महाभारत 5.179 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 179→

[mh-5-179] • 31 श्लोकाः

भीष्म उवाच। ततो माम् अब्रवीद् रामः प्रहसन्न् इव भारत। दिष्ट्या भीष्म मया सार्धं योद्धुम् इच्छसि संगरे।

bhīṣma uvāca. tato mām abravīd rāmaḥ prahasann iva bhārata. diṣṭyā bhīṣma mayā sārdhaṃ yoddhum icchasi saṃgare.

अयं गच्छामि कौरव्य कुरुक्षेत्रं त्वया सह। भाषितं तत् करिष्यामि तत्रागच्छेः परंतप।

ayaṃ gacchāmi kauravya kurukṣetraṃ tvayā saha. bhāṣitaṃ tat kariṣyāmi tatrāgaccheḥ paraṃtapa.

तत्र त्वां निहतं माता मया शरशताचितम्। जाह्नवी पश्यतां भीष्म गृध्रकङ्कबडाशनम्।

tatra tvāṃ nihataṃ mātā mayā śaraśatācitam. jāhnavī paśyatāṃ bhīṣma gṛdhrakaṅkabaḍāśanam.

कृपणं त्वाम् अभिप्रेक्ष्य सिद्धचारणसेविता। मया विनिहतं देवी रोदताम् अद्य पार्थिव।

kṛpaṇaṃ tvām abhiprekṣya siddhacāraṇasevitā. mayā vinihataṃ devī rodatām adya pārthiva.

अतदर्हा महाभागा भगीरथसुता नदी। या त्वाम् अजीजनन् मन्दं युद्धकामुकम् आतुरम्।

atadarhā mahābhāgā bhagīrathasutā nadī. yā tvām ajījanan mandaṃ yuddhakāmukam āturam.

एहि गच्छ मया भीष्म युद्धम् अद्यैव वर्तताम्। गृहाण सर्वं कौरव्य रथादि भरतर्षभ।

ehi gaccha mayā bhīṣma yuddham adyaiva vartatām. gṛhāṇa sarvaṃ kauravya rathādi bharatarṣabha.

इति ब्रुवाणं तम् अहं रामं परपुरंजयम्। प्रणम्य शिरसा राजन्न् एवम् अस्त्व् इत्य् अथाब्रुवम्।

iti bruvāṇaṃ tam ahaṃ rāmaṃ parapuraṃjayam. praṇamya śirasā rājann evam astv ity athābruvam.

एवम् उक्त्वा ययौ रामः कुरुक्षेत्रं युयुत्सया। प्रविश्य नगरं चाहं सत्यवत्यै न्यवेदयम्।

evam uktvā yayau rāmaḥ kurukṣetraṃ yuyutsayā. praviśya nagaraṃ cāhaṃ satyavatyai nyavedayam.

ततः कृतस्वस्त्ययनो मात्रा प्रत्यभिनन्दितः। द्विजातीन् वाच्य पुण्याहं स्वस्ति चैव महाद्युते।

tataḥ kṛtasvastyayano mātrā pratyabhinanditaḥ. dvijātīn vācya puṇyāhaṃ svasti caiva mahādyute.

रथम् आस्थाय रुचिरं राजतं पाण्डुरैर् हयैः। सूपस्करं स्वधिष्ठानं वैयाघ्रपरिवारणम्।

ratham āsthāya ruciraṃ rājataṃ pāṇḍurair hayaiḥ. sūpaskaraṃ svadhiṣṭhānaṃ vaiyāghraparivāraṇam.

उपपन्नं महाशस्त्रैः सर्वोपकरणान्वितम्। तत् कुलीनेन वीरेण हयशास्त्रविदा नृप।

upapannaṃ mahāśastraiḥ sarvopakaraṇānvitam. tat kulīnena vīreṇa hayaśāstravidā nṛpa.

युक्तं सूतेन शिष्टेन बहुशो दृष्टकर्मणा। दंशितः पाण्डुरेणाहं कवचेन वपुष्मता।

yuktaṃ sūtena śiṣṭena bahuśo dṛṣṭakarmaṇā. daṃśitaḥ pāṇḍureṇāhaṃ kavacena vapuṣmatā.

पाण्डुरं कार्मुकं गृह्य प्रायां भरतसत्तम। पाण्डुरेणातपत्रेण ध्रियमाणेन मूर्धनि।

pāṇḍuraṃ kārmukaṃ gṛhya prāyāṃ bharatasattama. pāṇḍureṇātapatreṇa dhriyamāṇena mūrdhani.

पाण्डुरैश् चामरैश् चापि वीज्यमानो नराधिप। शुक्लवासाः सितोष्णीषः सर्वशुक्लविभूषणः।

pāṇḍuraiś cāmaraiś cāpi vījyamāno narādhipa. śuklavāsāḥ sitoṣṇīṣaḥ sarvaśuklavibhūṣaṇaḥ.

स्तूयमानो जयाशीर्भिर् निष्क्रम्य गजसाह्वयात्। कुरुक्षेत्रं रणक्षेत्रम् उपायां भरतर्षभ।

stūyamāno jayāśīrbhir niṣkramya gajasāhvayāt. kurukṣetraṃ raṇakṣetram upāyāṃ bharatarṣabha.

ते हयाश् चोदितास् तेन सूतेन परमाहवे। अवहन् मां भृशं राजन् मनोमारुतरंहसः।

te hayāś coditās tena sūtena paramāhave. avahan māṃ bhṛśaṃ rājan manomārutaraṃhasaḥ.

गत्वाहं तत् कुरुक्षेत्रं स च रामः प्रतापवान्। युद्धाय सहसा राजन् पराक्रान्तौ परस्परम्।

gatvāhaṃ tat kurukṣetraṃ sa ca rāmaḥ pratāpavān. yuddhāya sahasā rājan parākrāntau parasparam.

ततः संदर्शने ऽतिष्ठं रामस्यातितपस्विनः। प्रगृह्य शङ्खप्रवरं ततः प्राधमम् उत्तमम्।

tataḥ saṃdarśane 'tiṣṭhaṃ rāmasyātitapasvinaḥ. pragṛhya śaṅkhapravaraṃ tataḥ prādhamam uttamam.

ततस् तत्र द्विजा राजंस् तापसाश् च वनौकसः। अपश्यन्त रणं दिव्यं देवाः सर्षिगणास् तदा।

tatas tatra dvijā rājaṃs tāpasāś ca vanaukasaḥ. apaśyanta raṇaṃ divyaṃ devāḥ sarṣigaṇās tadā.

ततो दिव्यानि माल्यानि प्रादुरासन् मुहुर् मुहुः। वादित्राणि च दिव्यानि मेघवृन्दानि चैव ह।

tato divyāni mālyāni prādurāsan muhur muhuḥ. vāditrāṇi ca divyāni meghavṛndāni caiva ha.

ततस् ते तापसाः सर्वे भार्गवस्यानुयायिनः। प्रेक्षकाः समपद्यन्त परिवार्य रणाजिरम्।

tatas te tāpasāḥ sarve bhārgavasyānuyāyinaḥ. prekṣakāḥ samapadyanta parivārya raṇājiram.

ततो माम् अब्रवीद् देवी सर्वभूतहितैषिणी। माता स्वरूपिणी राजन् किम् इदं ते चिकीर्षितम्।

tato mām abravīd devī sarvabhūtahitaiṣiṇī. mātā svarūpiṇī rājan kim idaṃ te cikīrṣitam.

गत्वाहं जामदग्न्यं तं प्रयाचिष्ये कुरूद्वह। भीष्मेण सह मा योत्सीः शिष्येणेति पुनः पुनः।

gatvāhaṃ jāmadagnyaṃ taṃ prayāciṣye kurūdvaha. bhīṣmeṇa saha mā yotsīḥ śiṣyeṇeti punaḥ punaḥ.

मा मैवं पुत्र निर्बन्धं कुरु विप्रेण पार्थिव। जामदग्न्येन समरे योद्धुम् इत्य् अवभर्त्सयत्।

mā maivaṃ putra nirbandhaṃ kuru vipreṇa pārthiva. jāmadagnyena samare yoddhum ity avabhartsayat.

किं न वै क्षत्रियहरो हरतुल्यपराक्रमः। विदितः पुत्र रामस् ते यतस् त्वं योद्धुम् इच्छसि।

kiṃ na vai kṣatriyaharo haratulyaparākramaḥ. viditaḥ putra rāmas te yatas tvaṃ yoddhum icchasi.

ततो ऽहम् अब्रुवं देवीम् अभिवाद्य कृताञ्जलिः। सर्वं तद् भरतश्रेष्ठ यथावृत्तं स्वयंवरे।

tato 'ham abruvaṃ devīm abhivādya kṛtāñjaliḥ. sarvaṃ tad bharataśreṣṭha yathāvṛttaṃ svayaṃvare.

यथा च रामो राजेन्द्र मया पूर्वं प्रसादितः। काशिराजसुतायाश् च यथा कामः पुरातनः।

yathā ca rāmo rājendra mayā pūrvaṃ prasāditaḥ. kāśirājasutāyāś ca yathā kāmaḥ purātanaḥ.

ततः सा रामम् अभ्येत्य जननी मे महानदी। मदर्थं तम् ऋषिं देवी क्षमयाम् आस भार्गवम्। भीष्मेण सह मा योत्सीः शिष्येणेति वचो ऽब्रवीत्।

tataḥ sā rāmam abhyetya jananī me mahānadī. madarthaṃ tam ṛṣiṃ devī kṣamayām āsa bhārgavam. bhīṣmeṇa saha mā yotsīḥ śiṣyeṇeti vaco 'bravīt.

स च ताम् आह याचन्तीं भीष्मम् एव निवर्तय। न हि मे कुरुते कामम् इत्य् अहं तम् उपागमम्।

sa ca tām āha yācantīṃ bhīṣmam eva nivartaya. na hi me kurute kāmam ity ahaṃ tam upāgamam.

संजय उवाच। ततो गङ्गा सुतस्नेहाद् भीष्मं पुनर् उपागमत्। न चास्याः सो ऽकरोद् वाक्यं क्रोधपर्याकुलेक्षणः।

saṃjaya uvāca. tato gaṅgā sutasnehād bhīṣmaṃ punar upāgamat. na cāsyāḥ so 'karod vākyaṃ krodhaparyākulekṣaṇaḥ.

अथादृश्यत धर्मात्मा भृगुश्रेष्ठो महातपाः। आह्वयाम् आस च पुनर् युद्धाय द्विजसत्तमः।

athādṛśyata dharmātmā bhṛguśreṣṭho mahātapāḥ. āhvayām āsa ca punar yuddhāya dvijasattamaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...