महाभारत 5.156 (श्लोक 1)

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 156→

[mh-5-156] • 15 श्लोकाः

जनमेजय उवाच। तथा व्यूढेष्व् अनीकेषु कुरुक्षेत्रे द्विजर्षभ। किम् अकुर्वन्त कुरवः कालेनाभिप्रचोदिताः।

janamejaya uvāca. tathā vyūḍheṣv anīkeṣu kurukṣetre dvijarṣabha. kim akurvanta kuravaḥ kālenābhipracoditāḥ.

वैशंपायन उवाच। तथा व्यूढेष्व् अनीकेषु यत् तेषु भरतर्षभ। धृतराष्ट्रो महाराज संजयं वाक्यम् अब्रवीत्।

vaiśaṃpāyana uvāca. tathā vyūḍheṣv anīkeṣu yat teṣu bharatarṣabha. dhṛtarāṣṭro mahārāja saṃjayaṃ vākyam abravīt.

एहि संजय मे सर्वम् आचक्ष्वानवशेषतः। सेनानिवेशे यद्वृत्तं कुरुपाण्डवसेनयोः।

ehi saṃjaya me sarvam ācakṣvānavaśeṣataḥ. senāniveśe yadvṛttaṃ kurupāṇḍavasenayoḥ.

दिष्टम् एव परं मन्ये पौरुषं चाप्य् अनर्थकम्। यद् अहं जानमानो ऽपि युद्धदोषान् क्षयोदयान्।

diṣṭam eva paraṃ manye pauruṣaṃ cāpy anarthakam. yad ahaṃ jānamāno 'pi yuddhadoṣān kṣayodayān.

तथापि निकृतिप्रज्ञं पुत्रं दुर्द्यूतदेविनम्। न शक्नोमि नियन्तुं वा कर्तुं वा हितम् आत्मनः।

tathāpi nikṛtiprajñaṃ putraṃ durdyūtadevinam. na śaknomi niyantuṃ vā kartuṃ vā hitam ātmanaḥ.

भवत्य् एव हि मे सूत बुद्धिर् दोषानुदर्शिनी। दुर्योधनं समासाद्य पुनः सा परिवर्तते।

bhavaty eva hi me sūta buddhir doṣānudarśinī. duryodhanaṃ samāsādya punaḥ sā parivartate.

एवं गते वै यद् भावि तद् भविष्यति संजय। क्षत्रधर्मः किल रणे तनुत्यागो ऽभिपूजितः।

evaṃ gate vai yad bhāvi tad bhaviṣyati saṃjaya. kṣatradharmaḥ kila raṇe tanutyāgo 'bhipūjitaḥ.

संजय उवाच। त्वद्युक्तो ऽयम् अनुप्रश्नो महाराज यथार्हसि। न तु दुर्योधने दोषम् इमम् आसक्तुम् अर्हसि। शृणुष्वानवशेषेण वदतो मम पार्थिव।

saṃjaya uvāca. tvadyukto 'yam anupraśno mahārāja yathārhasi. na tu duryodhane doṣam imam āsaktum arhasi. śṛṇuṣvānavaśeṣeṇa vadato mama pārthiva.

य आत्मनो दुश्चरिताद् अशुभं प्राप्नुयान् नरः। एनसा न स दैवं वा कालं वा गन्तुम् अर्हति।

ya ātmano duścaritād aśubhaṃ prāpnuyān naraḥ. enasā na sa daivaṃ vā kālaṃ vā gantum arhati.

महाराज मनुष्येषु निन्द्यं यः सर्वम् आचरेत्। स वध्यः सर्वलोकस्य निन्दितानि समाचरन्।

mahārāja manuṣyeṣu nindyaṃ yaḥ sarvam ācaret. sa vadhyaḥ sarvalokasya ninditāni samācaran.

निकारा मनुजश्रेष्ठ पाण्डवैस् त्वत्प्रतीक्षया। अनुभूताः सहामात्यैर् निकृतैर् अधिदेवने।

nikārā manujaśreṣṭha pāṇḍavais tvatpratīkṣayā. anubhūtāḥ sahāmātyair nikṛtair adhidevane.

हयानां च गजानां च राज्ञां चामिततेजसाम्। वैशसं समरे वृत्तं यत् तन् मे शृणु सर्वशः।

hayānāṃ ca gajānāṃ ca rājñāṃ cāmitatejasām. vaiśasaṃ samare vṛttaṃ yat tan me śṛṇu sarvaśaḥ.

स्थिरो भूत्वा महाराज सर्वलोकक्षयोदयम्। यथाभूतं महायुद्धे श्रुत्वा मा विमना भव।

sthiro bhūtvā mahārāja sarvalokakṣayodayam. yathābhūtaṃ mahāyuddhe śrutvā mā vimanā bhava.

न ह्य् एव कर्ता पुरुषः कर्मणोः शुभपापयोः। अस्वतन्त्रो हि पुरुषः कार्यते दारुयन्त्रवत्।

na hy eva kartā puruṣaḥ karmaṇoḥ śubhapāpayoḥ. asvatantro hi puruṣaḥ kāryate dāruyantravat.

के चिद् ईश्वरनिर्दिष्टाः के चिद् एव यदृच्छया। पूर्वकर्मभिर् अप्य् अन्ये त्रैधम् एतद् विकृष्यते। तस्माद् अनर्थम् आपन्नः स्थिरो भूत्वा निशामय।

ke cid īśvaranirdiṣṭāḥ ke cid eva yadṛcchayā. pūrvakarmabhir apy anye traidham etad vikṛṣyate. tasmād anartham āpannaḥ sthiro bhūtvā niśāmaya.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...