महाभारत 5.100 (श्लोक 1)

महाभारत

←उद्योग पर्व→

←अध्याय 100→

[mh-5-100] • 15 श्लोकाः

नारद उवाच। इदं रसातलं नाम सप्तमं पृथिवीतलम्। यत्रास्ते सुरभिर् माता गवाम् अमृतसंभवा।

nārada uvāca. idaṃ rasātalaṃ nāma saptamaṃ pṛthivītalam. yatrāste surabhir mātā gavām amṛtasaṃbhavā.

क्षरन्ती सततं क्षीरं पृथिवीसारसंभवम्। षण्णां रसानां सारेण रसम् एकम् अनुत्तमम्।

kṣarantī satataṃ kṣīraṃ pṛthivīsārasaṃbhavam. ṣaṇṇāṃ rasānāṃ sāreṇa rasam ekam anuttamam.

अमृतेनाभितृप्तस्य सारम् उद्गिरतः पुरा। पितामहस्य वदनाद् उदतिष्ठद् अनिन्दिता।

amṛtenābhitṛptasya sāram udgirataḥ purā. pitāmahasya vadanād udatiṣṭhad aninditā.

यस्याः क्षीरस्य धाराया निपतन्त्या महीतले। ह्रदः कृतः क्षीरनिधिः पवित्रं परम् उत्तमम्।

yasyāḥ kṣīrasya dhārāyā nipatantyā mahītale. hradaḥ kṛtaḥ kṣīranidhiḥ pavitraṃ param uttamam.

पुष्पितस्येव फेनस्य पर्यन्तम् अनुवेष्टितम्। पिबन्तो निवसन्त्य् अत्र फेनपा मुनिसत्तमाः।

puṣpitasyeva phenasya paryantam anuveṣṭitam. pibanto nivasanty atra phenapā munisattamāḥ.

फेनपा नाम नाम्ना ते फेनाहाराश् च मातले। उग्रे तपसि वर्तन्ते येषां बिभ्यति देवताः।

phenapā nāma nāmnā te phenāhārāś ca mātale. ugre tapasi vartante yeṣāṃ bibhyati devatāḥ.

अस्याश् चतस्रो धेन्वो ऽन्या दिक्षु सर्वासु मातले। निवसन्ति दिशापाल्यो धारयन्त्यो दिशः स्मृताः।

asyāś catasro dhenvo 'nyā dikṣu sarvāsu mātale. nivasanti diśāpālyo dhārayantyo diśaḥ smṛtāḥ.

पूर्वां दिशं धारयते सुरूपा नाम सौरभी। दक्षिणां हंसका नाम धारयत्य् अपरां दिशम्।

pūrvāṃ diśaṃ dhārayate surūpā nāma saurabhī. dakṣiṇāṃ haṃsakā nāma dhārayaty aparāṃ diśam.

पश्चिमा वारुणी दिक् च धार्यते वै सुभद्रया। महानुभावया नित्यं मातले विश्वरूपया।

paścimā vāruṇī dik ca dhāryate vai subhadrayā. mahānubhāvayā nityaṃ mātale viśvarūpayā.

सर्वकामदुघा नाम धेनुर् धारयते दिशम्। उत्तरां मातले धर्म्यां तथैलविलसंज्ञिताम्।

sarvakāmadughā nāma dhenur dhārayate diśam. uttarāṃ mātale dharmyāṃ tathailavilasaṃjñitām.

आसां तु पयसा मिश्रं पयो निर्मथ्य सागरे। मन्थानं मन्दरं कृत्वा देवैर् असुरसंहितैः।

āsāṃ tu payasā miśraṃ payo nirmathya sāgare. manthānaṃ mandaraṃ kṛtvā devair asurasaṃhitaiḥ.

उद्धृता वारुणी लक्ष्मीर् अमृतं चापि मातले। उच्चैःश्रवाश् चाश्वराजो मणिरत्नं च कौस्तुभम्।

uddhṛtā vāruṇī lakṣmīr amṛtaṃ cāpi mātale. uccaiḥśravāś cāśvarājo maṇiratnaṃ ca kaustubham.

सुधाहारेषु च सुधां स्वधाभोजिषु च स्वधाम्। अमृतं चामृताशेषु सुरभिः क्षरते पयः।

sudhāhāreṣu ca sudhāṃ svadhābhojiṣu ca svadhām. amṛtaṃ cāmṛtāśeṣu surabhiḥ kṣarate payaḥ.

अत्र गाथा पुरा गीता रसातलनिवासिभिः। पौराणी श्रूयते लोके गीयते या मनीषिभिः।

atra gāthā purā gītā rasātalanivāsibhiḥ. paurāṇī śrūyate loke gīyate yā manīṣibhiḥ.

न नागलोके न स्वर्गे न विमाने त्रिविष्टपे। परिवासः सुखस् तादृग् रसातलतले यथा।

na nāgaloke na svarge na vimāne triviṣṭape. parivāsaḥ sukhas tādṛg rasātalatale yathā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...