महाभारत 5.118 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 118→

[mh-5-118] • 22 श्लोकाः

नारद उवाच। स तु राजा पुनस् तस्याः कर्तुकामः स्वयंवरम्। उपगम्याश्रमपदं गङ्गायमुनसंगमे।

nārada uvāca. sa tu rājā punas tasyāḥ kartukāmaḥ svayaṃvaram. upagamyāśramapadaṃ gaṅgāyamunasaṃgame.

गृहीतमाल्यदामां तां रथम् आरोप्य माधवीम्। पूरुर् यदुश् च भगिनीम् आश्रमे पर्यधावताम्।

gṛhītamālyadāmāṃ tāṃ ratham āropya mādhavīm. pūrur yaduś ca bhaginīm āśrame paryadhāvatām.

नागयक्षमनुष्याणां पतत्रिमृगपक्षिणाम्। शैलद्रुमवनौकानाम् आसीत् तत्र समागमः।

nāgayakṣamanuṣyāṇāṃ patatrimṛgapakṣiṇām. śailadrumavanaukānām āsīt tatra samāgamaḥ.

नानापुरुषदेशानाम् ईश्वरैश् च समाकुलम्। ऋषिभिर् ब्रह्मकल्पैश् च समन्ताद् आवृतं वनम्।

nānāpuruṣadeśānām īśvaraiś ca samākulam. ṛṣibhir brahmakalpaiś ca samantād āvṛtaṃ vanam.

निर्दिश्यमानेषु तु सा वरेषु वरवर्णिनी। वरान् उत्क्रम्य सर्वांस् तान् वनं वृतवती वरम्।

nirdiśyamāneṣu tu sā vareṣu varavarṇinī. varān utkramya sarvāṃs tān vanaṃ vṛtavatī varam.

अवतीर्य रथात् कन्या नमस्कृत्वा च बन्धुषु। उपगम्य वनं पुण्यं तपस् तेपे ययातिजा।

avatīrya rathāt kanyā namaskṛtvā ca bandhuṣu. upagamya vanaṃ puṇyaṃ tapas tepe yayātijā.

उपवासैश् च विविधैर् दीक्षाभिर् नियमैस् तथा। आत्मनो लघुतां कृत्वा बभूव मृगचारिणी।

upavāsaiś ca vividhair dīkṣābhir niyamais tathā. ātmano laghutāṃ kṛtvā babhūva mṛgacāriṇī.

वैडूर्याङ्कुरकल्पानि मृदूनि हरितानि च। चरन्ती शष्पमुख्यानि तिक्तानि मधुराणि च।

vaiḍūryāṅkurakalpāni mṛdūni haritāni ca. carantī śaṣpamukhyāni tiktāni madhurāṇi ca.

स्रवन्तीनां च पुण्यानां सुरसानि शुचीनि च। पिबन्ती वारिमुख्यानि शीतानि विमलानि च।

sravantīnāṃ ca puṇyānāṃ surasāni śucīni ca. pibantī vārimukhyāni śītāni vimalāni ca.

वनेषु मृगराजेषु सिंहविप्रोषितेषु च। दावाग्निविप्रमुक्तेषु शून्येषु गहनेषु च।

vaneṣu mṛgarājeṣu siṃhaviproṣiteṣu ca. dāvāgnivipramukteṣu śūnyeṣu gahaneṣu ca.

चरन्ती हरिणैः सार्धं मृगीव वनचारिणी। चचार विपुलं धर्मं ब्रह्मचर्येण संवृता।

carantī hariṇaiḥ sārdhaṃ mṛgīva vanacāriṇī. cacāra vipulaṃ dharmaṃ brahmacaryeṇa saṃvṛtā.

ययातिर् अपि पूर्वेषां राज्ञां वृत्तम् अनुष्ठितः। बहुवर्षसहस्रायुर् अयुजत् कालधर्मणा।

yayātir api pūrveṣāṃ rājñāṃ vṛttam anuṣṭhitaḥ. bahuvarṣasahasrāyur ayujat kāladharmaṇā.

पूरुर् यदुश् च द्वौ वंशौ वर्धमानौ नरोत्तमौ। ताभ्यां प्रतिष्ठितो लोके परलोके च नाहुषः।

pūrur yaduś ca dvau vaṃśau vardhamānau narottamau. tābhyāṃ pratiṣṭhito loke paraloke ca nāhuṣaḥ.

महीयते नरपतिर् ययातिः स्वर्गम् आस्थितः। महर्षिकल्पो नृपतिः स्वर्गाग्र्यफलभुग् विभुः।

mahīyate narapatir yayātiḥ svargam āsthitaḥ. maharṣikalpo nṛpatiḥ svargāgryaphalabhug vibhuḥ.

बहुवर्षसहस्राख्ये काले बहुगुणे गते। राजर्षिषु निषण्णेषु महीयःसु महर्षिषु।

bahuvarṣasahasrākhye kāle bahuguṇe gate. rājarṣiṣu niṣaṇṇeṣu mahīyaḥsu maharṣiṣu.

अवमेने नरान् सर्वान् देवान् ऋषिगणांस् तथा। ययातिर् मूढविज्ञानो विस्मयाविष्टचेतनः।

avamene narān sarvān devān ṛṣigaṇāṃs tathā. yayātir mūḍhavijñāno vismayāviṣṭacetanaḥ.

ततस् तं बुबुधे देवः शक्रो बलनिषूदनः। ते च राजर्षयः सर्वे धिग् धिग् इत्य् एवम् अब्रुवन्।

tatas taṃ bubudhe devaḥ śakro balaniṣūdanaḥ. te ca rājarṣayaḥ sarve dhig dhig ity evam abruvan.

विचारश् च समुत्पन्नो निरीक्ष्य नहुषात्मजम्। को न्व् अयं कस्य वा राज्ञः कथं वा स्वर्गम् आगतः।

vicāraś ca samutpanno nirīkṣya nahuṣātmajam. ko nv ayaṃ kasya vā rājñaḥ kathaṃ vā svargam āgataḥ.

कर्मणा केन सिद्धो ऽयं क्व वानेन तपश् चितम्। कथं वा ज्ञायते स्वर्गे केन वा ज्ञायते ऽप्य् उत।

karmaṇā kena siddho 'yaṃ kva vānena tapaś citam. kathaṃ vā jñāyate svarge kena vā jñāyate 'py uta.

एवं विचारयन्तस् ते राजानः स्वर्गवासिनः। दृष्ट्वा पप्रच्छुर् अन्योन्यं ययातिं नृपतिं प्रति।

evaṃ vicārayantas te rājānaḥ svargavāsinaḥ. dṛṣṭvā papracchur anyonyaṃ yayātiṃ nṛpatiṃ prati.

विमानपालाः शतशः स्वर्गद्वाराभिरक्षिणः। पृष्टा आसनपालाश् च न जानीमेत्य् अथाब्रुवन्।

vimānapālāḥ śataśaḥ svargadvārābhirakṣiṇaḥ. pṛṣṭā āsanapālāś ca na jānīmety athābruvan.

सर्वे ते ह्य् आवृतज्ञाना नाभ्यजानन्त तं नृपम्। स मुहूर्ताद् अथ नृपो हतौजा अभवत् तदा।

sarve te hy āvṛtajñānā nābhyajānanta taṃ nṛpam. sa muhūrtād atha nṛpo hataujā abhavat tadā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...