महाभारत 5.148 (श्लोक 1)

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 148→

[mh-5-148] • 19 श्लोकाः

वासुदेव उवाच। एवम् उक्ते तु भीष्मेण द्रोणेन विदुरेण च। गान्धार्या धृतराष्ट्रेण न च मन्दो ऽन्वबुध्यत।

vāsudeva uvāca. evam ukte tu bhīṣmeṇa droṇena vidureṇa ca. gāndhāryā dhṛtarāṣṭreṇa na ca mando 'nvabudhyata.

अवधूयोत्थितः क्रुद्धो रोषात् संरक्तलोचनः। अन्वद्रवन्त तं पश्चाद् राजानस् त्यक्तजीविताः।

avadhūyotthitaḥ kruddho roṣāt saṃraktalocanaḥ. anvadravanta taṃ paścād rājānas tyaktajīvitāḥ.

अज्ञापयच् च राज्ञस् तान् पार्थिवान् दुष्टचेतसः। प्रयाध्वं वै कुरुक्षेत्रं पुष्यो ऽद्येति पुनः पुनः।

ajñāpayac ca rājñas tān pārthivān duṣṭacetasaḥ. prayādhvaṃ vai kurukṣetraṃ puṣyo 'dyeti punaḥ punaḥ.

ततस् ते पृथिवीपालाः प्रययुः सहसैनिकाः। भीष्मं सेनापतिं कृत्वा संहृष्टाः कालचोदिताः।

tatas te pṛthivīpālāḥ prayayuḥ sahasainikāḥ. bhīṣmaṃ senāpatiṃ kṛtvā saṃhṛṣṭāḥ kālacoditāḥ.

अक्षौहिण्यो दशैका च पार्थिवानां समागताः। तासां प्रमुखतो भीष्मस् तालकेतुर् व्यरोचत। यद् अत्र युक्तं प्राप्तं च तद् विधत्स्व विशां पते।

akṣauhiṇyo daśaikā ca pārthivānāṃ samāgatāḥ. tāsāṃ pramukhato bhīṣmas tālaketur vyarocata. yad atra yuktaṃ prāptaṃ ca tad vidhatsva viśāṃ pate.

उक्तं भीष्मेण यद् वाक्यं द्रोणेन विदुरेण च। गान्धार्या धृतराष्ट्रेण समक्षं मम भारत। एतत् ते कथितं राजन् यद्वृत्तं कुरुसंसदि।

uktaṃ bhīṣmeṇa yad vākyaṃ droṇena vidureṇa ca. gāndhāryā dhṛtarāṣṭreṇa samakṣaṃ mama bhārata. etat te kathitaṃ rājan yadvṛttaṃ kurusaṃsadi.

साम आदौ प्रयुक्तं मे राजन् सौभ्रात्रम् इच्छता। अभेदात् कुरुवंशस्य प्रजानां च विवृद्धये।

sāma ādau prayuktaṃ me rājan saubhrātram icchatā. abhedāt kuruvaṃśasya prajānāṃ ca vivṛddhaye.

पुनर् भेदश् च मे युक्तो यदा साम न गृह्यते। कर्मानुकीर्तनं चैव देवमानुषसंहितम्।

punar bhedaś ca me yukto yadā sāma na gṛhyate. karmānukīrtanaṃ caiva devamānuṣasaṃhitam.

यदा नाद्रियते वाक्यं सामपूर्वं सुयोधनः। तदा मया समानीय भेदिताः सर्वपार्थिवाः।

yadā nādriyate vākyaṃ sāmapūrvaṃ suyodhanaḥ. tadā mayā samānīya bheditāḥ sarvapārthivāḥ.

अद्भुतानि च घोराणि दारुणानि च भारत। अमानुषाणि कर्माणि दर्शितानि च मे विभो।

adbhutāni ca ghorāṇi dāruṇāni ca bhārata. amānuṣāṇi karmāṇi darśitāni ca me vibho.

भर्त्सयित्वा तु राज्ञस् तांस् तृणीकृत्य सुयोधनम्। राधेयं भीषयित्वा च सौबलं च पुनः पुनः।

bhartsayitvā tu rājñas tāṃs tṛṇīkṛtya suyodhanam. rādheyaṃ bhīṣayitvā ca saubalaṃ ca punaḥ punaḥ.

न्यूनतां धार्तराष्ट्राणां निन्दां चैव पुनः पुनः। भेदयित्वा नृपान् सर्वान् वाग्भिर् मन्त्रेण चासकृत्।

nyūnatāṃ dhārtarāṣṭrāṇāṃ nindāṃ caiva punaḥ punaḥ. bhedayitvā nṛpān sarvān vāgbhir mantreṇa cāsakṛt.

पुनः सामाभिसंयुक्तं संप्रदानम् अथाब्रुवम्। अभेदात् कुरुवंशस्य कार्ययोगात् तथैव च।

punaḥ sāmābhisaṃyuktaṃ saṃpradānam athābruvam. abhedāt kuruvaṃśasya kāryayogāt tathaiva ca.

ते बाला धृतराष्ट्रस्य भीष्मस्य विदुरस्य च। तिष्ठेयुः पाण्डवाः सर्वे हित्वा मानम् अधश्चराः।

te bālā dhṛtarāṣṭrasya bhīṣmasya vidurasya ca. tiṣṭheyuḥ pāṇḍavāḥ sarve hitvā mānam adhaścarāḥ.

प्रयच्छन्तु च ते राज्यम् अनीशास् ते भवन्तु च। यथाह राजा गाङ्गेयो विदुरश् च तथास्तु तत्।

prayacchantu ca te rājyam anīśās te bhavantu ca. yathāha rājā gāṅgeyo viduraś ca tathāstu tat.

सर्वं भवतु ते राज्यं पञ्च ग्रामान् विसर्जय। अवश्यं भरणीया हि पितुस् ते राजसत्तम।

sarvaṃ bhavatu te rājyaṃ pañca grāmān visarjaya. avaśyaṃ bharaṇīyā hi pitus te rājasattama.

एवम् उक्तस् तु दुष्टात्मा नैव भावं व्यमुञ्चत। दण्डं चतुर्थं पश्यामि तेषु पापेषु नान्यथा।

evam uktas tu duṣṭātmā naiva bhāvaṃ vyamuñcata. daṇḍaṃ caturthaṃ paśyāmi teṣu pāpeṣu nānyathā.

निर्याताश् च विनाशाय कुरुक्षेत्रं नराधिपाः। एतत् ते कथितं सर्वं यद्वृत्तं कुरुसंसदि।

niryātāś ca vināśāya kurukṣetraṃ narādhipāḥ. etat te kathitaṃ sarvaṃ yadvṛttaṃ kurusaṃsadi.

न ते राज्यं प्रयच्छन्ति विना युद्धेन पाण्डव। विनाशहेतवः सर्वे प्रत्युपस्थितमृत्यवः।

na te rājyaṃ prayacchanti vinā yuddhena pāṇḍava. vināśahetavaḥ sarve pratyupasthitamṛtyavaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...