रामायण 7.60 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

रामायण

←उत्तर काण्ड

←अध्याय 60→

[rm-7-60] • 19 श्लोकाः

कथां कथयतां तेषां जयं चाकाङ्क्षतां शुभम्। व्यतीता रजनी शीघ्रं शत्रुघ्नस्य महात्मनः।

kathāṃ kathayatāṃ teṣāṃ jayaṃ cākāṅkṣatāṃ śubham. vyatītā rajanī śīghraṃ śatrughnasya mahātmanaḥ.

ततः प्रभाते विमले तस्मिन् काले स राक्षसः। निर्गतस् तु पुराद् वीरो भक्षाहारप्रचोदितः।

tataḥ prabhāte vimale tasmin kāle sa rākṣasaḥ. nirgatas tu purād vīro bhakṣāhārapracoditaḥ.

एतस्मिन्न् अन्तरे शूरः शत्रुघ्नो यमुनां नदीम्। तीर्त्वा मधुपुरद्वारि धनुष्पाणिर् अतिष्ठत।

etasminn antare śūraḥ śatrughno yamunāṃ nadīm. tīrtvā madhupuradvāri dhanuṣpāṇir atiṣṭhata.

ततो ऽर्धदिवसे प्राप्ते क्रूरकर्मा स राक्षसः। आगच्छद् बहुसहस्रं प्राणिनाम् उद्वहन् भरम्।

tato 'rdhadivase prāpte krūrakarmā sa rākṣasaḥ. āgacchad bahusahasraṃ prāṇinām udvahan bharam.

ततो ददर्श शत्रुघ्नं स्थितं द्वारि धृतायुधम्। तम् उवाच ततो रक्षः किम् अनेन करिष्यसि।

tato dadarśa śatrughnaṃ sthitaṃ dvāri dhṛtāyudham. tam uvāca tato rakṣaḥ kim anena kariṣyasi.

ईदृशानां सहस्राणि सायुधानां नराधम। भक्षितानि मया रोषात् कालम् आकाङ्क्षसे नु किम्।

īdṛśānāṃ sahasrāṇi sāyudhānāṃ narādhama. bhakṣitāni mayā roṣāt kālam ākāṅkṣase nu kim.

आहारश् चाप्य् असंपूर्णो ममायं पुरुषाधम। स्वयं प्रविष्टो नु मुखं कथम् आसाद्य दुर्मते।

āhāraś cāpy asaṃpūrṇo mamāyaṃ puruṣādhama. svayaṃ praviṣṭo nu mukhaṃ katham āsādya durmate.

तस्यैवं भाषमाणस्य हसतश् च मुहुर् मुहुः। शत्रुघ्नो वीर्यसंपन्नो रोषाद् अश्रूण्य् अवर्तयत्।

tasyaivaṃ bhāṣamāṇasya hasataś ca muhur muhuḥ. śatrughno vīryasaṃpanno roṣād aśrūṇy avartayat.

तस्य रोषाभिभूतस्य शत्रुघ्नस्य महात्मनः। तेजोमया मरीच्यस् तु सर्वगात्रैर् विनिष्पतन्।

tasya roṣābhibhūtasya śatrughnasya mahātmanaḥ. tejomayā marīcyas tu sarvagātrair viniṣpatan.

उवाच च सुसंक्रुद्धः शत्रुघ्नस् तं निशाचरम्। योद्धुम् इच्छामि दुर्बुद्धे द्वन्द्वयुद्धं त्वया सह।

uvāca ca susaṃkruddhaḥ śatrughnas taṃ niśācaram. yoddhum icchāmi durbuddhe dvandvayuddhaṃ tvayā saha.

पुत्रो दशरथस्याहं भ्राता रामस्य धीमतः। शत्रुघ्नो नाम शत्रुघ्नो वधाकाङ्क्षी तवागतः।

putro daśarathasyāhaṃ bhrātā rāmasya dhīmataḥ. śatrughno nāma śatrughno vadhākāṅkṣī tavāgataḥ.

तस्य मे युद्धकामस्य द्वन्द्वयुद्धं प्रदीयताम्। शत्रुस् त्वं सर्वजीवानां न मे जीवन् गमिष्यसि।

tasya me yuddhakāmasya dvandvayuddhaṃ pradīyatām. śatrus tvaṃ sarvajīvānāṃ na me jīvan gamiṣyasi.

तस्मिंस् तथा ब्रुवाणे तु राक्षसः प्रहसन्न् इव। प्रत्युवाच नरश्रेष्ठं दिष्ट्या प्राप्तो ऽसि दुर्मते।

tasmiṃs tathā bruvāṇe tu rākṣasaḥ prahasann iva. pratyuvāca naraśreṣṭhaṃ diṣṭyā prāpto 'si durmate.

मम मातृष्वसुर् भ्राता रावणो नाम राक्षसः। हतो रामेण दुर्बुद्धे स्त्रीहेतोः पुरुषाधम।

mama mātṛṣvasur bhrātā rāvaṇo nāma rākṣasaḥ. hato rāmeṇa durbuddhe strīhetoḥ puruṣādhama.

तच् च सर्वं मया क्षान्तं रावणस्य कुलक्षयम्। अवज्ञां पुरतः कृत्वा मया यूयं विशेषतः।

tac ca sarvaṃ mayā kṣāntaṃ rāvaṇasya kulakṣayam. avajñāṃ purataḥ kṛtvā mayā yūyaṃ viśeṣataḥ.

न हताश् च हि मे सर्वे परिभूतास् तृणं यथा। भूताश् चैव भविष्याश् च यूयं च पुरुषाधमाः।

na hatāś ca hi me sarve paribhūtās tṛṇaṃ yathā. bhūtāś caiva bhaviṣyāś ca yūyaṃ ca puruṣādhamāḥ.

तस्य ते युद्धकामस्य युद्धं दास्यामि दुर्मते। ईप्सितं यादृशं तुभ्यं सज्जये यावद् आयुधम्।

tasya te yuddhakāmasya yuddhaṃ dāsyāmi durmate. īpsitaṃ yādṛśaṃ tubhyaṃ sajjaye yāvad āyudham.

तम् उवाचाथ शत्रुघ्नः क्व मे जीवन् गमिष्यसि। दुर्बलो ऽप्य् आगतः शत्रुर् न मोक्तव्यः कृतात्मना।

tam uvācātha śatrughnaḥ kva me jīvan gamiṣyasi. durbalo 'py āgataḥ śatrur na moktavyaḥ kṛtātmanā.

यो हि विक्लवया बुद्ध्या प्रसरं शत्रवे ददौ। स हतो मन्दबुद्धित्वाद् यथा कापुरुषस् तथा।

yo hi viklavayā buddhyā prasaraṃ śatrave dadau. sa hato mandabuddhitvād yathā kāpuruṣas tathā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...