रामायण 7.49 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

रामायण

←उत्तर काण्ड

←अध्याय 49→

[rm-7-49] • 18 श्लोकाः

दृष्ट्वा तु मैथिलीं सीताम् आश्रमं संप्रवेशिताम्। संतापम् अकरोद् घोरं लक्ष्मणो दीनचेतनः।

dṛṣṭvā tu maithilīṃ sītām āśramaṃ saṃpraveśitām. saṃtāpam akarod ghoraṃ lakṣmaṇo dīnacetanaḥ.

अब्रवीच् च महातेजाः सुमन्त्रं मन्त्रसारथिम्। सीतासंतापजं दुःखं पश्य रामस्य धीमतः।

abravīc ca mahātejāḥ sumantraṃ mantrasārathim. sītāsaṃtāpajaṃ duḥkhaṃ paśya rāmasya dhīmataḥ.

अतो दुःखतरं किं नु राघवस्य भविष्यति। पत्नीं शुद्धसमाचारां विसृज्य जनकात्मजाम्।

ato duḥkhataraṃ kiṃ nu rāghavasya bhaviṣyati. patnīṃ śuddhasamācārāṃ visṛjya janakātmajām.

व्यक्तं दैवाद् अहं मन्ये राघवस्य विनाभवम्। वैदेह्या सारथे सार्धं दैवं हि दुरतिक्रमम्।

vyaktaṃ daivād ahaṃ manye rāghavasya vinābhavam. vaidehyā sārathe sārdhaṃ daivaṃ hi duratikramam.

यो हि देवान् सगन्धर्वान् असुरान् सह राक्षसैः। निहन्याद् राघवः क्रुद्धः स दैवम् अनुवर्तते।

yo hi devān sagandharvān asurān saha rākṣasaiḥ. nihanyād rāghavaḥ kruddhaḥ sa daivam anuvartate.

पुरा मम पितुर् वाक्यैर् दण्डके विजने वने। उषितो नववर्षाणि पञ्च चैव सुदारुणे।

purā mama pitur vākyair daṇḍake vijane vane. uṣito navavarṣāṇi pañca caiva sudāruṇe.

ततो दुःखतरं भूयः सीताया विप्रवासनम्। पौराणां वचनं श्रुत्वा नृशंसं प्रतिभाति मे।

tato duḥkhataraṃ bhūyaḥ sītāyā vipravāsanam. paurāṇāṃ vacanaṃ śrutvā nṛśaṃsaṃ pratibhāti me.

को नु धर्माश्रयः सूत कर्मण्य् अस्मिन् यशोहरे। मैथिलीं प्रति संप्राप्तः पौरैर् हीनार्थवादिभिः।

ko nu dharmāśrayaḥ sūta karmaṇy asmin yaśohare. maithilīṃ prati saṃprāptaḥ paurair hīnārthavādibhiḥ.

एता बहुविधा वाचः श्रुत्वा लक्ष्मणभाषिताः। सुमन्त्रः प्राञ्जलिर् भूत्वा वाक्यम् एतद् उवाच ह।

etā bahuvidhā vācaḥ śrutvā lakṣmaṇabhāṣitāḥ. sumantraḥ prāñjalir bhūtvā vākyam etad uvāca ha.

न संतापस् त्वया कार्यः सौमित्रे मैथिलीं प्रति। दृष्टम् एतत् पुरा विप्रैः पितुस् ते लक्ष्मणाग्रतः।

na saṃtāpas tvayā kāryaḥ saumitre maithilīṃ prati. dṛṣṭam etat purā vipraiḥ pitus te lakṣmaṇāgrataḥ.

भविष्यति दृढं रामो दुःखप्रायो ऽल्पसौख्यवान्। त्वां चैव मैथिलीं चैव शत्रुघ्नभरतौ तथा। संत्यजिष्यति धर्मात्मा कालेन महता महान्।

bhaviṣyati dṛḍhaṃ rāmo duḥkhaprāyo 'lpasaukhyavān. tvāṃ caiva maithilīṃ caiva śatrughnabharatau tathā. saṃtyajiṣyati dharmātmā kālena mahatā mahān.

न त्व् इदं त्वयि वक्तव्यं सौमित्रे भरते ऽपि वा। राज्ञा वो ऽव्याहृतं वाक्यं दुर्वासा यद् उवाच ह।

na tv idaṃ tvayi vaktavyaṃ saumitre bharate 'pi vā. rājñā vo 'vyāhṛtaṃ vākyaṃ durvāsā yad uvāca ha.

महाराजसमीपे च मम चैव नरर्षभ। ऋषिणा व्याहृतं वाक्यं वसिष्ठस्य च संनिधौ।

mahārājasamīpe ca mama caiva nararṣabha. ṛṣiṇā vyāhṛtaṃ vākyaṃ vasiṣṭhasya ca saṃnidhau.

ऋषेस् तु वचनं श्रुत्वा माम् आह पुरुषर्षभः। सूत न क्व चिद् एवं ते वक्तव्यं जनसंनिधौ।

ṛṣes tu vacanaṃ śrutvā mām āha puruṣarṣabhaḥ. sūta na kva cid evaṃ te vaktavyaṃ janasaṃnidhau.

तस्याहं लोकपालस्य वाक्यं तत् सुसमाहितः। नैव जात्व् अनृतं कुर्याम् इति मे सौम्य दर्शनम्।

tasyāhaṃ lokapālasya vākyaṃ tat susamāhitaḥ. naiva jātv anṛtaṃ kuryām iti me saumya darśanam.

सर्वथा नास्त्य् अवक्तव्यं मया सौम्य तवाग्रतः। यदि ते श्रवणे श्रद्धा श्रूयतां रघुनन्दन।

sarvathā nāsty avaktavyaṃ mayā saumya tavāgrataḥ. yadi te śravaṇe śraddhā śrūyatāṃ raghunandana.

यद्य् अप्य् अहं नरेन्द्रेण रहस्यं श्रावितः पुरा। तच् चाप्य् उदाहरिष्यामि दैवं हि दुरतिक्रमम्।

yady apy ahaṃ narendreṇa rahasyaṃ śrāvitaḥ purā. tac cāpy udāhariṣyāmi daivaṃ hi duratikramam.

तच् छ्रुत्वा भाषितं तस्य गम्भीरार्थपदं महत्। तथ्यं ब्रूहीति सौमित्रिः सूतं वाक्यम् अथाब्रवीत्।

tac chrutvā bhāṣitaṃ tasya gambhīrārthapadaṃ mahat. tathyaṃ brūhīti saumitriḥ sūtaṃ vākyam athābravīt.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...