महाभारत 5.173 (श्लोक 1)

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 173→

[mh-5-173] • 18 श्लोकाः

भीष्म उवाच। सा निष्क्रमन्ती नगराच् चिन्तयाम् आस भारत। पृथिव्यां नास्ति युवतिर् विषमस्थतरा मया। बान्धवैर् विप्रहीनास्मि शाल्वेन च निराकृता।

bhīṣma uvāca. sā niṣkramantī nagarāc cintayām āsa bhārata. pṛthivyāṃ nāsti yuvatir viṣamasthatarā mayā. bāndhavair viprahīnāsmi śālvena ca nirākṛtā.

न च शक्यं पुनर् गन्तुं मया वारणसाह्वयम्। अनुज्ञातास्मि भीष्मेण शाल्वम् उद्दिश्य कारणम्।

na ca śakyaṃ punar gantuṃ mayā vāraṇasāhvayam. anujñātāsmi bhīṣmeṇa śālvam uddiśya kāraṇam.

किं नु गर्हाम्य् अथात्मानम् अथ भीष्मं दुरासदम्। आहो स्वित् पितरं मूढं यो मे ऽकार्षीत् स्वयंवरम्।

kiṃ nu garhāmy athātmānam atha bhīṣmaṃ durāsadam. āho svit pitaraṃ mūḍhaṃ yo me 'kārṣīt svayaṃvaram.

ममायं स्वकृतो दोषो याहं भीष्मरथात् तदा। प्रवृत्ते वैशसे युद्धे शाल्वार्थं नापतं पुरा। तस्येयं फलनिर्वृत्तिर् यद् आपन्नास्मि मूढवत्।

mamāyaṃ svakṛto doṣo yāhaṃ bhīṣmarathāt tadā. pravṛtte vaiśase yuddhe śālvārthaṃ nāpataṃ purā. tasyeyaṃ phalanirvṛttir yad āpannāsmi mūḍhavat.

धिग् भीष्मं धिक् च मे मन्दं पितरं मूढचेतसम्। येनाहं वीर्यशुल्केन पण्यस्त्रीवत् प्रवेरिता।

dhig bhīṣmaṃ dhik ca me mandaṃ pitaraṃ mūḍhacetasam. yenāhaṃ vīryaśulkena paṇyastrīvat praveritā.

धिङ् मां धिक् शाल्वराजानं धिग् धातारम् अथापि च। येषां दुर्नीतभावेन प्राप्तास्म्य् आपदम् उत्तमाम्।

dhiṅ māṃ dhik śālvarājānaṃ dhig dhātāram athāpi ca. yeṣāṃ durnītabhāvena prāptāsmy āpadam uttamām.

सर्वथा भागधेयानि स्वानि प्राप्नोति मानवः। अनयस्यास्य तु मुखं भीष्मः शांतनवो मम।

sarvathā bhāgadheyāni svāni prāpnoti mānavaḥ. anayasyāsya tu mukhaṃ bhīṣmaḥ śāṃtanavo mama.

सा भीष्मे प्रतिकर्तव्यम् अहं पश्यामि सांप्रतम्। तपसा वा युधा वापि दुःखहेतुः स मे मतः। को नु भीष्मं युधा जेतुम् उत्सहेत महीपतिः।

sā bhīṣme pratikartavyam ahaṃ paśyāmi sāṃpratam. tapasā vā yudhā vāpi duḥkhahetuḥ sa me mataḥ. ko nu bhīṣmaṃ yudhā jetum utsaheta mahīpatiḥ.

एवं सा परिनिश्चित्य जगाम नगराद् बहिः। आश्रमं पुण्यशीलानां तापसानां महात्मनाम्। ततस् ताम् अवसद् रात्रिं तापसैः परिवारिता।

evaṃ sā pariniścitya jagāma nagarād bahiḥ. āśramaṃ puṇyaśīlānāṃ tāpasānāṃ mahātmanām. tatas tām avasad rātriṃ tāpasaiḥ parivāritā.

आचख्यौ च यथा वृत्तं सर्वम् आत्मनि भारत। विस्तरेण महाबाहो निखिलेन शुचिस्मिता। हरणं च विसर्गं च शाल्वेन च विसर्जनम्।

ācakhyau ca yathā vṛttaṃ sarvam ātmani bhārata. vistareṇa mahābāho nikhilena śucismitā. haraṇaṃ ca visargaṃ ca śālvena ca visarjanam.

ततस् तत्र महान् आसीद् ब्राह्मणः संशितव्रतः। शैखावत्यस् तपोवृद्धः शास्त्रे चारण्यके गुरुः।

tatas tatra mahān āsīd brāhmaṇaḥ saṃśitavrataḥ. śaikhāvatyas tapovṛddhaḥ śāstre cāraṇyake guruḥ.

आर्तां ताम् आह स मुनिः शैखावत्यो महातपाः। निःश्वसन्तीं सतीं बालां दुःखशोकपरायणाम्।

ārtāṃ tām āha sa muniḥ śaikhāvatyo mahātapāḥ. niḥśvasantīṃ satīṃ bālāṃ duḥkhaśokaparāyaṇām.

एवं गते किं नु भद्रे शक्यं कर्तुं तपस्विभिः। आश्रमस्थैर् महाभागैस् तपोनित्यैर् महात्मभिः।

evaṃ gate kiṃ nu bhadre śakyaṃ kartuṃ tapasvibhiḥ. āśramasthair mahābhāgais taponityair mahātmabhiḥ.

सा त्व् एनम् अब्रवीद् राजन् क्रियतां मदनुग्रहः। प्रव्राजितुम् इहेच्छामि तपस् तप्स्यामि दुश्चरम्।

sā tv enam abravīd rājan kriyatāṃ madanugrahaḥ. pravrājitum ihecchāmi tapas tapsyāmi duścaram.

मयैवैतानि कर्माणि पूर्वदेहेषु मूढया। कृतानि नूनं पापानि तेषाम् एतत् फलं ध्रुवम्।

mayaivaitāni karmāṇi pūrvadeheṣu mūḍhayā. kṛtāni nūnaṃ pāpāni teṣām etat phalaṃ dhruvam.

नोत्सहेयं पुनर् गन्तुं स्वजनं प्रति तापसाः। प्रत्याख्याता निरानन्दा शाल्वेन च निराकृता।

notsaheyaṃ punar gantuṃ svajanaṃ prati tāpasāḥ. pratyākhyātā nirānandā śālvena ca nirākṛtā.

उपदिष्टम् इहेच्छामि तापस्यं वीतकल्मषाः। युष्माभिर् देवसंकाशाः कृपा भवतु वो मयि।

upadiṣṭam ihecchāmi tāpasyaṃ vītakalmaṣāḥ. yuṣmābhir devasaṃkāśāḥ kṛpā bhavatu vo mayi.

स ताम् आश्वासयत् कन्यां दृष्टान्तागमहेतुभिः। सान्त्वयाम् आस कार्यं च प्रतिजज्ञे द्विजैः सह।

sa tām āśvāsayat kanyāṃ dṛṣṭāntāgamahetubhiḥ. sāntvayām āsa kāryaṃ ca pratijajñe dvijaiḥ saha.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...