महाभारत 5.153 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 153→

[mh-5-153] • 35 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। ततः शांतनवं भीष्मं प्राञ्जलिर् धृतराष्ट्रजः। सह सर्वैर् महीपालैर् इदं वचनम् अब्रवीत्।

vaiśaṃpāyana uvāca. tataḥ śāṃtanavaṃ bhīṣmaṃ prāñjalir dhṛtarāṣṭrajaḥ. saha sarvair mahīpālair idaṃ vacanam abravīt.

ऋते सेनाप्रणेतारं पृतना सुमहत्य् अपि। दीर्यते युद्धम् आसाद्य पिपीलिकपुटं यथा।

ṛte senāpraṇetāraṃ pṛtanā sumahaty api. dīryate yuddham āsādya pipīlikapuṭaṃ yathā.

न हि जातु द्वयोर् बुद्धिः समा भवति कर्हि चित्। शौर्यं च नाम नेतॄणां स्पर्धते च परस्परम्।

na hi jātu dvayor buddhiḥ samā bhavati karhi cit. śauryaṃ ca nāma netṝṇāṃ spardhate ca parasparam.

श्रूयते च महाप्राज्ञ हैहयान् अमितौजसः। अभ्ययुर् ब्राह्मणाः सर्वे समुच्छ्रितकुशध्वजाः।

śrūyate ca mahāprājña haihayān amitaujasaḥ. abhyayur brāhmaṇāḥ sarve samucchritakuśadhvajāḥ.

तान् अन्वयुस् तदा वैश्याः शूद्राश् चैव पितामह। एकतस् तु त्रयो वर्णा एकतः क्षत्रियर्षभाः।

tān anvayus tadā vaiśyāḥ śūdrāś caiva pitāmaha. ekatas tu trayo varṇā ekataḥ kṣatriyarṣabhāḥ.

ते स्म युद्धेष्व् अभज्यन्त त्रयो वर्णाः पुनः पुनः। तथापि नियताः सर्वे क्षत्रियास् तु जघन्यजाः। क्षत्रियास् तु जयन्त्य् एव बहुलं चैकतो बलम्।

te sma yuddheṣv abhajyanta trayo varṇāḥ punaḥ punaḥ. tathāpi niyatāḥ sarve kṣatriyās tu jaghanyajāḥ. kṣatriyās tu jayanty eva bahulaṃ caikato balam.

ततस् ते क्षत्रियान् एव पप्रच्छुर् द्विजसत्तमाः। तेभ्यः शशंसुर् धर्मज्ञा याथातथ्यं पितामह।

tatas te kṣatriyān eva papracchur dvijasattamāḥ. tebhyaḥ śaśaṃsur dharmajñā yāthātathyaṃ pitāmaha.

वयम् एकस्य शृणुमो महाबुद्धिमतो रणे। भवन्तस् तु पृथक् सर्वे स्वबुद्धिवशवर्तिनः।

vayam ekasya śṛṇumo mahābuddhimato raṇe. bhavantas tu pṛthak sarve svabuddhivaśavartinaḥ.

ततस् ते ब्राह्मणाश् चक्रुर् एकं सेनापतिं द्विजम्। नयेषु कुशलं शूरम् अजयन् क्षत्रियांस् ततः।

tatas te brāhmaṇāś cakrur ekaṃ senāpatiṃ dvijam. nayeṣu kuśalaṃ śūram ajayan kṣatriyāṃs tataḥ.

एवं ये कुशलं शूरं हिते स्थितम् अकल्मषम्। सेनापतिं प्रकुर्वन्ति ते जयन्ति रणे रिपून्।

evaṃ ye kuśalaṃ śūraṃ hite sthitam akalmaṣam. senāpatiṃ prakurvanti te jayanti raṇe ripūn.

भवान् उशनसा तुल्यो हितैषी च सदा मम। असंहार्यः स्थितो धर्मे स नः सेनापतिर् भव।

bhavān uśanasā tulyo hitaiṣī ca sadā mama. asaṃhāryaḥ sthito dharme sa naḥ senāpatir bhava.

रश्मीवताम् इवादित्यो वीरुधाम् इव चन्द्रमाः। कुबेर इव यक्षाणां मरुताम् इव वासवः।

raśmīvatām ivādityo vīrudhām iva candramāḥ. kubera iva yakṣāṇāṃ marutām iva vāsavaḥ.

पर्वतानां यथा मेरुः सुपर्णः पतताम् इव। कुमार इव भूतानां वसूनाम् इव हव्यवाट्।

parvatānāṃ yathā meruḥ suparṇaḥ patatām iva. kumāra iva bhūtānāṃ vasūnām iva havyavāṭ.

भवता हि वयं गुप्ताः शक्रेणेव दिवौकसः। अनाधृष्या भविष्यामस् त्रिदशानाम् अपि ध्रुवम्।

bhavatā hi vayaṃ guptāḥ śakreṇeva divaukasaḥ. anādhṛṣyā bhaviṣyāmas tridaśānām api dhruvam.

प्रयातु नो भवान् अग्रे देवानाम् इव पावकिः। वयं त्वाम् अनुयास्यामः सौरभेया इवर्षभम्। इत्य् उक्त्वा पादयोस् तस्य निपपात नराधिपः। रक्षास्मान् राजशार्दूल त्वाम् अहं शरणं गतः।

prayātu no bhavān agre devānām iva pāvakiḥ. vayaṃ tvām anuyāsyāmaḥ saurabheyā ivarṣabham. ity uktvā pādayos tasya nipapāta narādhipaḥ. rakṣāsmān rājaśārdūla tvām ahaṃ śaraṇaṃ gataḥ.

भीष्म उवाच। एवम् एतन् महाबाहो यथा वदसि भारत। यथैव हि भवन्तो मे तथैव मम पाण्डवाः।

bhīṣma uvāca. evam etan mahābāho yathā vadasi bhārata. yathaiva hi bhavanto me tathaiva mama pāṇḍavāḥ.

अपि चैव मय श्रेयो वाच्यं तेषां नराधिप। योद्धव्यं तु तवार्थाय यथा स समयः कृतः।

api caiva maya śreyo vācyaṃ teṣāṃ narādhipa. yoddhavyaṃ tu tavārthāya yathā sa samayaḥ kṛtaḥ.

न तु पश्यामि योद्धारम् आत्मनः सदृशं भुवि। ऋते तस्मान् नरव्याघ्रात् कुन्तीपुत्राद् धनंजयात्।

na tu paśyāmi yoddhāram ātmanaḥ sadṛśaṃ bhuvi. ṛte tasmān naravyāghrāt kuntīputrād dhanaṃjayāt.

स हि वेद महाबाहुर् दिव्यान्य् अस्त्राणि सर्वशः। न तु मां विवृतो युद्धे जातु युध्येत पाण्डवः।

sa hi veda mahābāhur divyāny astrāṇi sarvaśaḥ. na tu māṃ vivṛto yuddhe jātu yudhyeta pāṇḍavaḥ.

अहं स च क्षणेनैव निर्मनुष्यम् इदं जगत्। कुर्यां शस्त्रबलेनैव ससुरासुरराक्षसम्।

ahaṃ sa ca kṣaṇenaiva nirmanuṣyam idaṃ jagat. kuryāṃ śastrabalenaiva sasurāsurarākṣasam.

न त्व् एवोत्सादनीया मे पाण्डोः पुत्रा नराधिप। तस्माद् योधान् हनिष्यामि प्रयोगेणायुतं सदा।

na tv evotsādanīyā me pāṇḍoḥ putrā narādhipa. tasmād yodhān haniṣyāmi prayogeṇāyutaṃ sadā.

एवम् एषां करिष्यामि निधनं कुरुनन्दन। न चेत् ते मां हनिष्यन्ति पूर्वम् एव समागमे।

evam eṣāṃ kariṣyāmi nidhanaṃ kurunandana. na cet te māṃ haniṣyanti pūrvam eva samāgame.

सेनापतिस् त्व् अहं राजन् समयेनापरेण ते। भविष्यामि यथाकामं तन् मे श्रोतुम् इहार्हसि।

senāpatis tv ahaṃ rājan samayenāpareṇa te. bhaviṣyāmi yathākāmaṃ tan me śrotum ihārhasi.

कर्णो वा युध्यतां पूर्वम् अहं वा पृथिवीपते। स्पर्धते हि सदात्यर्थं सूतपुत्रो मया रणे।

karṇo vā yudhyatāṃ pūrvam ahaṃ vā pṛthivīpate. spardhate hi sadātyarthaṃ sūtaputro mayā raṇe.

कर्ण उवाच। नाहं जीवति गाङ्गेये योत्स्ये राजन् कथं चन। हते भीष्मे तु योत्स्यामि सह गाण्डीवधन्वना।

karṇa uvāca. nāhaṃ jīvati gāṅgeye yotsye rājan kathaṃ cana. hate bhīṣme tu yotsyāmi saha gāṇḍīvadhanvanā.

वैशंपायन उवाच। ततः सेनापतिं चक्रे विधिवद् भूरिदक्षिणम्। धृतराष्ट्रात्मजो भीष्मं सो ऽभिषिक्तो व्यरोचत।

vaiśaṃpāyana uvāca. tataḥ senāpatiṃ cakre vidhivad bhūridakṣiṇam. dhṛtarāṣṭrātmajo bhīṣmaṃ so 'bhiṣikto vyarocata.

ततो भेरीश् च शङ्खांश् च शतशश् चैव पुष्करान्। वादयाम् आसुर् अव्यग्राः पुरुषा राजशासनात्।

tato bherīś ca śaṅkhāṃś ca śataśaś caiva puṣkarān. vādayām āsur avyagrāḥ puruṣā rājaśāsanāt.

सिंहनादाश् च विविधा वाहनानां च निस्वनाः। प्रादुरासन्न् अनभ्रे च वर्षं रुधिरकर्दमम्।

siṃhanādāś ca vividhā vāhanānāṃ ca nisvanāḥ. prādurāsann anabhre ca varṣaṃ rudhirakardamam.

निर्घाताः पृथिवीकम्पा गजबृंहितनिस्वनाः। आसंश् च सर्वयोधानां पातयन्तो मनांस्य् उत।

nirghātāḥ pṛthivīkampā gajabṛṃhitanisvanāḥ. āsaṃś ca sarvayodhānāṃ pātayanto manāṃsy uta.

वाचश् चाप्य् अशरीरिण्यो दिवश् चोल्काः प्रपेदिरे। शिवाश् च भयवेदिन्यो नेदुर् दीप्तस्वरा भृशम्।

vācaś cāpy aśarīriṇyo divaś colkāḥ prapedire. śivāś ca bhayavedinyo nedur dīptasvarā bhṛśam.

सेनापत्ये यदा राजा गाङ्गेयम् अभिषिक्तवान्। तदैतान्य् उग्ररूपाणि अभवञ् शतशो नृप।

senāpatye yadā rājā gāṅgeyam abhiṣiktavān. tadaitāny ugrarūpāṇi abhavañ śataśo nṛpa.

ततः सेनापतिं कृत्वा भीष्मं परबलार्दनम्। वाचयित्वा द्विजश्रेष्ठान् निष्कैर् गोभिश् च भूरिशः।

tataḥ senāpatiṃ kṛtvā bhīṣmaṃ parabalārdanam. vācayitvā dvijaśreṣṭhān niṣkair gobhiś ca bhūriśaḥ.

वर्धमानो जयाशीर्भिर् निर्ययौ सैनिकैर् वृतः। आपगेयं पुरस्कृत्य भ्रातृभिः सहितस् तदा। स्कन्धावारेण महता कुरुक्षेत्रं जगाम ह।

vardhamāno jayāśīrbhir niryayau sainikair vṛtaḥ. āpageyaṃ puraskṛtya bhrātṛbhiḥ sahitas tadā. skandhāvāreṇa mahatā kurukṣetraṃ jagāma ha.

परिक्रम्य कुरुक्षेत्रं कर्णेन सह कौरवः। शिबिरं मापयाम् आस समे देशे नराधिपः।

parikramya kurukṣetraṃ karṇena saha kauravaḥ. śibiraṃ māpayām āsa same deśe narādhipaḥ.

मधुरानूषरे देशे प्रभूतयवसेन्धने। यथैव हास्तिनपुरं तद्वच् छिबिरम् आबभौ।

madhurānūṣare deśe prabhūtayavasendhane. yathaiva hāstinapuraṃ tadvac chibiram ābabhau.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...