महाभारत 2.20 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←सभा पर्व→

←अध्याय 20→

[mh-2-20] • 34 श्लोकाः

जरासंध उवाच। न स्मरेयं कदा वैरं कृतं युष्माभिर् इत्य् उत। चिन्तयंश् च न पश्यामि भवतां प्रति वैकृतम्। वैशंपायनः। एवम् उक्तो भगवता बृहद्रथसुतो बली। आत्मन्य् औत्सुकम् आलोक्य कृष्णम् आह नृपोत्तमाः।

jarāsaṃdha uvāca. na smareyaṃ kadā vairaṃ kṛtaṃ yuṣmābhir ity uta. cintayaṃś ca na paśyāmi bhavatāṃ prati vaikṛtam. vaiśaṃpāyanaḥ. evam ukto bhagavatā bṛhadrathasuto balī. ātmany autsukam ālokya kṛṣṇam āha nṛpottamāḥ.

वैकृते चासति कथं मन्यध्वं माम् अनागसम्। अरिं विब्रूत तद् विप्राः सतां समय एष हि।

vaikṛte cāsati kathaṃ manyadhvaṃ mām anāgasam. ariṃ vibrūta tad viprāḥ satāṃ samaya eṣa hi.

अथ धर्मोपघाताद् धि मनः समुपतप्यते। यो ऽनागसि प्रसृजति क्षत्रियो ऽपि न संशयः। क्षत्रिया एव लोके ऽस्मिन् विदितं मम सर्वशः।

atha dharmopaghātād dhi manaḥ samupatapyate. yo 'nāgasi prasṛjati kṣatriyo 'pi na saṃśayaḥ. kṣatriyā eva loke 'smin viditaṃ mama sarvaśaḥ.

अतो ऽन्यथाचरंल् लोके धर्मज्ञः सन् महाव्रतः। वृजिनां गतिम् आप्नोति श्रेयसो ऽप्य् उपहन्ति च।

ato 'nyathācaraṃl loke dharmajñaḥ san mahāvrataḥ. vṛjināṃ gatim āpnoti śreyaso 'py upahanti ca.

त्रैलोक्ये क्षत्रधर्माद् धि श्रेयांसं साधुचारिणाम्। नान्यं धर्मं प्रशंसन्ति ये च धर्मविदो जनाः। तस्य मे ऽद्य स्थितस्येह स्वधर्मे नियतात्मनः। अनागसं प्रजानानाः प्रमादाद् इव जल्पथ।

trailokye kṣatradharmād dhi śreyāṃsaṃ sādhucāriṇām. nānyaṃ dharmaṃ praśaṃsanti ye ca dharmavido janāḥ. tasya me 'dya sthitasyeha svadharme niyatātmanaḥ. anāgasaṃ prajānānāḥ pramādād iva jalpatha.

वासुदेव उवाच। कुलकार्यं महाराज कश् चिद् एकः कुलोद्वहः। वहते तन्नियोगाद् वै वयम् अभ्युत्थितास् त्रयः।

vāsudeva uvāca. kulakāryaṃ mahārāja kaś cid ekaḥ kulodvahaḥ. vahate tanniyogād vai vayam abhyutthitās trayaḥ.

त्वया चोपहृता राजन् क्षत्रिया लोकवासिनः। तद् आगः क्रूरम् उत्पाद्य मन्यसे किं त्व् अनागसम्।

tvayā copahṛtā rājan kṣatriyā lokavāsinaḥ. tad āgaḥ krūram utpādya manyase kiṃ tv anāgasam.

राजा राज्ञः कथं साधून् हिंस्यान् नृपतिसत्तम। तद् राज्ञः संनिगृह्य त्वं रुद्रायोपजिहीर्षसि।

rājā rājñaḥ kathaṃ sādhūn hiṃsyān nṛpatisattama. tad rājñaḥ saṃnigṛhya tvaṃ rudrāyopajihīrṣasi.

अस्मांस् तद् एनो गच्छेत त्वया बार्हद्रथे कृतम्। वयं हि शक्ता धर्मस्य रक्षणे धर्मचारिणः। तस्माद् अद्योपगच्छामस् तव बार्हद्रथे ऽन्तिकम्।

asmāṃs tad eno gaccheta tvayā bārhadrathe kṛtam. vayaṃ hi śaktā dharmasya rakṣaṇe dharmacāriṇaḥ. tasmād adyopagacchāmas tava bārhadrathe 'ntikam.

मनुष्याणां समालम्भो न च दृष्टः कदा चन। स कथं मानुषैर् देवं यष्टुम् इच्छसि शंकरम्।

manuṣyāṇāṃ samālambho na ca dṛṣṭaḥ kadā cana. sa kathaṃ mānuṣair devaṃ yaṣṭum icchasi śaṃkaram.

सवर्णो हि सवर्णानां पशुसंज्ञां करिष्यति। को ऽन्य एवं यथा हि त्वं जरासंध वृथामतिः। यस्यां यस्याम् अवस्थायां यद् यत् कर्म करोति यः। तस्यां तस्याम् अवस्थायां तत् फलं समवाप्नुयात्।

savarṇo hi savarṇānāṃ paśusaṃjñāṃ kariṣyati. ko 'nya evaṃ yathā hi tvaṃ jarāsaṃdha vṛthāmatiḥ. yasyāṃ yasyām avasthāyāṃ yad yat karma karoti yaḥ. tasyāṃ tasyām avasthāyāṃ tat phalaṃ samavāpnuyāt.

ते त्वां ज्ञातिक्षयकरं वयम् आर्तानुसारिणः। ज्ञातिवृद्धिनिमित्तार्थं विनियन्तुम् इहागताः।

te tvāṃ jñātikṣayakaraṃ vayam ārtānusāriṇaḥ. jñātivṛddhinimittārthaṃ viniyantum ihāgatāḥ.

नास्ति लोके पुमान् अन्यः क्षत्रियेष्व् इति चैव यत्। मन्यसे स च ते राजन् सुमहान् बुद्धिविप्लवः।

nāsti loke pumān anyaḥ kṣatriyeṣv iti caiva yat. manyase sa ca te rājan sumahān buddhiviplavaḥ.

को हि जानन्न् अभिजनम् आत्मनः क्षत्रियो नृप। नाविशेत् स्वर्गम् अतुलं रणानन्तरम् अव्ययम्।

ko hi jānann abhijanam ātmanaḥ kṣatriyo nṛpa. nāviśet svargam atulaṃ raṇānantaram avyayam.

स्वर्गं ह्य् एव समास्थाय रणयज्ञेषु दीक्षिताः। यजन्ते क्षत्रिया लोकांस् तद् विद्धि मगधाधिप।

svargaṃ hy eva samāsthāya raṇayajñeṣu dīkṣitāḥ. yajante kṣatriyā lokāṃs tad viddhi magadhādhipa.

स्वर्गयोनिर् जयो राजन् स्वर्गयोनिर् महद् यशः। स्वर्गयोनिस् तपो युद्धे मार्गः सो ऽव्यभिचारवान्।

svargayonir jayo rājan svargayonir mahad yaśaḥ. svargayonis tapo yuddhe mārgaḥ so 'vyabhicāravān.

एष ह्य् ऐन्द्रो वैजयन्तो गुणो नित्यं समाहितः। येनासुरान् पराजित्य जगत् पाति शतक्रतुः। येन सर्वान् पराजित्य विजयस् त्व् अभिपादितः।

eṣa hy aindro vaijayanto guṇo nityaṃ samāhitaḥ. yenāsurān parājitya jagat pāti śatakratuḥ. yena sarvān parājitya vijayas tv abhipāditaḥ.

स्वर्गम् आस्थाय कस्य स्याद् विग्रहित्वं यथा तव। मागधैर् विपुलैः सैन्यैर् बाहुल्यबलदर्पितैः।

svargam āsthāya kasya syād vigrahitvaṃ yathā tava. māgadhair vipulaiḥ sainyair bāhulyabaladarpitaiḥ.

मावमंस्थाः परान् राजन् नास्ति वीर्यं नरे नरे। समं तेजस् त्वया चैव केवलं मनुजेश्वर।

māvamaṃsthāḥ parān rājan nāsti vīryaṃ nare nare. samaṃ tejas tvayā caiva kevalaṃ manujeśvara.

यावद् एव न संबुद्धं तावद् एव भवेत् तव। विषह्यम् एतद् अस्माकम् अतो राजन् ब्रवीमि ते।

yāvad eva na saṃbuddhaṃ tāvad eva bhavet tava. viṣahyam etad asmākam ato rājan bravīmi te.

जहि त्वं सदृशेष्व् एव मानं दर्पं च मागध। मा गमः ससुतामात्यः सबलश् च यमक्षयम्।

jahi tvaṃ sadṛśeṣv eva mānaṃ darpaṃ ca māgadha. mā gamaḥ sasutāmātyaḥ sabalaś ca yamakṣayam.

दम्भोद्भवः कार्तवीर्य उत्तरश् च बृहद्रथः। श्रेयसो ह्य् अवमन्येह विनेशुः सबला नृपाः।

dambhodbhavaḥ kārtavīrya uttaraś ca bṛhadrathaḥ. śreyaso hy avamanyeha vineśuḥ sabalā nṛpāḥ.

मुमुक्षमाणास् त्वत्तश् च न वयं ब्राह्मणब्रुवाः। शौरिर् अस्मि हृषीकेशो नृवीरौ पाण्डवाव् इमौ। अनयोर् मातुलेयं च कृष्णं मां विद्धि ते रिपुम्।

mumukṣamāṇās tvattaś ca na vayaṃ brāhmaṇabruvāḥ. śaurir asmi hṛṣīkeśo nṛvīrau pāṇḍavāv imau. anayor mātuleyaṃ ca kṛṣṇaṃ māṃ viddhi te ripum.

त्वाम् आह्वयामहे राजन् स्थिरो युध्यस्व मागध। मुञ्च वा नृपतीन् सर्वान् मा गमस् त्वं यमक्षयम्। वैशंपायनः। जरासंधः। एतच् छ्रुत्वा जरासंधः क्रुद्धो वचनम् अब्रवीत्। नाहं कंसः प्रलम्बो वा न बाणो न च मुष्टिकः। नरको नेन्द्रतपनो न केशी न च पूतना। न कालयवनो वापि ये त्वया निहता युधि। त्वं तु गोपकुलोत्पन्नो जातिं वै पूर्विकां स्मर। यो ऽस्मद्भयाद् अपक्रम्य सागरानूपम् आश्रितः। जन्मभूमिं परित्यज्य मधुरां प्राकृतो यथा। सो ऽधुना कत्थसे शौरे शरदीव यथा घनः। अद्यानृण्यं करिष्यामि भोजराजस्य धीमतः। जामातुर् औग्रसेनस्य त्वां निहत्याद्य माधव। चिरकाङ्क्षितो मे संग्रामस् त्वां हन्तुं ससुहृद्गणम्। दिष्ट्या मे सफलो यत्नः कृतो देवैः सवासवैः। क्लीबाव् इमौ च गोविन्द भीमसेनार्जुनाव् उभौ। हिंस्यामि युधि विक्रम्य सिंहः क्षुद्रमृगान् इव। वैशंपायनः। तस्य रोषाभिभूतस्य जरासंधस्य गर्जतः। श्रीभगवान्। सर्वभूतानि वित्रेसुर् ये तत्रासन् समागताः। किं गर्जसि जरासंध कर्मणा तान् समाचर। मम निर्देशकर्तृभ्यां पाण्डवाभ्यां नृपाधम। सामात्यं ससुतं चाद्य घातयिष्याम्य् अहं रणे। न कथं चन जीवन् वै प्रवेक्ष्यसि पुरोत्तमम्।

tvām āhvayāmahe rājan sthiro yudhyasva māgadha. muñca vā nṛpatīn sarvān mā gamas tvaṃ yamakṣayam. vaiśaṃpāyanaḥ. jarāsaṃdhaḥ. etac chrutvā jarāsaṃdhaḥ kruddho vacanam abravīt. nāhaṃ kaṃsaḥ pralambo vā na bāṇo na ca muṣṭikaḥ. narako nendratapano na keśī na ca pūtanā. na kālayavano vāpi ye tvayā nihatā yudhi. tvaṃ tu gopakulotpanno jātiṃ vai pūrvikāṃ smara. yo 'smadbhayād apakramya sāgarānūpam āśritaḥ. janmabhūmiṃ parityajya madhurāṃ prākṛto yathā. so 'dhunā katthase śaure śaradīva yathā ghanaḥ. adyānṛṇyaṃ kariṣyāmi bhojarājasya dhīmataḥ. jāmātur augrasenasya tvāṃ nihatyādya mādhava. cirakāṅkṣito me saṃgrāmas tvāṃ hantuṃ sasuhṛdgaṇam. diṣṭyā me saphalo yatnaḥ kṛto devaiḥ savāsavaiḥ. klībāv imau ca govinda bhīmasenārjunāv ubhau. hiṃsyāmi yudhi vikramya siṃhaḥ kṣudramṛgān iva. vaiśaṃpāyanaḥ. tasya roṣābhibhūtasya jarāsaṃdhasya garjataḥ. śrībhagavān. sarvabhūtāni vitresur ye tatrāsan samāgatāḥ. kiṃ garjasi jarāsaṃdha karmaṇā tān samācara. mama nirdeśakartṛbhyāṃ pāṇḍavābhyāṃ nṛpādhama. sāmātyaṃ sasutaṃ cādya ghātayiṣyāmy ahaṃ raṇe. na kathaṃ cana jīvan vai pravekṣyasi purottamam.

जरासंध उवाच। नाजितान् वै नरपतीन् अहम् आदद्मि कांश् चन। जितः कः पर्यवस्थाता को ऽत्र यो न मया जितः।

jarāsaṃdha uvāca. nājitān vai narapatīn aham ādadmi kāṃś cana. jitaḥ kaḥ paryavasthātā ko 'tra yo na mayā jitaḥ.

क्षत्रियस्यैतद् एवाहुर् धर्म्यं कृष्णोपजीवनम्। विक्रम्य वशम् आनीय कामतो यत् समाचरेत्।

kṣatriyasyaitad evāhur dharmyaṃ kṛṣṇopajīvanam. vikramya vaśam ānīya kāmato yat samācaret.

देवतार्थम् उपाकृत्य राज्ञः कृष्ण कथं भयात्। अहम् अद्य विमुञ्चेयं क्षात्रं व्रतम् अनुस्मरन्।

devatārtham upākṛtya rājñaḥ kṛṣṇa kathaṃ bhayāt. aham adya vimuñceyaṃ kṣātraṃ vratam anusmaran.

सैन्यं सैन्येन व्यूढेन एक एकेन वा पुनः। द्वाभ्यां त्रिभिर् वा योत्स्ये ऽहं युगपत् पृथग् एव वा।

sainyaṃ sainyena vyūḍhena eka ekena vā punaḥ. dvābhyāṃ tribhir vā yotsye 'haṃ yugapat pṛthag eva vā.

वैशंपायन उवाच। एवम् उक्त्वा जरासंधः सहदेवाभिषेचनम्। आज्ञापयत् तदा राजा युयुत्सुर् भीमकर्मभिः।

vaiśaṃpāyana uvāca. evam uktvā jarāsaṃdhaḥ sahadevābhiṣecanam. ājñāpayat tadā rājā yuyutsur bhīmakarmabhiḥ.

स तु सेनापती राजा सस्मार भरतर्षभ। कौशिकं चित्रसेनं च तस्मिन् युद्ध उपस्थिते।

sa tu senāpatī rājā sasmāra bharatarṣabha. kauśikaṃ citrasenaṃ ca tasmin yuddha upasthite.

ययोस् ते नामनी लोके हंसेति डिभकेति च। पूर्वं संकथिते पुम्भिर् नृलोके लोकसत्कृते। निशश्वास जरासंधो दिष्टं संचिन्तयंस् तदा।

yayos te nāmanī loke haṃseti ḍibhaketi ca. pūrvaṃ saṃkathite pumbhir nṛloke lokasatkṛte. niśaśvāsa jarāsaṃdho diṣṭaṃ saṃcintayaṃs tadā.

तं तु राजन् विभुः शौरी राजानं बलिनां वरम्। स्मृत्वा पुरुषशार्दूल शार्दूलसमविक्रमम्।

taṃ tu rājan vibhuḥ śaurī rājānaṃ balināṃ varam. smṛtvā puruṣaśārdūla śārdūlasamavikramam.

सत्यसंधो जरासंधं भुवि भीमपराक्रमम्। भागम् अन्यस्य निर्दिष्टं वध्यं भूमिभृद् अच्युतः।

satyasaṃdho jarāsaṃdhaṃ bhuvi bhīmaparākramam. bhāgam anyasya nirdiṣṭaṃ vadhyaṃ bhūmibhṛd acyutaḥ.

नात्मनात्मवतां मुख्य इयेष मधुसूदनः। ब्रह्मणो ऽऽज्ञां पुरस्कृत्य हन्तुं हलधरानुजः। जनमेजयः। किमर्थं वैरिणाव् आस्ताम् उभौ तौ कृष्णमागधौ। कथं च निर्जितः संख्ये जरासंधेन माधवः। कश् च कंसो मागधस्य यस्य हेतोः स वैरवान्। एतद् आचक्ष्व मे सर्वं वैशंपायन तत्त्वतः। वैशंपायनः। यादवानाम् अन्ववाये वसुदेवो महामतिः। उदपद्यत वार्ष्णेयो ह्य् उग्रसेनस्य मन्त्रभृत्। उग्रसेनस्य कंसस् तु बभूव बलवान् सुतः। ज्येष्ठो बहूनां कौरव्य सर्वशस्त्रविशारदः। जरासंधस्य दुहिता तस्य भार्यातिविश्रुता। राज्यशुल्केन दत्ता सा जरासंधेन धीमता। तदर्थम् उग्रसेनस्य मधुरायां सुतस् तदा। अभिषिक्तस् तदामात्यैः स वै तीव्रपराक्रमः। ऐश्वर्यबलमत्तस् तु स तदा बलमोहितः। निगृह्य पितरं भुङ्क्ते तद् राज्यं मन्त्रिभिः सह। वसुदेवस्य तत् कृत्यं न शृणोति स मन्दधीः। स तेन सह तद् राज्यं धर्मतः पर्यपालयत्। प्रीतिमान् स तु दैत्येन्द्रो वसुदेवस्य देवकीम्। उवाह भार्यां स तदा दुहिता देवकस्य या। तस्याम् उद्वाह्यमानायां रथेन जनमेजय। उपारुरोह वार्ष्णेयं कंसो भूमिपतिस् तदा। ततो ऽन्तरिक्षे वाग् आसीद् देवदूतस्य कस्य चित्। वसुदेवश् च शुश्राव तां वाचं पार्थिवश् च सः। याम् एतां वहमानो ऽद्य कंसोद्वहसि देवकीम्। अस्या यश् चाष्टमो गर्भः स ते मृत्युर् भविष्यति। सो ऽवतीर्य ततो राजा खड्गम् उद्धृत्य निर्मलम्। इयेष तस्या मूर्धानं छेत्तुं परमदुर्मतिः। स सान्त्वयंस् तदा कंसं हसन् क्रोधवशानुगम्। राजन्न् अनुनयाम् आस वसुदेवो महामतिः। अहिंस्यां प्रमदाम् आहुः सर्वधर्मेषु पार्थिव। अकस्माद् अबलां नारीं हन्तासीमाम् अनागसीम्। यच् च ते ऽत्र भयं राजञ् शक्यते बाधितुं त्वया। इयं च शक्या पालयितुं समयश् चैव रक्षितुम्। अस्यास् त्वम् अष्टमं गर्भं जातमात्रं महीपते। विध्वंसय तदा प्राप्तम् एवं परिहृतं भवेत्। एवं स राजा कथितो वसुदेवेन भारत। वैशंपायनः। तस्य तद् वचनं चक्रे शूरसेनाधिपस् तदा। ततस् तस्यां संबभूवुः कुमाराः सूर्यवर्चसः। जाताञ् जातांस् तु तान् सर्वाञ् जघान मधुरेश्वरः। अथ तस्यां समभवद् बलदेवस् तु सप्तमः। याम्यया मायया तं तु यमो राजा विशां पते। देवक्या गर्भम् अतुलं रोहिण्या जठरे ऽक्षिपत्। आकृष्य कर्षणात् सम्यक् संकर्षण इति स्मृतः। बलश्रेष्ठतया तस्य बलदेव इति स्मृतः। पुनस् तस्यां समभवद् अष्टमो मधुसूदनः। तस्य गर्भस्य रक्षां तु चक्रे सो ऽभ्यधिकं नृपः। ततः काले रक्षणार्थं वसुदेवस्य सात्वतः। उग्रः प्रयुक्तः कंसेन सचिवः क्रूरकर्मकृत्। विमूढेषु प्रभावेन बालस्योत्तीर्य तत्र वै। उपागम्य स घोषे तु जगाम समहाद्युतिः। जातमात्रं वासुदेवम् अथाकृष्य पिता ततः। उपजह्रे परिक्रीतां सुतां गोपस्य कस्य चित्। मुमुक्षमाणस् तं शब्दं देवदूतस्य पार्थिव। जघान कंसस् तां कन्यां प्रहसन्ती जगाम सा। आर्येति वाशती शब्दं तस्माद् आर्येति कीर्तिता। एवं तं वञ्चयित्वा च राजानं स महामतिः। वासुदेवं महात्मानं वर्धयाम् आस गोकुले। वासुदेवो ऽपि गोपेषु ववृधे ऽब्जम् इवाम्भसि। अज्ञायमानः कंसेन गूढो ऽग्निर् इव दारुषु। विप्रचक्रे ऽथ तान् सर्वान् बल्लवान् मधुरेश्वरः। वर्धमानो महाबाहुस् तेजोबलसमन्वितः। ततस् ते क्लिश्यमानास् तु पुण्डरीकाक्षम् अच्युतम्। भयेन कामाद् अपरे गणशः पर्यवारयन्। स तु लब्ध्वा बलं राजन्न् उग्रसेनस्य संमतः। वसुदेवात्मजः सर्वभ्रातृभिः सहितं पुनः। निर्जित्य युधि भोजेन्द्रं हत्वा कंसं महाबलः। अभ्यषिञ्चत् ततो राज्य उग्रसेनं विशां पते। ततः श्रुत्वा जरासंधो माधवेन हतं युधि। शूरसेनाधिपं चक्रे कंसपुत्रं तदा नृप। स सैन्यं महद् उत्थाप्य वासुदेवं प्रसह्य च। अभ्यषिञ्चत् सुतं तत्र सुताया जनमेजय। उग्रसेनं च वृष्णींश् च महाबलसमन्वितः। स तत्र विप्रकुरुते जरासंधः प्रतापवान्। एतद् वैरं कौरवेय जरासंधस्य माधवे। आशासितार्थो राजेन्द्र संरुरोध विनिर्जितान्। पार्थिवैस् तैर् नृपतिभिर् यक्ष्यमाणः समृद्धिमान्। देवश्रेष्ठं महादेवं कृत्तिवासं त्रियम्बकम्। एतत् सर्वं यथावृत्तं कथितं भरतर्षभ। यथा तु स हतो राजा भीमसेनेन तच् छृणु।

nātmanātmavatāṃ mukhya iyeṣa madhusūdanaḥ. brahmaṇo ''jñāṃ puraskṛtya hantuṃ haladharānujaḥ. janamejayaḥ. kimarthaṃ vairiṇāv āstām ubhau tau kṛṣṇamāgadhau. kathaṃ ca nirjitaḥ saṃkhye jarāsaṃdhena mādhavaḥ. kaś ca kaṃso māgadhasya yasya hetoḥ sa vairavān. etad ācakṣva me sarvaṃ vaiśaṃpāyana tattvataḥ. vaiśaṃpāyanaḥ. yādavānām anvavāye vasudevo mahāmatiḥ. udapadyata vārṣṇeyo hy ugrasenasya mantrabhṛt. ugrasenasya kaṃsas tu babhūva balavān sutaḥ. jyeṣṭho bahūnāṃ kauravya sarvaśastraviśāradaḥ. jarāsaṃdhasya duhitā tasya bhāryātiviśrutā. rājyaśulkena dattā sā jarāsaṃdhena dhīmatā. tadartham ugrasenasya madhurāyāṃ sutas tadā. abhiṣiktas tadāmātyaiḥ sa vai tīvraparākramaḥ. aiśvaryabalamattas tu sa tadā balamohitaḥ. nigṛhya pitaraṃ bhuṅkte tad rājyaṃ mantribhiḥ saha. vasudevasya tat kṛtyaṃ na śṛṇoti sa mandadhīḥ. sa tena saha tad rājyaṃ dharmataḥ paryapālayat. prītimān sa tu daityendro vasudevasya devakīm. uvāha bhāryāṃ sa tadā duhitā devakasya yā. tasyām udvāhyamānāyāṃ rathena janamejaya. upāruroha vārṣṇeyaṃ kaṃso bhūmipatis tadā. tato 'ntarikṣe vāg āsīd devadūtasya kasya cit. vasudevaś ca śuśrāva tāṃ vācaṃ pārthivaś ca saḥ. yām etāṃ vahamāno 'dya kaṃsodvahasi devakīm. asyā yaś cāṣṭamo garbhaḥ sa te mṛtyur bhaviṣyati. so 'vatīrya tato rājā khaḍgam uddhṛtya nirmalam. iyeṣa tasyā mūrdhānaṃ chettuṃ paramadurmatiḥ. sa sāntvayaṃs tadā kaṃsaṃ hasan krodhavaśānugam. rājann anunayām āsa vasudevo mahāmatiḥ. ahiṃsyāṃ pramadām āhuḥ sarvadharmeṣu pārthiva. akasmād abalāṃ nārīṃ hantāsīmām anāgasīm. yac ca te 'tra bhayaṃ rājañ śakyate bādhituṃ tvayā. iyaṃ ca śakyā pālayituṃ samayaś caiva rakṣitum. asyās tvam aṣṭamaṃ garbhaṃ jātamātraṃ mahīpate. vidhvaṃsaya tadā prāptam evaṃ parihṛtaṃ bhavet. evaṃ sa rājā kathito vasudevena bhārata. vaiśaṃpāyanaḥ. tasya tad vacanaṃ cakre śūrasenādhipas tadā. tatas tasyāṃ saṃbabhūvuḥ kumārāḥ sūryavarcasaḥ. jātāñ jātāṃs tu tān sarvāñ jaghāna madhureśvaraḥ. atha tasyāṃ samabhavad baladevas tu saptamaḥ. yāmyayā māyayā taṃ tu yamo rājā viśāṃ pate. devakyā garbham atulaṃ rohiṇyā jaṭhare 'kṣipat. ākṛṣya karṣaṇāt samyak saṃkarṣaṇa iti smṛtaḥ. balaśreṣṭhatayā tasya baladeva iti smṛtaḥ. punas tasyāṃ samabhavad aṣṭamo madhusūdanaḥ. tasya garbhasya rakṣāṃ tu cakre so 'bhyadhikaṃ nṛpaḥ. tataḥ kāle rakṣaṇārthaṃ vasudevasya sātvataḥ. ugraḥ prayuktaḥ kaṃsena sacivaḥ krūrakarmakṛt. vimūḍheṣu prabhāvena bālasyottīrya tatra vai. upāgamya sa ghoṣe tu jagāma samahādyutiḥ. jātamātraṃ vāsudevam athākṛṣya pitā tataḥ. upajahre parikrītāṃ sutāṃ gopasya kasya cit. mumukṣamāṇas taṃ śabdaṃ devadūtasya pārthiva. jaghāna kaṃsas tāṃ kanyāṃ prahasantī jagāma sā. āryeti vāśatī śabdaṃ tasmād āryeti kīrtitā. evaṃ taṃ vañcayitvā ca rājānaṃ sa mahāmatiḥ. vāsudevaṃ mahātmānaṃ vardhayām āsa gokule. vāsudevo 'pi gopeṣu vavṛdhe 'bjam ivāmbhasi. ajñāyamānaḥ kaṃsena gūḍho 'gnir iva dāruṣu. vipracakre 'tha tān sarvān ballavān madhureśvaraḥ. vardhamāno mahābāhus tejobalasamanvitaḥ. tatas te kliśyamānās tu puṇḍarīkākṣam acyutam. bhayena kāmād apare gaṇaśaḥ paryavārayan. sa tu labdhvā balaṃ rājann ugrasenasya saṃmataḥ. vasudevātmajaḥ sarvabhrātṛbhiḥ sahitaṃ punaḥ. nirjitya yudhi bhojendraṃ hatvā kaṃsaṃ mahābalaḥ. abhyaṣiñcat tato rājya ugrasenaṃ viśāṃ pate. tataḥ śrutvā jarāsaṃdho mādhavena hataṃ yudhi. śūrasenādhipaṃ cakre kaṃsaputraṃ tadā nṛpa. sa sainyaṃ mahad utthāpya vāsudevaṃ prasahya ca. abhyaṣiñcat sutaṃ tatra sutāyā janamejaya. ugrasenaṃ ca vṛṣṇīṃś ca mahābalasamanvitaḥ. sa tatra viprakurute jarāsaṃdhaḥ pratāpavān. etad vairaṃ kauraveya jarāsaṃdhasya mādhave. āśāsitārtho rājendra saṃrurodha vinirjitān. pārthivais tair nṛpatibhir yakṣyamāṇaḥ samṛddhimān. devaśreṣṭhaṃ mahādevaṃ kṛttivāsaṃ triyambakam. etat sarvaṃ yathāvṛttaṃ kathitaṃ bharatarṣabha. yathā tu sa hato rājā bhīmasenena tac chṛṇu.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents