महाभारत 5.111 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 111→

[mh-5-111] • 23 श्लोकाः

नारद उवाच। ऋषभस्य ततः शृङ्गे निपत्य द्विजपक्षिणौ। शाण्डिलीं ब्राह्मणीं तत्र ददृशाते तपोन्विताम्।

nārada uvāca. ṛṣabhasya tataḥ śṛṅge nipatya dvijapakṣiṇau. śāṇḍilīṃ brāhmaṇīṃ tatra dadṛśāte taponvitām.

अभिवाद्य सुपर्णस् तु गालवश् चाभिपूज्य ताम्। तया च स्वागतेनोक्तौ विष्टरे संनिषीदतुः।

abhivādya suparṇas tu gālavaś cābhipūjya tām. tayā ca svāgatenoktau viṣṭare saṃniṣīdatuḥ.

सिद्धम् अन्नं तया क्षिप्रं बलिमन्त्रोपबृंहितम्। भुक्त्वा तृप्ताव् उभौ भूमौ सुप्तौ ताव् अन्नमोहितौ।

siddham annaṃ tayā kṣipraṃ balimantropabṛṃhitam. bhuktvā tṛptāv ubhau bhūmau suptau tāv annamohitau.

मुहूर्तात् प्रतिबुद्धस् तु सुपर्णो गमनेप्सया। तां दृष्ट्वा चारुसर्वाङ्गीं तापसीं ब्रह्मचारिणीम्। ग्रहीतुं हि मनश् चक्रे रूपात् साक्षाद् इव श्रियम्। अथ भ्रष्टतनूजाङ्गम् आत्मानं ददृशे खगः।

muhūrtāt pratibuddhas tu suparṇo gamanepsayā. tāṃ dṛṣṭvā cārusarvāṅgīṃ tāpasīṃ brahmacāriṇīm. grahītuṃ hi manaś cakre rūpāt sākṣād iva śriyam. atha bhraṣṭatanūjāṅgam ātmānaṃ dadṛśe khagaḥ.

मांसपिण्डोपमो ऽभूत् स मुखपादान्वितः खगः। गालवस् तं तथा दृष्ट्वा विषण्णः पर्यपृच्छत।

māṃsapiṇḍopamo 'bhūt sa mukhapādānvitaḥ khagaḥ. gālavas taṃ tathā dṛṣṭvā viṣaṇṇaḥ paryapṛcchata.

किम् इदं भवता प्राप्तम् इहागमनजं फलम्। वासो ऽयम् इह कालं तु कियन्तं नौ भविष्यति।

kim idaṃ bhavatā prāptam ihāgamanajaṃ phalam. vāso 'yam iha kālaṃ tu kiyantaṃ nau bhaviṣyati.

किं नु ते मनसा ध्यातम् अशुभं धर्मदूषणम्। न ह्य् अयं भवतः स्वल्पो व्यभिचारो भविष्यति।

kiṃ nu te manasā dhyātam aśubhaṃ dharmadūṣaṇam. na hy ayaṃ bhavataḥ svalpo vyabhicāro bhaviṣyati.

सुपर्णो ऽथाब्रवीद् विप्रं प्रध्यातं वै मया द्विज। इमां सिद्धाम् इतो नेतुं तत्र यत्र प्रजापतिः।

suparṇo 'thābravīd vipraṃ pradhyātaṃ vai mayā dvija. imāṃ siddhām ito netuṃ tatra yatra prajāpatiḥ.

यत्र देवो महादेवो यत्र विष्णुः सनातनः। यत्र धर्मश् च यज्ञश् च तत्रेयं निवसेद् इति।

yatra devo mahādevo yatra viṣṇuḥ sanātanaḥ. yatra dharmaś ca yajñaś ca tatreyaṃ nivased iti.

सो ऽहं भगवतीं याचे प्रणतः प्रियकाम्यया। मयैतन् नाम प्रध्यातं मनसा शोचता किल।

so 'haṃ bhagavatīṃ yāce praṇataḥ priyakāmyayā. mayaitan nāma pradhyātaṃ manasā śocatā kila.

तद् एवं बहुमानात् ते मयेहानीप्सितं कृतम्। सुकृतं दुष्कृतं वा त्वं माहात्म्यात् क्षन्तुम् अर्हसि।

tad evaṃ bahumānāt te mayehānīpsitaṃ kṛtam. sukṛtaṃ duṣkṛtaṃ vā tvaṃ māhātmyāt kṣantum arhasi.

सा तौ तदाब्रवीत् तुष्टा पतगेन्द्रद्विजर्षभौ। न भेतव्यं सुपर्णो ऽसि सुपर्ण त्यज संभ्रमम्।

sā tau tadābravīt tuṣṭā patagendradvijarṣabhau. na bhetavyaṃ suparṇo 'si suparṇa tyaja saṃbhramam.

निन्दितास्मि त्वया वत्स न च निन्दां क्षमाम्य् अहम्। लोकेभ्यः स परिभ्रश्येद् यो मां निन्देत पापकृत्।

ninditāsmi tvayā vatsa na ca nindāṃ kṣamāmy aham. lokebhyaḥ sa paribhraśyed yo māṃ nindeta pāpakṛt.

हीनयालक्षणैः सर्वैस् तथानिन्दितया मया। आचारं प्रतिगृह्णन्त्या सिद्धिः प्राप्तेयम् उत्तमा।

hīnayālakṣaṇaiḥ sarvais tathāninditayā mayā. ācāraṃ pratigṛhṇantyā siddhiḥ prāpteyam uttamā.

आचाराल् लभते धर्मम् आचाराल् लभते धनम्। आचाराच् छ्रियम् आप्नोति आचारो हन्त्य् अलक्षणम्।

ācārāl labhate dharmam ācārāl labhate dhanam. ācārāc chriyam āpnoti ācāro hanty alakṣaṇam.

तदायुष्मन् खगपते यथेष्टं गम्यताम् इतः। न च ते गर्हणीयापि गर्हितव्याः स्त्रियः क्व चित्। यदि त्वम् आत्मनो ह्य् अर्थैर् मां चैवादातुम् इच्छसि। तदैव नष्टदेहस् तु यद् वै त्वं पन्नगाशन। तस्यैव हि प्रसादेन देवदेवस्य चिन्तनात्। त्वं तु साङ्गस् तु संजातः पुनर् एव भविष्यसि।

tadāyuṣman khagapate yatheṣṭaṃ gamyatām itaḥ. na ca te garhaṇīyāpi garhitavyāḥ striyaḥ kva cit. yadi tvam ātmano hy arthair māṃ caivādātum icchasi. tadaiva naṣṭadehas tu yad vai tvaṃ pannagāśana. tasyaiva hi prasādena devadevasya cintanāt. tvaṃ tu sāṅgas tu saṃjātaḥ punar eva bhaviṣyasi.

भवितासि यथापूर्वं बलवीर्यसमन्वितः। बभूवतुस् ततस् तस्य पक्षौ द्रविणवत्तरौ।

bhavitāsi yathāpūrvaṃ balavīryasamanvitaḥ. babhūvatus tatas tasya pakṣau draviṇavattarau.

अनुज्ञातश् च शाण्डिल्या यथागतम् उपागमत्। नैव चासादयाम् आस तथारूपांस् तुरंगमान्।

anujñātaś ca śāṇḍilyā yathāgatam upāgamat. naiva cāsādayām āsa tathārūpāṃs turaṃgamān.

विश्वामित्रो ऽथ तं दृष्ट्वा गालवं चाध्वनि स्थितम्। उवाच वदतां श्रेष्ठो वैनतेयस्य संनिधौ।

viśvāmitro 'tha taṃ dṛṣṭvā gālavaṃ cādhvani sthitam. uvāca vadatāṃ śreṣṭho vainateyasya saṃnidhau.

यस् त्वया स्वयम् एवार्थः प्रतिज्ञातो मम द्विज। तस्य कालो ऽपवर्गस्य यथा वा मन्यते भवान्।

yas tvayā svayam evārthaḥ pratijñāto mama dvija. tasya kālo 'pavargasya yathā vā manyate bhavān.

प्रतीक्षिष्याम्य् अहं कालम् एतावन्तं तथा परम्। यथा संसिध्यते विप्र स मार्गस् तु निशम्यताम्।

pratīkṣiṣyāmy ahaṃ kālam etāvantaṃ tathā param. yathā saṃsidhyate vipra sa mārgas tu niśamyatām.

सुपर्णो ऽथाब्रवीद् दीनं गालवं भृशदुःखितम्। प्रत्यक्षं खल्व् इदानीं मे विश्वामित्रो यद् उक्तवान्।

suparṇo 'thābravīd dīnaṃ gālavaṃ bhṛśaduḥkhitam. pratyakṣaṃ khalv idānīṃ me viśvāmitro yad uktavān.

तद् आगच्छ द्विजश्रेष्ठ मन्त्रयिष्याव गालव। नादत्त्वा गुरवे शक्यं कृत्स्नम् अर्थं त्वयासितुम्।

tad āgaccha dvijaśreṣṭha mantrayiṣyāva gālava. nādattvā gurave śakyaṃ kṛtsnam arthaṃ tvayāsitum.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...