रामायण 7.8 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←उत्तर काण्ड

←अध्याय 8→

[rm-7-8] • 25 श्लोकाः

हन्यमाने बले तस्मिन् पद्मनाभेन पृष्ठतः। माल्यवान् संनिवृत्तो ऽथ वेलातिग इवार्णवः।

hanyamāne bale tasmin padmanābhena pṛṣṭhataḥ. mālyavān saṃnivṛtto 'tha velātiga ivārṇavaḥ.

संरक्तनयनः कोपाच् चलन् मौलिर् निशाचरः। पद्मनाभम् इदं प्राह वचनं परुषं तदा।

saṃraktanayanaḥ kopāc calan maulir niśācaraḥ. padmanābham idaṃ prāha vacanaṃ paruṣaṃ tadā.

नारायण न जानीषे क्षत्रधर्मं सनातनम्। अयुद्धमनसो भग्नान् यो ऽस्मान् हंसि यथेतरः।

nārāyaṇa na jānīṣe kṣatradharmaṃ sanātanam. ayuddhamanaso bhagnān yo 'smān haṃsi yathetaraḥ.

पराङ्मुखवधं पापं यः करोति सुरेश्वर। स हन्ता न गतः स्वर्गं लभते पुण्यकर्मणाम्।

parāṅmukhavadhaṃ pāpaṃ yaḥ karoti sureśvara. sa hantā na gataḥ svargaṃ labhate puṇyakarmaṇām.

युद्धश्रद्धाथ वा ते ऽस्ति शङ्खचक्रगदाधर। अहं स्थितो ऽस्मि पश्यामि बलं दर्शय यत् तव।

yuddhaśraddhātha vā te 'sti śaṅkhacakragadādhara. ahaṃ sthito 'smi paśyāmi balaṃ darśaya yat tava.

उवाच राक्षसेन्द्रं तं देवराजानुजो बली। युष्मत्तो भयभीतानां देवानां वै मयाभयम्। राक्षसोत्सादनं दत्तं तद् एतद् अनुपाल्यते।

uvāca rākṣasendraṃ taṃ devarājānujo balī. yuṣmatto bhayabhītānāṃ devānāṃ vai mayābhayam. rākṣasotsādanaṃ dattaṃ tad etad anupālyate.

प्राणैर् अपि प्रियं कार्यं देवानां हि सदा मया। सो ऽहं वो निहनिष्यामि रसातलगतान् अपि।

prāṇair api priyaṃ kāryaṃ devānāṃ hi sadā mayā. so 'haṃ vo nihaniṣyāmi rasātalagatān api.

देवम् एवं ब्रुवाणं तु रक्ताम्बुरुहलोचनम्। शक्त्या बिभेद संक्रुद्धो राक्षसेन्द्रो ररास च।

devam evaṃ bruvāṇaṃ tu raktāmburuhalocanam. śaktyā bibheda saṃkruddho rākṣasendro rarāsa ca.

माल्यवद् भुजनिर्मुक्ता शक्तिर् घण्टाकृतस्वना। हरेर् उरसि बभ्राज मेघस्थेव शतह्रदा।

mālyavad bhujanirmuktā śaktir ghaṇṭākṛtasvanā. harer urasi babhrāja meghastheva śatahradā.

ततस् ताम् एव चोत्कृष्य शक्तिं शक्तिधरप्रियः। माल्यवन्तं समुद्दिश्य चिक्षेपाम्बुरुहेक्षणः।

tatas tām eva cotkṛṣya śaktiṃ śaktidharapriyaḥ. mālyavantaṃ samuddiśya cikṣepāmburuhekṣaṇaḥ.

स्कन्दोत्सृष्टेव सा शक्तिर् गोविन्दकरनिःसृता। काङ्क्षन्ती राक्षसं प्रायान् महोल्केवाञ्जनाचलम्।

skandotsṛṣṭeva sā śaktir govindakaraniḥsṛtā. kāṅkṣantī rākṣasaṃ prāyān maholkevāñjanācalam.

सा तस्योरसि विस्तीर्णे हारभासावभासिते। अपतद् राक्षसेन्द्रस्य गिरिकूट इवाशनिः।

sā tasyorasi vistīrṇe hārabhāsāvabhāsite. apatad rākṣasendrasya girikūṭa ivāśaniḥ.

तया भिन्नतनुत्राणाः प्राविशद् विपुलं तमः। माल्यवान् पुनर् आश्वस्तस् तस्थौ गिरिर् इवाचलः।

tayā bhinnatanutrāṇāḥ prāviśad vipulaṃ tamaḥ. mālyavān punar āśvastas tasthau girir ivācalaḥ.

ततः कार्ष्णायसं शूलं कण्टकैर् बहुभिश् चितम्। प्रगृह्याभ्यहनद् देवं स्तनयोर् अन्तरे दृढम्।

tataḥ kārṣṇāyasaṃ śūlaṃ kaṇṭakair bahubhiś citam. pragṛhyābhyahanad devaṃ stanayor antare dṛḍham.

तथैव रणरक्तस् तु मुष्टिना वासवानुजम्। ताडयित्वा धनुर्मात्रम् अपक्रान्तो निशाचरः।

tathaiva raṇaraktas tu muṣṭinā vāsavānujam. tāḍayitvā dhanurmātram apakrānto niśācaraḥ.

ततो ऽम्बरे महाञ् शब्दः साधु साध्व् इति चोत्थितः। आहत्य राक्षसो विष्णुं गरुडं चाप्य् अताडयत्।

tato 'mbare mahāñ śabdaḥ sādhu sādhv iti cotthitaḥ. āhatya rākṣaso viṣṇuṃ garuḍaṃ cāpy atāḍayat.

वैनतेयस् ततः क्रुद्धः पक्षवातेन राक्षसं। व्यपोहद् बलवान् वायुः शुष्कपर्णचयं यथा।

vainateyas tataḥ kruddhaḥ pakṣavātena rākṣasaṃ. vyapohad balavān vāyuḥ śuṣkaparṇacayaṃ yathā.

द्विजेन्द्रपक्षवातेन द्रावितं दृश्य पूर्वजम्। सुमाली स्वबलैः सार्धं लङ्काम् अभिमुखो ययौ।

dvijendrapakṣavātena drāvitaṃ dṛśya pūrvajam. sumālī svabalaiḥ sārdhaṃ laṅkām abhimukho yayau.

पक्षवातबलोद्धूतो माल्यवान् अपि राक्षसः। स्वबलेन समागम्य ययौ लङ्कां ह्रिया वृतः।

pakṣavātabaloddhūto mālyavān api rākṣasaḥ. svabalena samāgamya yayau laṅkāṃ hriyā vṛtaḥ.

एवं ते राक्षसा राम हरिणा कमलेक्षण। बहुशः संयुगे भग्ना हतप्रवरनायकाः।

evaṃ te rākṣasā rāma hariṇā kamalekṣaṇa. bahuśaḥ saṃyuge bhagnā hatapravaranāyakāḥ.

अशक्नुवन्तस् ते विष्णुं प्रतियोद्धुं भयार्दिताः। त्यक्त्वा लङ्कां गता वस्तुं पातालं सहपत्नयः।

aśaknuvantas te viṣṇuṃ pratiyoddhuṃ bhayārditāḥ. tyaktvā laṅkāṃ gatā vastuṃ pātālaṃ sahapatnayaḥ.

सुमालिनं समासाद्य राक्षसं रघुनन्दन। स्थिताः प्रख्यातवीर्यास् ते वंशे सालकटङ्कटे।

sumālinaṃ samāsādya rākṣasaṃ raghunandana. sthitāḥ prakhyātavīryās te vaṃśe sālakaṭaṅkaṭe.

ये त्वया निहतास् ते वै पौलस्त्या नाम राक्षसाः। सुमाली माल्यवान् माली ये च तेषां पुरःसराः। सर्व एते महाभाग रावणाद् बलवत्तराः।

ye tvayā nihatās te vai paulastyā nāma rākṣasāḥ. sumālī mālyavān mālī ye ca teṣāṃ puraḥsarāḥ. sarva ete mahābhāga rāvaṇād balavattarāḥ.

न चान्यो रक्षसां हन्ता सुरेष्व् अपि पुरंजय। ऋते नारायणं देवं शङ्खचक्रगदाधरम्।

na cānyo rakṣasāṃ hantā sureṣv api puraṃjaya. ṛte nārāyaṇaṃ devaṃ śaṅkhacakragadādharam.

भवान् नारायणो देवश् चतुर्बाहुः सनातनः। राक्षसान् हन्तुम् उत्पन्नो अजेयः प्रभुर् अव्ययः।

bhavān nārāyaṇo devaś caturbāhuḥ sanātanaḥ. rākṣasān hantum utpanno ajeyaḥ prabhur avyayaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...