वैशंपायन उवाच। प्रविश्याथ गृहं तस्याश् चरणाव् अभिवाद्य च। आचख्यौ तत् समासेन यद् वृत्तं कुरुसंसदि।

वासुदेव उवाच। उक्तं बहुविधं वाक्यं ग्रहणीयं सहेतुकम्। ऋषिभिश् च मया चैव न चासौ तद् गृहीतवान्।

कालपक्वम् इदं सर्वं दुर्योधनवशानुगम्। सर्वं क्षत्रं क्षणेनैव दह्यते पार्थवह्निना। आपृच्छे भवतीं शीघ्रं प्रयास्ये पाण्डवान् प्रति।

किं वाच्याः पाण्डवेयास् ते भवत्या वचनान् मया। तद् ब्रूहि त्वं महाप्राज्ञे शुश्रूषे वचनं तव।

कुन्त्य् उवाच। ब्रूयाः केशव राजानं धर्मात्मानं युधिष्ठिरम्। भूयांस् ते हीयते धर्मो मा पुत्रक वृथा कृथाः।

श्रोत्रियस्येव ते राजन् मन्दकस्याविपश्चितः। अनुवाकहता बुद्धिर् धर्मम् एवैकम् ईक्षते।

अङ्गावेक्षस्व धर्मं त्वं यथा सृष्टः स्वयंभुवा। उरस्तः क्षत्रियः सृष्टो बाहुवीर्योपजीविता। क्रूराय कर्मणे नित्यं प्रजानां परिपालने।

शृणु चात्रोपमाम् एकां या वृद्धेभ्यः श्रुता मया। मुचुकुन्दस्य राजर्षेर् अददात् पृथिवीम् इमाम्। पुरा वैश्रवणः प्रीतो न चासौ तां गृहीतवान्।

बाहुवीर्यार्जितं राज्यम् अश्नीयाम् इति कामये। ततो वैश्रवणः प्रीतो विस्मितः समपद्यत।

मुचुकुन्दस् ततो राजा सो ऽन्वशासद् वसुंधराम्। बाहुवीर्यार्जितां सम्यक् क्षत्रधर्मम् अनुव्रतः।

यं हि धर्मं चरन्तीह प्रजा राज्ञा सुरक्षिताः। चतुर्थं तस्य धर्मस्य राजा भारत विन्दति।

राजा चरति चेद् धर्मं देवत्वायैव कल्पते। स चेद् अधर्मं चरति नरकायैव गच्छति।

दण्डनीतिः स्वधर्मेण चातुर्वर्ण्यं नियच्छति। प्रयुक्ता स्वामिना सम्यग् अधर्मेभ्यश् च यच्छति।

दण्डनीत्यां यदा राजा सम्यक् कार्त्स्न्येन वर्तते। तदा कृतयुगं नाम कालः श्रेष्ठः प्रवर्तते।

कालो वा कारणं राज्ञो राजा वा कालकारणम्। इति ते संशयो मा भूद् राजा कालस्य कारणम्।

राजा कृतयुगस्रष्टा त्रेताया द्वापरस्य च। युगस्य च चतुर्थस्य राजा भवति कारणम्।

कृतस्य कारणाद् राजा स्वर्गम् अत्यन्तम् अश्नुते। त्रेतायाः कारणाद् राजा स्वर्गं नात्यन्तम् अश्नुते। प्रवर्तनाद् द्वापरस्य यथाभागम् उपाश्नुते। कलेः प्रवर्तनाद् राजा पापम् अत्यन्तम् अश्नुते।

ततो वसति दुष्कर्मा नरके शाश्वतीः समाः। कालं भवति कारणम्। अनित्यराजा वसति। राजदोषेण हि जगत् स्पृश्यते जगतः स च।

राजधर्मान् अवेक्षस्व पितृपैतामहोचितान्। नैतद् राजर्षिवृत्तं हि यत्र त्वं स्थातुम् इच्छसि।

न हि वैक्लव्यसंसृष्ट आनृशंस्ये व्यवस्थितः। प्रजापालनसंभूतं किं चित् प्राप फलं नृपः।

न ह्य् एताम् आशिषं पाण्डुर् न चाहं न पितामहः। प्रयुक्तवन्तः पूर्वं ते यया चरसि मेधया।

यज्ञो दानं तपः शौर्यं प्रजासंतानम् एव च। माहात्म्यं बलम् ओजश् च नित्यम् आशंसितं मया।

नित्यं स्वाहा स्वधा नित्यं ददुर् मानुषदेवताः। दीर्घम् आयुर् धनं पुत्रान् सम्यग् आराधिताः शुभाः।

पुत्रेष्व् आशासते नित्यं पितरो दैवतानि च। दानम् अध्ययनं यज्ञं प्रजानां परिपालनम्।

एतद् धर्मम् अधर्मं वा जन्मनैवाभ्यजायथाः। ते स्थ वैद्याः कुले जाता अवृत्त्या तात पीडिताः।

यत् तु दानपतिं शूरं क्षुधिताः पृथिवीचराः। प्राप्य तृप्ताः प्रतिष्ठन्ते धर्मः को ऽभ्यधिकस् ततः।

दानेनान्यं बलेनान्यं तथा सूनृतयापरम्। सर्वतः प्रतिगृह्णीयाद् राज्यं प्राप्येह धार्मिकः।

ब्राह्मणः प्रचरेद् भैक्षं क्षत्रियः परिपालयेत्। वैश्यो धनार्जनं कुर्याच् छूद्रः परिचरेच् च तान्।

भैक्षं विप्रतिषिद्धं ते कृषिर् नैवोपपद्यते। क्षत्रियो ऽसि क्षतात् त्राता बाहुवीर्योपजीविता।

पित्र्यम् अंशं महाबाहो निमग्नं पुनर् उद्धर। साम्ना दानेन भेदेन दण्डेनाथ नयेन च।

इतो दुःखतरं किं नु यद् अहं हीनबान्धवा। परपिण्डम् उदीक्षामि त्वां सूत्वामित्रनन्दन।

युध्यस्व राजधर्मेण मा निमज्जीः पितामहान्। मा गमः क्षीणपुण्यस् त्वं सानुजः पापिकां गतिम्।

परैर् विहन्यमानस्य जीवितेनापि किं फलम्।