धर्मं चरत माधर्मम् इति तस्य वचः किल। घोरां मायां प्रविष्टाः स्थ तस्माज् जाग्रत जाग्रत। अहिंसा परमो धर्म इति तस्य वचः किल। पक्षिणः शुश्रुवुर् भीष्म सततं धर्मवादिनः। हंसस्य तद् वचः श्रुत्वा मुदिताः सर्वपक्षिणः। पक्षिणः। ऊचुश् चैनं खगा हंसं परिवार्य च सर्वशः। कथयस्व भवान् धर्मं पक्षिणां तत् समासतः। को हि नाम द्विजश्रेष्ठ ब्रूहि नो धर्मम् उत्तमम्। हंसः। प्रजास्व् अहिंसा धर्मो वै हिंसाधर्मः खगव्रजाः। एतद् एवानुबोद्धव्यं धर्माधर्मः समासतः। वृद्धहंसवचः श्रुत्वा पक्षिणस् ते सुसंहिताः। पक्षिणः। ऊचुश् च धर्मलुब्धास् ते स्मयमाना इवाण्डजाः। धर्मं यः कुरुते नित्यं लोके धीरतरो ऽण्डजः। हंसः। स यत्र गच्छेद् धर्मात्मा तन् नो ब्रूहीह तत्त्वतः। धर्मं यः कुरुते नित्यं लोके सद्वृत्तिम् आस्थितः। पक्षिणः। स गच्छेत् सर्वलोकान् वै तथा वै नियतं खगाः। ज्ञात्वा हि धर्माधर्मं च नित्यं लोके द्विजोत्तम। हंसः। दुर्लभं स्वर्गलोकं तु तं कस्मात् त्वं न गच्छसि। बाला यूयं न जानीध्वं धर्मसूक्ष्मं विहंगमाः। धर्मं यः कुरुते लोके सततं शुभबुद्धिना। स चायुषो ऽन्ते स्वं देहं त्यक्त्वा स्वर्गं तु गच्छति। स चाहम् अपि च त्यक्त्वा काले देहम् इमं द्विजाः। शिशुपालः। स्वर्गलोकं गमिष्यामि इयं धर्मस्य वै गतिः। एवं धर्मकथां चक्रे स हंसः पक्षिणां भृशम्। पक्षिणः शुश्रुवुर् भीष्म सततं धर्मम् एव ते।
dharmaṃ carata mādharmam iti tasya vacaḥ kila. ghorāṃ māyāṃ praviṣṭāḥ stha tasmāj jāgrata jāgrata. ahiṃsā paramo dharma iti tasya vacaḥ kila. pakṣiṇaḥ śuśruvur bhīṣma satataṃ dharmavādinaḥ. haṃsasya tad vacaḥ śrutvā muditāḥ sarvapakṣiṇaḥ. pakṣiṇaḥ. ūcuś cainaṃ khagā haṃsaṃ parivārya ca sarvaśaḥ. kathayasva bhavān dharmaṃ pakṣiṇāṃ tat samāsataḥ. ko hi nāma dvijaśreṣṭha brūhi no dharmam uttamam. haṃsaḥ. prajāsv ahiṃsā dharmo vai hiṃsādharmaḥ khagavrajāḥ. etad evānuboddhavyaṃ dharmādharmaḥ samāsataḥ. vṛddhahaṃsavacaḥ śrutvā pakṣiṇas te susaṃhitāḥ. pakṣiṇaḥ. ūcuś ca dharmalubdhās te smayamānā ivāṇḍajāḥ. dharmaṃ yaḥ kurute nityaṃ loke dhīrataro 'ṇḍajaḥ. haṃsaḥ. sa yatra gacched dharmātmā tan no brūhīha tattvataḥ. dharmaṃ yaḥ kurute nityaṃ loke sadvṛttim āsthitaḥ. pakṣiṇaḥ. sa gacchet sarvalokān vai tathā vai niyataṃ khagāḥ. jñātvā hi dharmādharmaṃ ca nityaṃ loke dvijottama. haṃsaḥ. durlabhaṃ svargalokaṃ tu taṃ kasmāt tvaṃ na gacchasi. bālā yūyaṃ na jānīdhvaṃ dharmasūkṣmaṃ vihaṃgamāḥ. dharmaṃ yaḥ kurute loke satataṃ śubhabuddhinā. sa cāyuṣo 'nte svaṃ dehaṃ tyaktvā svargaṃ tu gacchati. sa cāham api ca tyaktvā kāle deham imaṃ dvijāḥ. śiśupālaḥ. svargalokaṃ gamiṣyāmi iyaṃ dharmasya vai gatiḥ. evaṃ dharmakathāṃ cakre sa haṃsaḥ pakṣiṇāṃ bhṛśam. pakṣiṇaḥ śuśruvur bhīṣma satataṃ dharmam eva te.