महाभारत 5.134 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 134→

[mh-5-134] • 21 श्लोकाः

मातोवाच। नैव राज्ञा दरः कार्यो जातु कस्यां चिद् आपदि। अथ चेद् अपि दीर्णः स्यान् नैव वर्तेत दीर्णवत्।

mātovāca. naiva rājñā daraḥ kāryo jātu kasyāṃ cid āpadi. atha ced api dīrṇaḥ syān naiva varteta dīrṇavat.

दीर्णं हि दृष्ट्वा राजानं सर्वम् एवानुदीर्यते। राष्ट्रं बलम् अमात्याश् च पृथक् कुर्वन्ति ते मतिम्।

dīrṇaṃ hi dṛṣṭvā rājānaṃ sarvam evānudīryate. rāṣṭraṃ balam amātyāś ca pṛthak kurvanti te matim.

शत्रून् एके प्रपद्यन्ते प्रजहत्य् अपरे पुनः। अन्व् एके प्रजिहीर्षन्ति ये पुरस्ताद् विमानिताः।

śatrūn eke prapadyante prajahaty apare punaḥ. anv eke prajihīrṣanti ye purastād vimānitāḥ.

य एवात्यन्तसुहृदस् त एनं पर्युपासते। अशक्तयः स्वस्तिकामा बद्धवत्सा इडा इव। शोचन्तम् अनुशोचन्ति प्रतीतान् इव बान्धवान्।

ya evātyantasuhṛdas ta enaṃ paryupāsate. aśaktayaḥ svastikāmā baddhavatsā iḍā iva. śocantam anuśocanti pratītān iva bāndhavān.

अपि ते पूजिताः पूर्वम् अपि ते सुहृदो मताः। ये राष्ट्रम् अभिमन्यन्ते राज्ञो व्यसनम् ईयुषः। मा दीदरस् त्वं सुहृदो मा त्वां दीर्णं प्रहासिषुः।

api te pūjitāḥ pūrvam api te suhṛdo matāḥ. ye rāṣṭram abhimanyante rājño vyasanam īyuṣaḥ. mā dīdaras tvaṃ suhṛdo mā tvāṃ dīrṇaṃ prahāsiṣuḥ.

प्रभावं पौरुषं बुद्धिं जिज्ञासन्त्या मया तव। उल्लपन्त्या समाश्वासं बलवान् इव दुर्बलम्।

prabhāvaṃ pauruṣaṃ buddhiṃ jijñāsantyā mayā tava. ullapantyā samāśvāsaṃ balavān iva durbalam.

यद्य् एतत् संविजानासि यदि सम्यग् ब्रवीम्य् अहम्। कृत्वासौम्यम् इवात्मानं जयायोत्तिष्ठ संजय।

yady etat saṃvijānāsi yadi samyag bravīmy aham. kṛtvāsaumyam ivātmānaṃ jayāyottiṣṭha saṃjaya.

अस्ति नः कोशनिचयो महान् अविदितस् तव। तम् अहं वेद नान्यस् तम् उपसंपादयामि ते।

asti naḥ kośanicayo mahān aviditas tava. tam ahaṃ veda nānyas tam upasaṃpādayāmi te.

सन्ति नैकशता भूयः सुहृदस् तव संजय। सुखदुःखसहा वीर शतार्हा अनिवर्तिनः।

santi naikaśatā bhūyaḥ suhṛdas tava saṃjaya. sukhaduḥkhasahā vīra śatārhā anivartinaḥ.

तादृशा हि सहाया वै पुरुषस्य बुभूषतः। ईषद् उज्जिहतः किं चित् सचिवाः शत्रुकर्शनाः।

tādṛśā hi sahāyā vai puruṣasya bubhūṣataḥ. īṣad ujjihataḥ kiṃ cit sacivāḥ śatrukarśanāḥ.

पुत्र उवाच। कस्य त्व् ईदृशकं वाक्यं श्रुत्वापि स्वल्पचेतसः। तमो न व्यपहन्येत सुचित्रार्थपदाक्षरम्।

putra uvāca. kasya tv īdṛśakaṃ vākyaṃ śrutvāpi svalpacetasaḥ. tamo na vyapahanyeta sucitrārthapadākṣaram.

उदके धूर् इयं धार्या सर्तव्यं प्रवणे मया। यस्य मे भवती नेत्री भविष्यद् भूतदर्शिनी।

udake dhūr iyaṃ dhāryā sartavyaṃ pravaṇe mayā. yasya me bhavatī netrī bhaviṣyad bhūtadarśinī.

अहं हि वचनं त्वत्तः शुश्रूषुर् अपरापरम्। किं चित् किं चित् प्रतिवदंस् तूष्णीम् आसं मुहुर् मुहुः।

ahaṃ hi vacanaṃ tvattaḥ śuśrūṣur aparāparam. kiṃ cit kiṃ cit prativadaṃs tūṣṇīm āsaṃ muhur muhuḥ.

अतृप्यन्न् अमृतस्येव कृच्छ्राल् लब्धस्य बान्धवात्। उद्यच्छाम्य् एष शत्रूणां नियमाय जयाय च।

atṛpyann amṛtasyeva kṛcchrāl labdhasya bāndhavāt. udyacchāmy eṣa śatrūṇāṃ niyamāya jayāya ca.

कुन्त्य् उवाच। सदश्व इव स क्षिप्तः प्रणुन्नो वाक्यसायकैः। तच् चकार तथा सर्वं यथावद् अनुशासनम्।

kunty uvāca. sadaśva iva sa kṣiptaḥ praṇunno vākyasāyakaiḥ. tac cakāra tathā sarvaṃ yathāvad anuśāsanam.

इदम् उद्धर्षणं भीमं तेजोवर्धनम् उत्तमम्। राजानं श्रावयेन् मन्त्री सीदन्तं शत्रुपीडितम्।

idam uddharṣaṇaṃ bhīmaṃ tejovardhanam uttamam. rājānaṃ śrāvayen mantrī sīdantaṃ śatrupīḍitam.

जयो नामेतिहासो ऽयं श्रोतव्यो विजिगीषुणा। महीं विजयते क्षिप्रं श्रुत्वा शत्रूंश् च मर्दति।

jayo nāmetihāso 'yaṃ śrotavyo vijigīṣuṇā. mahīṃ vijayate kṣipraṃ śrutvā śatrūṃś ca mardati.

इदं पुंसवनं चैव वीराजननम् एव च। अभीक्ष्णं गर्भिणी श्रुत्वा ध्रुवं वीरं प्रजायते।

idaṃ puṃsavanaṃ caiva vīrājananam eva ca. abhīkṣṇaṃ garbhiṇī śrutvā dhruvaṃ vīraṃ prajāyate.

विद्याशूरं तपःशूरं दमशूरं तपस्विनम्। ब्राह्म्या श्रिया दीप्यमानं साधुवादेन संमतम्।

vidyāśūraṃ tapaḥśūraṃ damaśūraṃ tapasvinam. brāhmyā śriyā dīpyamānaṃ sādhuvādena saṃmatam.

अर्चिष्मन्तं बलोपेतं महाभागं महारथम्। धृष्टवन्तम् अनाधृष्यं जेतारम् अपराजितम्।

arciṣmantaṃ balopetaṃ mahābhāgaṃ mahāratham. dhṛṣṭavantam anādhṛṣyaṃ jetāram aparājitam.

नियन्तारम् असाधूनां गोप्तारं धर्मचारिणाम्। तदर्थं क्षत्रिया सूते वीरं सत्यपराक्रमम्। इति श्रुत्वा वचो मातुः संजयः शत्रुभिः सह। कृतवान् संयुगं कृष्ण जयं च प्राप्तवान् ध्रुवम्।

niyantāram asādhūnāṃ goptāraṃ dharmacāriṇām. tadarthaṃ kṣatriyā sūte vīraṃ satyaparākramam. iti śrutvā vaco mātuḥ saṃjayaḥ śatrubhiḥ saha. kṛtavān saṃyugaṃ kṛṣṇa jayaṃ ca prāptavān dhruvam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...