रामायण 7.90 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←उत्तर काण्ड

←अध्याय 90→

[rm-7-90] • 25 श्लोकाः

कस्य चित् त्व् अथ कालस्य युधाजित् केकयो नृपः। स्वगुरुं प्रेषयाम् आस राघवाय महात्मने।

kasya cit tv atha kālasya yudhājit kekayo nṛpaḥ. svaguruṃ preṣayām āsa rāghavāya mahātmane.

गार्ग्यम् अङ्गिरसः पुत्रं ब्रह्मर्षिम् अमितप्रभम्। दश चाश्वसहस्राणि प्रीतिदानम् अनुत्तमम्।

gārgyam aṅgirasaḥ putraṃ brahmarṣim amitaprabham. daśa cāśvasahasrāṇi prītidānam anuttamam.

कम्बलानि च रत्नानि चित्रवस्त्रम् अथोत्तमम्। रामाय प्रददौ राजा बहून्य् आभरणानि च।

kambalāni ca ratnāni citravastram athottamam. rāmāya pradadau rājā bahūny ābharaṇāni ca.

श्रुत्वा तु राघवो गार्ग्यं महर्षिं समुपागतम्। मातुलस्याश्वपतिनः प्रियं दूतम् उपागतम्।

śrutvā tu rāghavo gārgyaṃ maharṣiṃ samupāgatam. mātulasyāśvapatinaḥ priyaṃ dūtam upāgatam.

प्रत्युद्गम्य च काकुत्स्थः क्रोशमात्रं सहानुगः। गार्ग्यं संपूजयाम् आस धनं तत् प्रतिगृह्य च।

pratyudgamya ca kākutsthaḥ krośamātraṃ sahānugaḥ. gārgyaṃ saṃpūjayām āsa dhanaṃ tat pratigṛhya ca.

पृष्ट्वा च प्रीतिदं सर्वं कुशलं मातुलस्य च। उपविष्टं महाभागं रामः प्रष्टुं प्रचक्रमे।

pṛṣṭvā ca prītidaṃ sarvaṃ kuśalaṃ mātulasya ca. upaviṣṭaṃ mahābhāgaṃ rāmaḥ praṣṭuṃ pracakrame.

किम् आह मतुलो वाक्यं यदर्थं भगवान् इह। प्राप्तो वाक्यविदां श्रेष्ठ साक्षाद् इव बृहस्पतिः।

kim āha matulo vākyaṃ yadarthaṃ bhagavān iha. prāpto vākyavidāṃ śreṣṭha sākṣād iva bṛhaspatiḥ.

रामस्य भाषितं श्रुत्वा ब्रह्मर्षिः कार्यविस्तरम्। वक्तुम् अद्भुतसंकाशं राघवायोपचक्रमे।

rāmasya bhāṣitaṃ śrutvā brahmarṣiḥ kāryavistaram. vaktum adbhutasaṃkāśaṃ rāghavāyopacakrame.

मातुलस् ते महाबाहो वाक्यम् आह नरर्षभ। युधाजित् प्रीतिसंयुक्तं श्रूयतां यदि रोचते।

mātulas te mahābāho vākyam āha nararṣabha. yudhājit prītisaṃyuktaṃ śrūyatāṃ yadi rocate.

अयं गन्धर्वविषयः फलमूलोपशोभितः। सिन्धोर् उभयतः पार्श्वे देशः परमशोभनः।

ayaṃ gandharvaviṣayaḥ phalamūlopaśobhitaḥ. sindhor ubhayataḥ pārśve deśaḥ paramaśobhanaḥ.

तं च रक्षन्ति गन्धर्वाः सायुधा युद्धकोविदाः। शैलूषस्य सुता वीरास् तिस्रः कोट्यो महाबलाः।

taṃ ca rakṣanti gandharvāḥ sāyudhā yuddhakovidāḥ. śailūṣasya sutā vīrās tisraḥ koṭyo mahābalāḥ.

तान् विनिर्जित्य काकुत्स्थ गन्धर्वविषयं शुभम्। निवेशय महाबाहो द्वे पुरे सुसमाहितः।

tān vinirjitya kākutstha gandharvaviṣayaṃ śubham. niveśaya mahābāho dve pure susamāhitaḥ.

अन्यस्य न गतिस् तत्र देशश् चायं सुशोभनः। रोचतां ते महाबाहो नाहं त्वाम् अनृतं वदे।

anyasya na gatis tatra deśaś cāyaṃ suśobhanaḥ. rocatāṃ te mahābāho nāhaṃ tvām anṛtaṃ vade.

तच् छ्रुत्वा राघवः प्रीतो महर्षेर् मातुलस्य च। उवाच बाढम् इत्य् एवं भरतं चान्ववैक्षत।

tac chrutvā rāghavaḥ prīto maharṣer mātulasya ca. uvāca bāḍham ity evaṃ bharataṃ cānvavaikṣata.

सो ऽब्रवीद् राघवः प्रीतः प्राञ्जलिप्रग्रहो द्विजम्। इमौ कुमारौ तं देशं ब्रह्मर्षे विजयिष्यतः।

so 'bravīd rāghavaḥ prītaḥ prāñjalipragraho dvijam. imau kumārau taṃ deśaṃ brahmarṣe vijayiṣyataḥ.

भरतस्यात्मजौ वीरौ तक्षः पुष्कल एव च। मातुलेन सुगुप्तौ तौ धर्मेण च समाहितौ।

bharatasyātmajau vīrau takṣaḥ puṣkala eva ca. mātulena suguptau tau dharmeṇa ca samāhitau.

भरतं चाग्रतः कृत्वा कुमारौ सबलानुगौ। निहत्य गन्धर्वसुतान् द्वे पुरे विभजिष्यतः।

bharataṃ cāgrataḥ kṛtvā kumārau sabalānugau. nihatya gandharvasutān dve pure vibhajiṣyataḥ.

निवेश्य ते पुरवरे आत्माजौ संनिवेश्य च। आगमिष्यति मे भूयः सकाशम् अतिधार्मिकः।

niveśya te puravare ātmājau saṃniveśya ca. āgamiṣyati me bhūyaḥ sakāśam atidhārmikaḥ.

ब्रह्मर्षिम् एवम् उक्त्वा तु भरतं सबलानुगम्। आज्ञापयाम् आस तदा कुमारौ चाभ्यषेचयत्।

brahmarṣim evam uktvā tu bharataṃ sabalānugam. ājñāpayām āsa tadā kumārau cābhyaṣecayat.

नक्षत्रेण च सौम्येन पुरस्कृत्याङ्गिरः सुतम्। भरतः सह सैन्येन कुमाराभ्यां च निर्ययौ।

nakṣatreṇa ca saumyena puraskṛtyāṅgiraḥ sutam. bharataḥ saha sainyena kumārābhyāṃ ca niryayau.

सा सेना शक्रयुक्तेव नरगान् निर्ययाव् अथ। राघवानुगता दूरं दुराधर्षा सुरासुरैः।

sā senā śakrayukteva naragān niryayāv atha. rāghavānugatā dūraṃ durādharṣā surāsuraiḥ.

मांसाशीनि च सत्त्वानि रक्षांसि सुमहान्ति च। अनुजग्मुश् च भरतं रुधिरस्य पिपासया।

māṃsāśīni ca sattvāni rakṣāṃsi sumahānti ca. anujagmuś ca bharataṃ rudhirasya pipāsayā.

भूतग्रामाश् च बहवो मांसभक्षाः सुदारुणाः। गन्धर्वपुत्रमांसानि भोक्तुकामाः सहस्रशः।

bhūtagrāmāś ca bahavo māṃsabhakṣāḥ sudāruṇāḥ. gandharvaputramāṃsāni bhoktukāmāḥ sahasraśaḥ.

सिंहव्याघ्रसृगालानां खेचराणां च पक्षिणाम्। बहूनि वै सहस्राणि सेनाया ययुर् अग्रतः।

siṃhavyāghrasṛgālānāṃ khecarāṇāṃ ca pakṣiṇām. bahūni vai sahasrāṇi senāyā yayur agrataḥ.

अध्यर्धमासम् उषिता पथि सेना निरामया। हृष्टपुष्टजनाकीर्णा केकयं समुपागमत्।

adhyardhamāsam uṣitā pathi senā nirāmayā. hṛṣṭapuṣṭajanākīrṇā kekayaṃ samupāgamat.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...