महाभारत 5.151 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 151→

[mh-5-151] • 27 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। वासुदेवस्य तद् वाक्यम् अनुस्मृत्य युधिष्ठिरः। पुनः पप्रच्छ वार्ष्णेयं कथं मन्दो ऽब्रवीद् इदम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. vāsudevasya tad vākyam anusmṛtya yudhiṣṭhiraḥ. punaḥ papraccha vārṣṇeyaṃ kathaṃ mando 'bravīd idam.

अस्मिन्न् अभ्यागते काले किं च नः क्षमम् अच्युत। कथं च वर्तमाना वै स्वधर्मान् न च्यवेमहि।

asminn abhyāgate kāle kiṃ ca naḥ kṣamam acyuta. kathaṃ ca vartamānā vai svadharmān na cyavemahi.

दुर्योधनस्य कर्णस्य शकुनेः सौबलस्य च। वासुदेव मतज्ञो ऽसि मम सभ्रातृकस्य च।

duryodhanasya karṇasya śakuneḥ saubalasya ca. vāsudeva matajño 'si mama sabhrātṛkasya ca.

विदुरस्यापि ते वाक्यं श्रुतं भीष्मस्य चोभयोः। कुन्त्याश् च विपुलप्रज्ञ प्रज्ञा कार्त्स्न्येन ते श्रुता।

vidurasyāpi te vākyaṃ śrutaṃ bhīṣmasya cobhayoḥ. kuntyāś ca vipulaprajña prajñā kārtsnyena te śrutā.

सर्वम् एतद् अतिक्रम्य विचार्य च पुनः पुनः। यन् नः क्षमं महाबाहो तद् ब्रवीह्य् अविचारयन्।

sarvam etad atikramya vicārya ca punaḥ punaḥ. yan naḥ kṣamaṃ mahābāho tad bravīhy avicārayan.

श्रुत्वैतद् धर्मराजस्य धर्मार्थसहितं वचः। मेघदुन्दुभिनिर्घोषः कृष्णो वचनम् अब्रवीत्।

śrutvaitad dharmarājasya dharmārthasahitaṃ vacaḥ. meghadundubhinirghoṣaḥ kṛṣṇo vacanam abravīt.

उक्तवान् अस्मि यद् वाक्यं धर्मार्थसहितं हितम्। न तु तन् निकृतिप्रज्ञे कौरव्ये प्रतितिष्ठति।

uktavān asmi yad vākyaṃ dharmārthasahitaṃ hitam. na tu tan nikṛtiprajñe kauravye pratitiṣṭhati.

न च भीष्मस्य दुर्मेधाः शृणोति विदुरस्य वा। मम वा भाषितं किं चित् सर्वम् एवातिवर्तते।

na ca bhīṣmasya durmedhāḥ śṛṇoti vidurasya vā. mama vā bhāṣitaṃ kiṃ cit sarvam evātivartate.

न स कामयते धर्मं न स कामयते यशः। जितं स मन्यते सर्वं दुरात्मा कर्णम् आश्रितः।

na sa kāmayate dharmaṃ na sa kāmayate yaśaḥ. jitaṃ sa manyate sarvaṃ durātmā karṇam āśritaḥ.

बन्धम् आज्ञापयाम् आस मम चापि सुयोधनः। न च तं लब्धवान् कामं दुरात्मा शासनातिगः।

bandham ājñāpayām āsa mama cāpi suyodhanaḥ. na ca taṃ labdhavān kāmaṃ durātmā śāsanātigaḥ.

न च भीष्मो न च द्रोणो युक्तं तत्राहतुर् वचः। सर्वे तम् अनुवर्तन्ते ऋते विदुरम् अच्युत।

na ca bhīṣmo na ca droṇo yuktaṃ tatrāhatur vacaḥ. sarve tam anuvartante ṛte viduram acyuta.

शकुनिः सौबलश् चैव कर्णदुःशासनाव् अपि। त्वय्य् अयुक्तान्य् अभाषन्त मूढा मूढम् अमर्षणम्।

śakuniḥ saubalaś caiva karṇaduḥśāsanāv api. tvayy ayuktāny abhāṣanta mūḍhā mūḍham amarṣaṇam.

किं च तेन मयोक्तेन यान्य् अभाषन्त कौरवाः। संक्षेपेण दुरात्मासौ न युक्तं त्वयि वर्तते।

kiṃ ca tena mayoktena yāny abhāṣanta kauravāḥ. saṃkṣepeṇa durātmāsau na yuktaṃ tvayi vartate.

न पार्थिवेषु सर्वेषु य इमे तव सैनिकाः। यत् पापं यन् न कल्याणं सर्वं तस्मिन् प्रतिष्ठितम्।

na pārthiveṣu sarveṣu ya ime tava sainikāḥ. yat pāpaṃ yan na kalyāṇaṃ sarvaṃ tasmin pratiṣṭhitam.

न चापि वयम् अत्यर्थं परित्यागेन कर्हि चित्। कौरवैः शमम् इच्छामस् तत्र युद्धम् अनन्तरम्।

na cāpi vayam atyarthaṃ parityāgena karhi cit. kauravaiḥ śamam icchāmas tatra yuddham anantaram.

तच् छ्रुत्वा पार्थिवाः सर्वे वासुदेवस्य भाषितम्। अब्रुवन्तो मुखं राज्ञः समुदैक्षन्त भारत।

tac chrutvā pārthivāḥ sarve vāsudevasya bhāṣitam. abruvanto mukhaṃ rājñaḥ samudaikṣanta bhārata.

युधिष्ठिरस् त्व् अभिप्रायम् उपलभ्य महीक्षिताम्। योगम् आज्ञापयाम् आस भीमार्जुनयमैः सह।

yudhiṣṭhiras tv abhiprāyam upalabhya mahīkṣitām. yogam ājñāpayām āsa bhīmārjunayamaiḥ saha.

ततः किलकिलाभूतम् अनीकं पाण्डवस्य ह। आज्ञापिते तदा योगे समहृष्यन्त सैनिकाः।

tataḥ kilakilābhūtam anīkaṃ pāṇḍavasya ha. ājñāpite tadā yoge samahṛṣyanta sainikāḥ.

अवध्यानां वधं पश्यन् धर्मराजो युधिष्ठिरः। निष्टनन् भीमसेनं च विजयं चेदम् अब्रवीत्।

avadhyānāṃ vadhaṃ paśyan dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ. niṣṭanan bhīmasenaṃ ca vijayaṃ cedam abravīt.

यदर्थं वनवासश् च प्राप्तं दुःखं च यन् मया। सो ऽयम् अस्मान् उपैत्य् एव परो ऽनर्थः प्रयत्नतः।

yadarthaṃ vanavāsaś ca prāptaṃ duḥkhaṃ ca yan mayā. so 'yam asmān upaity eva paro 'narthaḥ prayatnataḥ.

यस्मिन् यत्नः कृतो ऽस्माभिः स नो हीनः प्रयत्नतः। अकृते तु प्रयत्ने ऽस्मान् उपावृत्तः कलिर् महान्।

yasmin yatnaḥ kṛto 'smābhiḥ sa no hīnaḥ prayatnataḥ. akṛte tu prayatne 'smān upāvṛttaḥ kalir mahān.

कथं ह्य् अवध्यैः संग्रामः कार्यः सह भविष्यति। कथं हत्वा गुरून् वृद्धान् विजयो नो भविष्यति।

kathaṃ hy avadhyaiḥ saṃgrāmaḥ kāryaḥ saha bhaviṣyati. kathaṃ hatvā gurūn vṛddhān vijayo no bhaviṣyati.

तच् छ्रुत्वा धर्मराजस्य सव्यसाची परंतपः। यद् उक्तं वासुदेवेन श्रावयाम् आस तद् वचः।

tac chrutvā dharmarājasya savyasācī paraṃtapaḥ. yad uktaṃ vāsudevena śrāvayām āsa tad vacaḥ.

उक्तवान् देवकीपुत्रः कुन्त्याश् च विदुरस्य च। वचनं तत् त्वया राजन् निखिलेनावधारितम्।

uktavān devakīputraḥ kuntyāś ca vidurasya ca. vacanaṃ tat tvayā rājan nikhilenāvadhāritam.

न च तौ वक्ष्यतो ऽधर्मम् इति मे नैष्ठिकी मतिः। न चापि युक्तं कौन्तेय निवर्तितुम् अयुध्यतः।

na ca tau vakṣyato 'dharmam iti me naiṣṭhikī matiḥ. na cāpi yuktaṃ kaunteya nivartitum ayudhyataḥ.

तच् छ्रुत्वा वासुदेवो ऽपि सव्यसाचिवचस् तदा। स्मयमानो ऽब्रवीत् पार्थम् एवम् एतद् इति ब्रुवन्।

tac chrutvā vāsudevo 'pi savyasācivacas tadā. smayamāno 'bravīt pārtham evam etad iti bruvan.

ततस् ते धृतसंकल्पा युद्धाय सहसैनिकाः। पाण्डवेया महाराज तां रात्रिं सुखम् आवसन्।

tatas te dhṛtasaṃkalpā yuddhāya sahasainikāḥ. pāṇḍaveyā mahārāja tāṃ rātriṃ sukham āvasan.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...