṣaṇam.

अग्रहील् लक्षणं स्त्रीणां स्त्रीभूतस् तिष्ठते गृहे। नोपसर्पति तेनासौ सव्रीडः स्त्रीस्वरूपवान्।

agrahīl lakṣaṇaṃ strīṇāṃ strībhūtas tiṣṭhate gṛhe. nopasarpati tenāsau savrīḍaḥ strīsvarūpavān.

एतस्मात् कारणाद् राजन् स्थूणो न त्वाद्य पश्यति। श्रुत्वा कुरु यथान्यायं विमानम् इह तिष्ठताम्।

etasmāt kāraṇād rājan sthūṇo na tvādya paśyati. śrutvā kuru yathānyāyaṃ vimānam iha tiṣṭhatām.

भीष्म उवाच। आनीयतां स्थूण इति ततो यक्षाधिपो ऽब्रवीत्। कर्तास्मि निग्रहं तस्येत्य् उवाच स पुनः पुनः।

bhīṣma uvāca. ānīyatāṃ sthūṇa iti tato yakṣādhipo 'bravīt. kartāsmi nigrahaṃ tasyety uvāca sa punaḥ punaḥ.

सो ऽभ्यगच्छत यक्षेन्द्रम् आहूतः पृथिवीपते। स्त्रीस्वरूपो महाराज तस्थौ व्रीडासमन्वितः।

so 'bhyagacchata yakṣendram āhūtaḥ pṛthivīpate. strīsvarūpo mahārāja tasthau vrīḍāsamanvitaḥ.

तं शशाप सुसंक्रुद्धो धनदः कुरुनन्दन। एवम् एव भवत्व् अस्य स्त्रीत्वं पापस्य गुह्यकाः।

taṃ śaśāpa susaṃkruddho dhanadaḥ kurunandana. evam eva bhavatv asya strītvaṃ pāpasya guhyakāḥ.

ततो ऽब्रवीद् यक्षपतिर् महात्मा; यस्माद् अदास् त्व् अवमन्येह यक्षान्। शिखण्डिने लक्षणं पापबुद्धे; स्त्रीलक्षणं चाग्रहीः पापकर्मन्।

tato 'bravīd yakṣapatir mahātmā; yasmād adās tv avamanyeha yakṣān. śikhaṇḍine lakṣaṇaṃ pāpabuddhe; strīlakṣaṇaṃ cāgrahīḥ pāpakarman.

अप्रवृत्तं सुदुर्बुद्धे यस्माद् एतत् कृतं त्वया। तस्माद् अद्य प्रभृत्य् एव त्वं स्त्री स पुरुषस् तथा।

apravṛttaṃ sudurbuddhe yasmād etat kṛtaṃ tvayā. tasmād adya prabhṛty eva tvaṃ strī sa puruṣas tathā.

ततः प्रसादयाम् आसुर् यक्षा वैश्रवणं किल। स्थूणस्यार्थे कुरुष्वान्तं शापस्येति पुनः पुनः।

tataḥ prasādayām āsur yakṣā vaiśravaṇaṃ kila. sthūṇasyārthe kuruṣvāntaṃ śāpasyeti punaḥ punaḥ.

ततो महात्मा यक्षेन्द्रः प्रत्युवाचानुगामिनः। सर्वान् यक्षगणांस् तात शापस्यान्तचिकीर्षया।

tato mahātmā yakṣendraḥ pratyuvācānugāminaḥ. sarvān yakṣagaṇāṃs tāta śāpasyāntacikīrṣayā.

हते शिखण्डिनि रणे स्वरूपं प्रतिपत्स्यते। स्थूणो यक्षो निरुद्वेगो भवत्व् इति महामनाः।

hate śikhaṇḍini raṇe svarūpaṃ pratipatsyate. sthūṇo yakṣo nirudvego bhavatv iti mahāmanāḥ.

इत्य् उक्त्वा भगवान् देवो यक्षराक्षसपूजितः। प्रययौ सह तैः सर्वैर् निमेषान्तरचारिभिः।

ity uktvā bhagavān devo yakṣarākṣasapūjitaḥ. prayayau saha taiḥ sarvair nimeṣāntaracāribhiḥ.

स्थूणस् तु शापं संप्राप्य तत्रैव न्यवसत् तदा। समये चागमत् तं वै शिखण्डी स क्षपाचरम्।

sthūṇas tu śāpaṃ saṃprāpya tatraiva nyavasat tadā. samaye cāgamat taṃ vai śikhaṇḍī sa kṣapācaram.

सो ऽभिगम्याब्रवीद् वाक्यं प्राप्तो ऽस्मि भगवन्न् इति। तम् अब्रवीत् ततः स्थूणः प्रीतो ऽस्मीति पुनः पुनः।

so 'bhigamyābravīd vākyaṃ prāpto 'smi bhagavann iti. tam abravīt tataḥ sthūṇaḥ prīto 'smīti punaḥ punaḥ.

आर्जवेनागतं दृष्ट्वा राजपुत्रं शिखण्डिनम्। सर्वम् एव यथावृत्तम् आचचक्षे शिखण्डिने।

ārjavenāgataṃ dṛṣṭvā rājaputraṃ śikhaṇḍinam. sarvam eva yathāvṛttam ācacakṣe śikhaṇḍine.

यक्ष उवाच। शप्तो वैश्रवणेनास्मि त्वत्कृते पार्थिवात्मज। गच्छेदानीं यथाकामं चर लोकान् यथासुखम्।

yakṣa uvāca. śapto vaiśravaṇenāsmi tvatkṛte pārthivātmaja. gacchedānīṃ yathākāmaṃ cara lokān yathāsukham.

दिष्टम् एतत् पुरा मन्ये न शक्यम् अतिवर्तितुम्। गमनं तव चेतो हि पौलस्त्यस्य च दर्शनम्।

diṣṭam etat purā manye na śakyam ativartitum. gamanaṃ tava ceto hi paulastyasya ca darśanam.

भीष्म उवाच। एवम् उक्तः शिखण्डी तु स्थूणयक्षेण भारत। प्रत्याजगाम नगरं हर्षेण महतान्वितः।

bhīṣma uvāca. evam uktaḥ śikhaṇḍī tu sthūṇayakṣeṇa bhārata. pratyājagāma nagaraṃ harṣeṇa mahatānvitaḥ.

पूजयाम् आस विविधैर् गन्धमाल्यैर् महाधनैः। द्विजातीन् देवताश् चापि चैत्यान् अथ चतुष्पथान्।

pūjayām āsa vividhair gandhamālyair mahādhanaiḥ. dvijātīn devatāś cāpi caityān atha catuṣpathān.

द्रुपदः सह पुत्रेण सिद्धार्थेन शिखण्डिना। मुदं च परमां लेभे पाञ्चाल्यः सह बान्धवैः।

drupadaḥ saha putreṇa siddhārthena śikhaṇḍinā. mudaṃ ca paramāṃ lebhe pāñcālyaḥ saha bāndhavaiḥ.

शिष्यार्थं प्रददौ चापि द्रोणाय कुरुपुंगव। शिखण्डिनं महाराज पुत्रं स्त्रीपूर्विणं तथा।

śiṣyārthaṃ pradadau cāpi droṇāya kurupuṃgava. śikhaṇḍinaṃ mahārāja putraṃ strīpūrviṇaṃ tathā.

प्रतिपेदे चतुष्पादं धनुर्वेदं नृपात्मजः। शिखण्डी सह युष्माभिर् धृष्टद्युम्नश् च पार्षतः।

pratipede catuṣpādaṃ dhanurvedaṃ nṛpātmajaḥ. śikhaṇḍī saha yuṣmābhir dhṛṣṭadyumnaś ca pārṣataḥ.

मम त्व् एतच् चरास् तात यथावत् प्रत्यवेदयन्। जडान्धबधिराकारा ये युक्ता द्रुपदे मया।

mama tv etac carās tāta yathāvat pratyavedayan. jaḍāndhabadhirākārā ye yuktā drupade mayā.

एवम् एष महाराज स्त्रीपुमान् द्रुपदात्मजः। संभूतः कौरवश्रेष्ठ शिखण्डी रथसत्तमः।

evam eṣa mahārāja strīpumān drupadātmajaḥ. saṃbhūtaḥ kauravaśreṣṭha śikhaṇḍī rathasattamaḥ.

ज्येष्ठा काशिपतेः कन्या अम्बा नामेति विश्रुता। द्रुपदस्य कुले जाता शिखण्डी भरतर्षभ।

jyeṣṭhā kāśipateḥ kanyā ambā nāmeti viśrutā. drupadasya kule jātā śikhaṇḍī bharatarṣabha.

नाहम् एनं धनुष्पाणिं युयुत्सुं समुपस्थितम्। मुहूर्तम् अपि पश्येयं प्रहरेयं न चाप्य् उत।

nāham enaṃ dhanuṣpāṇiṃ yuyutsuṃ samupasthitam. muhūrtam api paśyeyaṃ prahareyaṃ na cāpy uta.

व्रतम् एतन् मम सदा पृथिव्याम् अपि विश्रुतम्। स्त्रियां स्त्रीपूर्वके चापि स्त्रीनाम्नि स्त्रीस्वरूपिणि।

vratam etan mama sadā pṛthivyām api viśrutam. striyāṃ strīpūrvake cāpi strīnāmni strīsvarūpiṇi.

न मुञ्चेयम् अहं बाणान् इति कौरवनन्दन। न हन्याम् अहम् एतेन कारणेन शिखण्डिनम्।

na muñceyam ahaṃ bāṇān iti kauravanandana. na hanyām aham etena kāraṇena śikhaṇḍinam.

एतत् तत्त्वम् अहं वेद जन्म तात शिखण्डिनः। ततो नैनं हनिष्यामि समरेष्व् आततायिनम्।

etat tattvam ahaṃ veda janma tāta śikhaṇḍinaḥ. tato nainaṃ haniṣyāmi samareṣv ātatāyinam.

यदि भीष्मः स्त्रियं हन्याद् धन्याद् आत्मानम् अप्य् उत। नैनं तस्माद् धनिष्यामि दृष्ट्वापि समरे स्थितम्।

yadi bhīṣmaḥ striyaṃ hanyād dhanyād ātmānam apy uta. nainaṃ tasmād dhaniṣyāmi dṛṣṭvāpi samare sthitam.

संजय उवाच। एतच् छ्रुत्वा तु कौरव्यो राजा दुर्योधनस् तदा। मुहूर्तम् इव स ध्यात्वा भीष्मे युक्तम् अमन्यत।

saṃjaya uvāca. etac chrutvā tu kauravyo rājā duryodhanas tadā. muhūrtam iva sa dhyātvā bhīṣme yuktam amanyata.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents