महाभारत 5.175 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 175→

[mh-5-175] • 30 श्लोकाः

होत्रवाहन उवाच। रामं द्रक्ष्यसि वत्से त्वं जामदग्न्यं महावने। उग्रे तपसि वर्तन्तं सत्यसंधं महाबलम्।

hotravāhana uvāca. rāmaṃ drakṣyasi vatse tvaṃ jāmadagnyaṃ mahāvane. ugre tapasi vartantaṃ satyasaṃdhaṃ mahābalam.

महेन्द्रे वै गिरिश्रेष्ठे रामं नित्यम् उपासते। ऋषयो वेदविदुषो गन्धर्वाप्सरसस् तथा।

mahendre vai giriśreṣṭhe rāmaṃ nityam upāsate. ṛṣayo vedaviduṣo gandharvāpsarasas tathā.

तत्र गच्छस्व भद्रं ते ब्रूयाश् चैनं वचो मम। अभिवाद्य पूर्वं शिरसा तपोवृद्धं दृढव्रतम्।

tatra gacchasva bhadraṃ te brūyāś cainaṃ vaco mama. abhivādya pūrvaṃ śirasā tapovṛddhaṃ dṛḍhavratam.

ब्रूयाश् चैनं पुनर् भद्रे यत् ते कार्यं मनीषितम्। मयि संकीर्तिते रामः सर्वं तत् ते करिष्यति।

brūyāś cainaṃ punar bhadre yat te kāryaṃ manīṣitam. mayi saṃkīrtite rāmaḥ sarvaṃ tat te kariṣyati.

मम रामः सखा वत्से प्रीतियुक्तः सुहृच् च मे। जमदग्निसुतो वीरः सर्वशस्त्रभृतां वरः।

mama rāmaḥ sakhā vatse prītiyuktaḥ suhṛc ca me. jamadagnisuto vīraḥ sarvaśastrabhṛtāṃ varaḥ.

एवं ब्रुवति कन्यां तु पार्थिवे होत्रवाहने। अकृतव्रणः प्रादुरासीद् रामस्यानुचरः प्रियः।

evaṃ bruvati kanyāṃ tu pārthive hotravāhane. akṛtavraṇaḥ prādurāsīd rāmasyānucaraḥ priyaḥ.

ततस् ते मुनयः सर्वे समुत्तस्थुः सहस्रशः। स च राजा वयोवृद्धः सृञ्जयो होत्रवाहनः।

tatas te munayaḥ sarve samuttasthuḥ sahasraśaḥ. sa ca rājā vayovṛddhaḥ sṛñjayo hotravāhanaḥ.

ततः पृष्ट्वा यथान्यायम् अन्योन्यं ते वनौकसः। सहिता भरतश्रेष्ठ निषेदुः परिवार्य तम्।

tataḥ pṛṣṭvā yathānyāyam anyonyaṃ te vanaukasaḥ. sahitā bharataśreṣṭha niṣeduḥ parivārya tam.

ततस् ते कथयाम् आसुः कथास् तास् ता मनोरमाः। कान्ता दिव्याश् च राजेन्द्र प्रीतिहर्षमुदा युताः।

tatas te kathayām āsuḥ kathās tās tā manoramāḥ. kāntā divyāś ca rājendra prītiharṣamudā yutāḥ.

ततः कथान्ते राजर्षिर् महात्मा होत्रवाहनः। रामं श्रेष्ठं महर्षीणाम् अपृच्छद् अकृतव्रणम्।

tataḥ kathānte rājarṣir mahātmā hotravāhanaḥ. rāmaṃ śreṣṭhaṃ maharṣīṇām apṛcchad akṛtavraṇam.

क्व संप्रति महाबाहो जामदग्न्यः प्रतापवान्। अकृतव्रण शक्यो वै द्रष्टुं वेदविदां वरः।

kva saṃprati mahābāho jāmadagnyaḥ pratāpavān. akṛtavraṇa śakyo vai draṣṭuṃ vedavidāṃ varaḥ.

अकृतव्रण उवाच। भवन्तम् एव सततं रामः कीर्तयति प्रभो। सृञ्जयो मे प्रियसखो राजर्षिर् इति पार्थिव।

akṛtavraṇa uvāca. bhavantam eva satataṃ rāmaḥ kīrtayati prabho. sṛñjayo me priyasakho rājarṣir iti pārthiva.

इह रामः प्रभाते श्वो भवितेति मतिर् मम। द्रष्टास्य् एनम् इहायान्तं तव दर्शनकाङ्क्षया।

iha rāmaḥ prabhāte śvo bhaviteti matir mama. draṣṭāsy enam ihāyāntaṃ tava darśanakāṅkṣayā.

इयं च कन्या राजर्षे किमर्थं वनम् आगता। कस्य चेयं तव च का भवतीच्छामि वेदितुम्।

iyaṃ ca kanyā rājarṣe kimarthaṃ vanam āgatā. kasya ceyaṃ tava ca kā bhavatīcchāmi veditum.

होत्रवाहन उवाच। दौहित्रीयं मम विभो काशिराजसुता शुभा। ज्येष्ठा स्वयंवरे तस्थौ भगिनीभ्यां सहानघ।

hotravāhana uvāca. dauhitrīyaṃ mama vibho kāśirājasutā śubhā. jyeṣṭhā svayaṃvare tasthau bhaginībhyāṃ sahānagha.

इयम् अम्बेति विख्याता ज्येष्ठा काशिपतेः सुता। अम्बिकाम्बालिके त्व् अन्ये यवीयस्यौ तपोधन।

iyam ambeti vikhyātā jyeṣṭhā kāśipateḥ sutā. ambikāmbālike tv anye yavīyasyau tapodhana.

समेतं पार्थिवं क्षत्रं काशिपुर्यां ततो ऽभवत्। कन्यानिमित्तं ब्रह्मर्षे तत्रासीद् उत्सवो महान्।

sametaṃ pārthivaṃ kṣatraṃ kāśipuryāṃ tato 'bhavat. kanyānimittaṃ brahmarṣe tatrāsīd utsavo mahān.

ततः किल महावीर्यो भीष्मः शांतनवो नृपान्। अवाक्षिप्य महातेजास् तिस्रः कन्या जहार ताः।

tataḥ kila mahāvīryo bhīṣmaḥ śāṃtanavo nṛpān. avākṣipya mahātejās tisraḥ kanyā jahāra tāḥ.

निर्जित्य पृथिवीपालान् अथ भीष्मो गजाह्वयम्। आजगाम विशुद्धात्मा कन्याभिः सह भारत।

nirjitya pṛthivīpālān atha bhīṣmo gajāhvayam. ājagāma viśuddhātmā kanyābhiḥ saha bhārata.

सत्यवत्यै निवेद्याथ विवाहार्थम् अनन्तरम्। भ्रातुर् विचित्रवीर्यस्य समाज्ञापयत प्रभुः।

satyavatyai nivedyātha vivāhārtham anantaram. bhrātur vicitravīryasya samājñāpayata prabhuḥ.

ततो वैवाहिकं दृष्ट्वा कन्येयं समुपार्जितम्। अब्रवीत् तत्र गाङ्गेयं मन्त्रिमध्ये द्विजर्षभ।

tato vaivāhikaṃ dṛṣṭvā kanyeyaṃ samupārjitam. abravīt tatra gāṅgeyaṃ mantrimadhye dvijarṣabha.

मया शाल्वपतिर् वीर मनसाभिवृतः पतिः। न माम् अर्हसि धर्मज्ञ परचित्तां प्रदापितुम्।

mayā śālvapatir vīra manasābhivṛtaḥ patiḥ. na mām arhasi dharmajña paracittāṃ pradāpitum.

तच् छ्रुत्वा वचनं भीष्मः संमन्त्र्य सह मन्त्रिभिः। निश्चित्य विससर्जेमां सत्यवत्या मते स्थितः।

tac chrutvā vacanaṃ bhīṣmaḥ saṃmantrya saha mantribhiḥ. niścitya visasarjemāṃ satyavatyā mate sthitaḥ.

अनुज्ञाता तु भीष्मेण शाल्वं सौभपतिं ततः। कन्येयं मुदिता विप्र काले वचनम् अब्रवीत्।

anujñātā tu bhīṣmeṇa śālvaṃ saubhapatiṃ tataḥ. kanyeyaṃ muditā vipra kāle vacanam abravīt.

विसर्जितास्मि भीष्मेण धर्मं मां प्रतिपादय। मनसाभिवृतः पूर्वं मया त्वं पार्थिवर्षभ।

visarjitāsmi bhīṣmeṇa dharmaṃ māṃ pratipādaya. manasābhivṛtaḥ pūrvaṃ mayā tvaṃ pārthivarṣabha.

प्रत्याचख्यौ च शाल्वो ऽपि चारित्रस्याभिशङ्कितः। सेयं तपोवनं प्राप्ता तापस्ये ऽभिरता भृशम्।

pratyācakhyau ca śālvo 'pi cāritrasyābhiśaṅkitaḥ. seyaṃ tapovanaṃ prāptā tāpasye 'bhiratā bhṛśam.

मया च प्रत्यभिज्ञाता वंशस्य परिकीर्तनात्। अस्य दुःखस्य चोत्पत्तिं भीष्मम् एवेह मन्यते। एवं ब्रुवति वै राज्ञि कन्या वचनम् अब्रवीत्।

mayā ca pratyabhijñātā vaṃśasya parikīrtanāt. asya duḥkhasya cotpattiṃ bhīṣmam eveha manyate. evaṃ bruvati vai rājñi kanyā vacanam abravīt.

अम्बोवाच। भगवन्न् एवम् एवैतद् यथाह पृथिवीपतिः। शरीरकर्ता मातुर् मे सृञ्जयो होत्रवाहनः।

ambovāca. bhagavann evam evaitad yathāha pṛthivīpatiḥ. śarīrakartā mātur me sṛñjayo hotravāhanaḥ.

न ह्य् उत्सहे स्वनगरं प्रतियातुं तपोधन। अवमानभयाच् चैव व्रीडया च महामुने।

na hy utsahe svanagaraṃ pratiyātuṃ tapodhana. avamānabhayāc caiva vrīḍayā ca mahāmune.

यत् तु मां भगवान् रामो वक्ष्यति द्विजसत्तम। तन् मे कार्यतमं कार्यम् इति मे भगवन् मतिः।

yat tu māṃ bhagavān rāmo vakṣyati dvijasattama. tan me kāryatamaṃ kāryam iti me bhagavan matiḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...