महाभारत 2.29 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←सभा पर्व→

←अध्याय 29→

[mh-2-29] • 19 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। नकुलस्य तु वक्ष्यामि कर्माणि विजयं तथा। वासुदेवजिताम् आशां यथासौ व्यजयत् प्रभुः।

vaiśaṃpāyana uvāca. nakulasya tu vakṣyāmi karmāṇi vijayaṃ tathā. vāsudevajitām āśāṃ yathāsau vyajayat prabhuḥ.

निर्याय खाण्डवप्रस्थात् प्रतीचीम् अभितो दिशम्। उद्दिश्य मतिमान् प्रायान् महत्या सेनया सह।

niryāya khāṇḍavaprasthāt pratīcīm abhito diśam. uddiśya matimān prāyān mahatyā senayā saha.

सिंहनादेन महता योधानां गर्जितेन च। रथनेमिनिनादैश् च कम्पयन् वसुधाम् इमाम्।

siṃhanādena mahatā yodhānāṃ garjitena ca. rathanemininādaiś ca kampayan vasudhām imām.

ततो बहुधनं रम्यं गवाश्वधनधान्यवत्। कार्त्तिकेयस्य दयितं रोहीतकम् उपाद्रवत्।

tato bahudhanaṃ ramyaṃ gavāśvadhanadhānyavat. kārttikeyasya dayitaṃ rohītakam upādravat.

तत्र युद्धं महद् वृत्तं शूरैर् मत्तमयूरकैः। मरुभूमिं च कार्त्स्न्येन तथैव बहुधान्यकम्।

tatra yuddhaṃ mahad vṛttaṃ śūrair mattamayūrakaiḥ. marubhūmiṃ ca kārtsnyena tathaiva bahudhānyakam.

शैरीषकं महेच्छं च वशे चक्रे महाद्युतिः। आक्रोशं चैव राजर्षिं तेन युद्धम् अभून् महत्। तान् दशार्णान् स जित्वा च प्रतस्थे पाण्डुनन्दनः। लिलिटान् पाटनांश् चैव दूतैर् एव जिगाय तान्। शिबींस् त्रिगर्तान् अम्बष्ठान् मालवान् पञ्चकर्पटान्।

śairīṣakaṃ mahecchaṃ ca vaśe cakre mahādyutiḥ. ākrośaṃ caiva rājarṣiṃ tena yuddham abhūn mahat. tān daśārṇān sa jitvā ca pratasthe pāṇḍunandanaḥ. liliṭān pāṭanāṃś caiva dūtair eva jigāya tān. śibīṃs trigartān ambaṣṭhān mālavān pañcakarpaṭān.

तथा मध्यमिकायांश् च वाटधानान् द्विजान् अथ। पुनश् च परिवृत्याथ पुष्करारण्यवासिनः।

tathā madhyamikāyāṃś ca vāṭadhānān dvijān atha. punaś ca parivṛtyātha puṣkarāraṇyavāsinaḥ.

गणान् उत्सवसंकेतान् व्यजयत् पुरुषर्षभः। सिन्धुकूलाश्रिता ये च ग्रामणेया महाबलाः।

gaṇān utsavasaṃketān vyajayat puruṣarṣabhaḥ. sindhukūlāśritā ye ca grāmaṇeyā mahābalāḥ.

शूद्राभीरगणाश् चैव ये चाश्रित्य सरस्वतीम्। वर्तयन्ति च ये मत्स्यैर् ये च पर्वतवासिनः।

śūdrābhīragaṇāś caiva ye cāśritya sarasvatīm. vartayanti ca ye matsyair ye ca parvatavāsinaḥ.

कृत्स्नं पञ्चनदं चैव तथैवापरपर्यटम्। रत्नाकरम् अमित्रघ्नं तथा वेल्लातटं पुनः। तथा सिंहनदं चैव तथैवापरपत्तनान्। दूतैर् एव वशे चक्रे नकुलः कुलनन्दनः। उत्तरज्योतिकं चैव तथा वृन्दाटकं पुरम्। द्वारपालं च तरसा वशे चक्रे महाद्युतिः।

kṛtsnaṃ pañcanadaṃ caiva tathaivāparaparyaṭam. ratnākaram amitraghnaṃ tathā vellātaṭaṃ punaḥ. tathā siṃhanadaṃ caiva tathaivāparapattanān. dūtair eva vaśe cakre nakulaḥ kulanandanaḥ. uttarajyotikaṃ caiva tathā vṛndāṭakaṃ puram. dvārapālaṃ ca tarasā vaśe cakre mahādyutiḥ.

रमठान् हारहूणांश् च प्रतीच्याश् चैव ये नृपाः। तान् सर्वान् स वशे चक्रे शासनाद् एव पाण्डवः। अरणं चैव रोमं च यवनानां पुराणि च। लम्बानुदेशजांश् चैव बन्धकांश् च नरोत्तम। दूतैर् एव वशे चक्रे करं चैनान् अदापयत्।

ramaṭhān hārahūṇāṃś ca pratīcyāś caiva ye nṛpāḥ. tān sarvān sa vaśe cakre śāsanād eva pāṇḍavaḥ. araṇaṃ caiva romaṃ ca yavanānāṃ purāṇi ca. lambānudeśajāṃś caiva bandhakāṃś ca narottama. dūtair eva vaśe cakre karaṃ cainān adāpayat.

तत्रस्थः प्रेषयाम् आस वासुदेवाय चाभिभुः। दूतं धर्मविदं शान्तं वाग्मिनं शुचिम् उत्तमम्। स चापि योजयाम् आस वासुदेवाय भारत। स चास्य दशभी राज्यैः प्रतिजग्राह शासनम्।

tatrasthaḥ preṣayām āsa vāsudevāya cābhibhuḥ. dūtaṃ dharmavidaṃ śāntaṃ vāgminaṃ śucim uttamam. sa cāpi yojayām āsa vāsudevāya bhārata. sa cāsya daśabhī rājyaiḥ pratijagrāha śāsanam.

ततः शाकलम् अभ्येत्य मद्राणां पुटभेदनम्। मातुलं प्रीतिपूर्वेण शल्यं चक्रे वशे बली।

tataḥ śākalam abhyetya madrāṇāṃ puṭabhedanam. mātulaṃ prītipūrveṇa śalyaṃ cakre vaśe balī.

स तस्मिन् सत्कृतो राज्ञा सत्कारार्हो विशां पते। रत्नानि भूरीण्य् आदाय संप्रतस्थे युधां पतिः।

sa tasmin satkṛto rājñā satkārārho viśāṃ pate. ratnāni bhūrīṇy ādāya saṃpratasthe yudhāṃ patiḥ.

ततः सागरकुक्षिस्थान् म्लेच्छान् परमदारुणान्। पह्लवान् बर्बरांश् चैव तान् सर्वान् अनयद् वशम्।

tataḥ sāgarakukṣisthān mlecchān paramadāruṇān. pahlavān barbarāṃś caiva tān sarvān anayad vaśam.

ततो रत्नान्य् उपादाय वशे कृत्वा च पार्थिवान्। न्यवर्तत नरश्रेष्ठो नकुलश् चित्रमार्गवित्।

tato ratnāny upādāya vaśe kṛtvā ca pārthivān. nyavartata naraśreṣṭho nakulaś citramārgavit.

करभाणां सहस्राणि कोशं तस्य महात्मनः। ऊहुर् दश महाराज कृच्छ्राद् इव महाधनम्।

karabhāṇāṃ sahasrāṇi kośaṃ tasya mahātmanaḥ. ūhur daśa mahārāja kṛcchrād iva mahādhanam.

इन्द्रप्रस्थगतं वीरम् अभ्येत्य स युधिष्ठिरम्। ततो माद्रीसुतः श्रीमान् धनं तस्मै न्यवेदयत्।

indraprasthagataṃ vīram abhyetya sa yudhiṣṭhiram. tato mādrīsutaḥ śrīmān dhanaṃ tasmai nyavedayat.

एवं प्रतीचीं नकुलो दिशं वरुणपालिताम्। विजिग्ये वासुदेवेन निर्जितां भरतर्षभः।

evaṃ pratīcīṃ nakulo diśaṃ varuṇapālitām. vijigye vāsudevena nirjitāṃ bharatarṣabhaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...