महाभारत 2.27 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←सभा पर्व→

←अध्याय 27→

[mh-2-27] • 28 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। ततः कुमारविषये श्रेणिमन्तम् अथाजयत्। कोसलाधिपतिं चैव बृहद्बलम् अरिंदमः।

vaiśaṃpāyana uvāca. tataḥ kumāraviṣaye śreṇimantam athājayat. kosalādhipatiṃ caiva bṛhadbalam ariṃdamaḥ.

अयोध्यायां तु धर्मज्ञं दीर्घप्रज्ञं महाबलम्। अजयत् पाण्डवश्रेष्ठो नातितीव्रेण कर्मणा।

ayodhyāyāṃ tu dharmajñaṃ dīrghaprajñaṃ mahābalam. ajayat pāṇḍavaśreṣṭho nātitīvreṇa karmaṇā.

ततो गोपालकच्छं च सोत्तमान् अपि चोत्तरान्। मल्लानाम् अधिपं चैव पार्थिवं व्यजयत् प्रभुः।

tato gopālakacchaṃ ca sottamān api cottarān. mallānām adhipaṃ caiva pārthivaṃ vyajayat prabhuḥ.

ततो हिमवतः पार्श्वे समभ्येत्य जरद्गवम्। सर्वम् अल्पेन कालेन देशं चक्रे वशे बली।

tato himavataḥ pārśve samabhyetya jaradgavam. sarvam alpena kālena deśaṃ cakre vaśe balī.

एवं बहुविधान् देशान् विजित्य पुरुषर्षभः। उन्नाटम् अभितो जिग्ये कुक्षिमन्तं च पर्वतम्। पाण्डवः सुमहावीर्यो बलेन बलिनां वरः।

evaṃ bahuvidhān deśān vijitya puruṣarṣabhaḥ. unnāṭam abhito jigye kukṣimantaṃ ca parvatam. pāṇḍavaḥ sumahāvīryo balena balināṃ varaḥ.

स काशिराजं समरे सुबन्धुम् अनिवर्तिनम्। वशे चक्रे महाबाहुर् भीमो भीमपराक्रमः।

sa kāśirājaṃ samare subandhum anivartinam. vaśe cakre mahābāhur bhīmo bhīmaparākramaḥ.

ततः सुपार्श्वम् अभितस् तथा राजपतिं क्रथम्। युध्यमानं बलात् संख्ये विजिग्ये पाण्डवर्षभः।

tataḥ supārśvam abhitas tathā rājapatiṃ kratham. yudhyamānaṃ balāt saṃkhye vijigye pāṇḍavarṣabhaḥ.

ततो मत्स्यान् महातेजा मलयांश् च महाबलान्। अनवद्यान् गयांश् चैव पशुभूमिं च सर्वशः।

tato matsyān mahātejā malayāṃś ca mahābalān. anavadyān gayāṃś caiva paśubhūmiṃ ca sarvaśaḥ.

निवृत्य च महाबाहुर् मदर्वीकं महीधरम्। सोपदेशं विनिर्जित्य प्रययाव् उत्तरामुखः। वत्सभूमिं च कौन्तेयो विजिग्ये बलवान् बलात्।

nivṛtya ca mahābāhur madarvīkaṃ mahīdharam. sopadeśaṃ vinirjitya prayayāv uttarāmukhaḥ. vatsabhūmiṃ ca kaunteyo vijigye balavān balāt.

भर्गाणाम् अधिपं चैव निषादाधिपतिं तथा। विजिग्ये भूमिपालांश् च मणिमत्प्रमुखान् बहून्।

bhargāṇām adhipaṃ caiva niṣādādhipatiṃ tathā. vijigye bhūmipālāṃś ca maṇimatpramukhān bahūn.

ततो दक्षिणमल्लांश् च भोगवन्तं च पाण्डवः। तरसैवाजयद् भीमो नातितीव्रेण कर्मणा।

tato dakṣiṇamallāṃś ca bhogavantaṃ ca pāṇḍavaḥ. tarasaivājayad bhīmo nātitīvreṇa karmaṇā.

शर्मकान् वर्मकांश् चैव सान्त्वेनैवाजयत् प्रभुः। वैदेहकं च राजानं जनकं जगतीपतिम्। विजिग्ये पुरुषव्याघ्रो नातितीव्रेण कर्मणा। शकांश् च बर्बरांश् चैव अजयच् छद्मपूर्वकम्।

śarmakān varmakāṃś caiva sāntvenaivājayat prabhuḥ. vaidehakaṃ ca rājānaṃ janakaṃ jagatīpatim. vijigye puruṣavyāghro nātitīvreṇa karmaṇā. śakāṃś ca barbarāṃś caiva ajayac chadmapūrvakam.

वैदेहस्थस् तु कौन्तेय इन्द्रपर्वतम् अन्तिकात्। किरातानाम् अधिपतीन् व्यजयत् सप्त पाण्डवः।

vaidehasthas tu kaunteya indraparvatam antikāt. kirātānām adhipatīn vyajayat sapta pāṇḍavaḥ.

ततः सुह्मान् प्राच्यसुह्मान् समक्षांश् चैव वीर्यवान्। विजित्य युधि कौन्तेयो मागधान् उपयाद् बली।

tataḥ suhmān prācyasuhmān samakṣāṃś caiva vīryavān. vijitya yudhi kaunteyo māgadhān upayād balī.

दण्डं च दण्डधारं च विजित्य पृथिवीपतीन्। तैर् एव सहितः सर्वैर् गिरिव्रजम् उपाद्रवत्।

daṇḍaṃ ca daṇḍadhāraṃ ca vijitya pṛthivīpatīn. tair eva sahitaḥ sarvair girivrajam upādravat.

जारासंधिं सान्त्वयित्वा करे च विनिवेश्य ह। तैर् एव सहितो राजन् कर्णम् अभ्यद्रवद् बली।

jārāsaṃdhiṃ sāntvayitvā kare ca viniveśya ha. tair eva sahito rājan karṇam abhyadravad balī.

स कम्पयन्न् इव महीं बलेन चतुरङ्गिणा। युयुधे पाण्डवश्रेष्ठः कर्णेनामित्रघातिना। तैर् एव सहितः सर्वैः कर्णं चाप्य् अजयत् प्रभुः। शिशुपालेन सहितस् तं विनिर्जित्य पाण्डवः।

sa kampayann iva mahīṃ balena caturaṅgiṇā. yuyudhe pāṇḍavaśreṣṭhaḥ karṇenāmitraghātinā. tair eva sahitaḥ sarvaiḥ karṇaṃ cāpy ajayat prabhuḥ. śiśupālena sahitas taṃ vinirjitya pāṇḍavaḥ.

स कर्णं युधि निर्जित्य वशे कृत्वा च भारत। ततो विजिग्ये बलवान् राज्ञः पर्वतवासिनः।

sa karṇaṃ yudhi nirjitya vaśe kṛtvā ca bhārata. tato vijigye balavān rājñaḥ parvatavāsinaḥ.

अथ मोदागिरिं चैव राजानं बलवत्तरम्। पाण्डवो बाहुवीर्येण निजघान महामृधे।

atha modāgiriṃ caiva rājānaṃ balavattaram. pāṇḍavo bāhuvīryeṇa nijaghāna mahāmṛdhe.

ततः पौण्ड्राधिपं वीरं वासुदेवं महाबलम्। इदानीं वृष्णिवीर्येण न योत्स्यामीति पौण्ड्रकः। कृष्णस्य भुजसंत्रासात् करम् आशु ददौ नृपः। कौशिकीकच्छनिलयं राजानं च महौजसम्।

tataḥ pauṇḍrādhipaṃ vīraṃ vāsudevaṃ mahābalam. idānīṃ vṛṣṇivīryeṇa na yotsyāmīti pauṇḍrakaḥ. kṛṣṇasya bhujasaṃtrāsāt karam āśu dadau nṛpaḥ. kauśikīkacchanilayaṃ rājānaṃ ca mahaujasam.

उभौ बलवृतौ वीराव् उभौ तीव्रपराक्रमौ। निर्जित्याजौ महाराज वङ्गराजम् उपाद्रवत्।

ubhau balavṛtau vīrāv ubhau tīvraparākramau. nirjityājau mahārāja vaṅgarājam upādravat.

समुद्रसेनं निर्जित्य चन्द्रसेनं च पार्थिवम्। ताम्रलिप्तं च राजानं काचं वङ्गाधिपं तथा। अङ्गानाम् अधिपं चैव कालिङ्गानाम् अथेश्वरम्।

samudrasenaṃ nirjitya candrasenaṃ ca pārthivam. tāmraliptaṃ ca rājānaṃ kācaṃ vaṅgādhipaṃ tathā. aṅgānām adhipaṃ caiva kāliṅgānām atheśvaram.

सुह्मानाम् अधिपं चैव ये च सागरवासिनः। सर्वान् म्लेच्छगणांश् चैव विजिग्ये भरतर्षभः। किरातान् पुरुषादांश् च कर्णप्रवरणान् अपि। ये च काकमुखा नाम नरराक्षसयोनयः। किरातांस् तृणमूलांश् च किरातान् ओष्ठकर्णिकान्।

suhmānām adhipaṃ caiva ye ca sāgaravāsinaḥ. sarvān mlecchagaṇāṃś caiva vijigye bharatarṣabhaḥ. kirātān puruṣādāṃś ca karṇapravaraṇān api. ye ca kākamukhā nāma nararākṣasayonayaḥ. kirātāṃs tṛṇamūlāṃś ca kirātān oṣṭhakarṇikān.

एवं बहुविधान् देशान् विजित्य पवनात्मजः। वसु तेभ्य उपादाय लौहित्यम् अगमद् बली।

evaṃ bahuvidhān deśān vijitya pavanātmajaḥ. vasu tebhya upādāya lauhityam agamad balī.

स सर्वान् म्लेच्छनृपतीन् सागरद्वीपवासिनः। करम् आहारयाम् आस रत्नानि विविधानि च।

sa sarvān mlecchanṛpatīn sāgaradvīpavāsinaḥ. karam āhārayām āsa ratnāni vividhāni ca.

चन्दनागुरुवस्त्राणि मणिमुक्तम् अनुत्तमम्। काञ्चनं रजतं वज्रं विद्रुमं च महाधनम्।

candanāguruvastrāṇi maṇimuktam anuttamam. kāñcanaṃ rajataṃ vajraṃ vidrumaṃ ca mahādhanam.

स कोटिशतसंख्येन धनेन महता तदा। अभ्यवर्षद् अमेयात्मा धनवर्षेण पाण्डवम्।

sa koṭiśatasaṃkhyena dhanena mahatā tadā. abhyavarṣad ameyātmā dhanavarṣeṇa pāṇḍavam.

इन्द्रप्रस्थम् अथागम्य भीमो भीमपराक्रमः। निवेदयाम् आस तदा धर्मराजाय तद् धनम्।

indraprastham athāgamya bhīmo bhīmaparākramaḥ. nivedayām āsa tadā dharmarājāya tad dhanam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...