महाभारत 5.172 (श्लोक 1)

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 172→

[mh-5-172] • 23 श्लोकाः

भीष्म उवाच। ततो ऽहं समनुज्ञाप्य कालीं सत्यवतीं तदा। मन्त्रिणश् च द्विजांश् चैव तथैव च पुरोहितान्। समनुज्ञासिषं कन्यां ज्येष्ठाम् अम्बां नराधिप।

bhīṣma uvāca. tato 'haṃ samanujñāpya kālīṃ satyavatīṃ tadā. mantriṇaś ca dvijāṃś caiva tathaiva ca purohitān. samanujñāsiṣaṃ kanyāṃ jyeṣṭhām ambāṃ narādhipa.

अनुज्ञाता ययौ सा तु कन्या शाल्वपतेः पुरम्। वृद्धैर् द्विजातिभिर् गुप्ता धात्र्या चानुगता तदा। अतीत्य च तम् अध्वानम् आससाद नराधिपम्।

anujñātā yayau sā tu kanyā śālvapateḥ puram. vṛddhair dvijātibhir guptā dhātryā cānugatā tadā. atītya ca tam adhvānam āsasāda narādhipam.

सा तम् आसाद्य राजानं शाल्वं वचनम् अब्रवीत्। आगताहं महाबाहो त्वाम् उद्दिश्य महाद्युते। अभिनन्दस्व मां राजन् सदा प्रियहिते रताम्। प्रतिपालय मां राजन् धर्मादींश् चर धर्मतः। त्वं हि मे मनसा ध्यातस् त्वया चाप्य् उपमन्त्रिता।

sā tam āsādya rājānaṃ śālvaṃ vacanam abravīt. āgatāhaṃ mahābāho tvām uddiśya mahādyute. abhinandasva māṃ rājan sadā priyahite ratām. pratipālaya māṃ rājan dharmādīṃś cara dharmataḥ. tvaṃ hi me manasā dhyātas tvayā cāpy upamantritā.

ताम् अब्रवीच् छाल्वपतिः स्मयन्न् इव विशां पते। त्वयान्यपूर्वया नाहं भार्यार्थी वरवर्णिनि।

tām abravīc chālvapatiḥ smayann iva viśāṃ pate. tvayānyapūrvayā nāhaṃ bhāryārthī varavarṇini.

गच्छ भद्रे पुनस् तत्र सकाशं भारतस्य वै। नाहम् इच्छामि भीष्मेण गृहीतां त्वां प्रसह्य वै।

gaccha bhadre punas tatra sakāśaṃ bhāratasya vai. nāham icchāmi bhīṣmeṇa gṛhītāṃ tvāṃ prasahya vai.

त्वं हि निर्जित्य भीष्मेण नीता प्रीतिमती तदा। परामृश्य महायुद्धे निर्जित्य पृथिवीपतीन्। नाहं त्वय्य् अन्यपूर्वायां भार्यार्थी वरवर्णिनि।

tvaṃ hi nirjitya bhīṣmeṇa nītā prītimatī tadā. parāmṛśya mahāyuddhe nirjitya pṛthivīpatīn. nāhaṃ tvayy anyapūrvāyāṃ bhāryārthī varavarṇini.

कथम् अस्मद्विधो राजा परपूर्वां प्रवेशयेत्। नारीं विदितविज्ञानः परेषां धर्मम् आदिशन्। यथेष्टं गम्यतां भद्रे मा ते कालो ऽत्यगाद् अयम्।

katham asmadvidho rājā parapūrvāṃ praveśayet. nārīṃ viditavijñānaḥ pareṣāṃ dharmam ādiśan. yatheṣṭaṃ gamyatāṃ bhadre mā te kālo 'tyagād ayam.

अम्बा तम् अब्रवीद् राजन्न् अनङ्गशरपीडिता। मैवं वद महीपाल नैतद् एवं कथं चन।

ambā tam abravīd rājann anaṅgaśarapīḍitā. maivaṃ vada mahīpāla naitad evaṃ kathaṃ cana.

नास्मि प्रीतिमती नीता भीष्मेणामित्रकर्शन। बलान् नीतास्मि रुदती विद्राव्य पृथिवीपतीन्।

nāsmi prītimatī nītā bhīṣmeṇāmitrakarśana. balān nītāsmi rudatī vidrāvya pṛthivīpatīn.

भजस्व मां शाल्वपते भक्तां बालाम् अनागसम्। भक्तानां हि परित्यागो न धर्मेषु प्रशस्यते।

bhajasva māṃ śālvapate bhaktāṃ bālām anāgasam. bhaktānāṃ hi parityāgo na dharmeṣu praśasyate.

साहम् आमन्त्र्य गाङ्गेयं समरेष्व् अनिवर्तिनम्। अनुज्ञाता च तेनैव तवैव गृहम् आगता।

sāham āmantrya gāṅgeyaṃ samareṣv anivartinam. anujñātā ca tenaiva tavaiva gṛham āgatā.

न स भीष्मो महाबाहुर् माम् इच्छति विशां पते। भ्रातृहेतोः समारम्भो भीष्मस्येति श्रुतं मया।

na sa bhīṣmo mahābāhur mām icchati viśāṃ pate. bhrātṛhetoḥ samārambho bhīṣmasyeti śrutaṃ mayā.

भगिन्यौ मम ये नीते अम्बिकाम्बालिके नृप। प्रादाद् विचित्रवीर्याय गाङ्गेयो हि यवीयसे।

bhaginyau mama ye nīte ambikāmbālike nṛpa. prādād vicitravīryāya gāṅgeyo hi yavīyase.

यथा शाल्वपते नान्यं नरं ध्यामि कथं चन। त्वाम् ऋते पुरुषव्याघ्र तथा मूर्धानम् आलभे।

yathā śālvapate nānyaṃ naraṃ dhyāmi kathaṃ cana. tvām ṛte puruṣavyāghra tathā mūrdhānam ālabhe.

न चान्यपूर्वा राजेन्द्र त्वाम् अहं समुपस्थिता। सत्यं ब्रवीमि शाल्वैतत् सत्येनात्मानम् आलभे।

na cānyapūrvā rājendra tvām ahaṃ samupasthitā. satyaṃ bravīmi śālvaitat satyenātmānam ālabhe.

भजस्व मां विशालाक्ष स्वयं कन्याम् उपस्थिताम्। अनन्यपूर्वां राजेन्द्र त्वत्प्रसादाभिकाङ्क्षिणीम्।

bhajasva māṃ viśālākṣa svayaṃ kanyām upasthitām. ananyapūrvāṃ rājendra tvatprasādābhikāṅkṣiṇīm.

ताम् एवं भाषमाणां तु शाल्वः काशिपतेः सुताम्। अत्यजद् भरतश्रेष्ठ त्वचं जीर्णाम् इवोरगः।

tām evaṃ bhāṣamāṇāṃ tu śālvaḥ kāśipateḥ sutām. atyajad bharataśreṣṭha tvacaṃ jīrṇām ivoragaḥ.

एवं बहुविधैर् वाक्यैर् याच्यमानस् तयानघ। नाश्रद्दधच् छाल्वपतिः कन्याया भरतर्षभ।

evaṃ bahuvidhair vākyair yācyamānas tayānagha. nāśraddadhac chālvapatiḥ kanyāyā bharatarṣabha.

ततः सा मन्युनाविष्टा ज्येष्ठा काशिपतेः सुता। अब्रवीत् साश्रुनयना बाष्पविह्वलया गिरा।

tataḥ sā manyunāviṣṭā jyeṣṭhā kāśipateḥ sutā. abravīt sāśrunayanā bāṣpavihvalayā girā.

त्वया त्यक्ता गमिष्यामि यत्र यत्र विशां पते। तत्र मे सन्तु गतयः सन्तः सत्यं यथाब्रुवम्।

tvayā tyaktā gamiṣyāmi yatra yatra viśāṃ pate. tatra me santu gatayaḥ santaḥ satyaṃ yathābruvam.

एवं संभाषमाणां तु नृशंसः शाल्वराट् तदा। पर्यत्यजत कौरव्य करुणं परिदेवतीम्।

evaṃ saṃbhāṣamāṇāṃ tu nṛśaṃsaḥ śālvarāṭ tadā. paryatyajata kauravya karuṇaṃ paridevatīm.

गच्छ गच्छेति तां शाल्वः पुनः पुनर् अभाषत। बिभेमि भीष्मात् सुश्रोणि त्वं च भीष्मपरिग्रहः।

gaccha gaccheti tāṃ śālvaḥ punaḥ punar abhāṣata. bibhemi bhīṣmāt suśroṇi tvaṃ ca bhīṣmaparigrahaḥ.

एवम् उक्ता तु सा तेन शाल्वेनादीर्घदर्शिना। निश्चक्राम पुराद् दीना रुदती कुररी यथा।

evam uktā tu sā tena śālvenādīrghadarśinā. niścakrāma purād dīnā rudatī kurarī yathā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents