रामायण 7.21 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←उत्तर काण्ड

←अध्याय 21→

[rm-7-21] • 29 श्लोकाः

एवं संचिन्त्य विप्रेन्द्रो जगाम लघुविक्रमः। आख्यातुं तद् यथावृत्तं यमस्य सदनं प्रति।

evaṃ saṃcintya viprendro jagāma laghuvikramaḥ. ākhyātuṃ tad yathāvṛttaṃ yamasya sadanaṃ prati.

अपश्यत् स यमं तत्र देवम् अग्निपुरस्कृतम्। विधानम् उपतिष्ठन्तं प्राणिनो यस्य यादृशम्।

apaśyat sa yamaṃ tatra devam agnipuraskṛtam. vidhānam upatiṣṭhantaṃ prāṇino yasya yādṛśam.

स तु दृष्ट्वा यमः प्राप्तं महर्षिं तत्र नारदम्। अब्रवीत् सुखम् आसीनम् अर्घ्यम् आवेद्य धर्मतः।

sa tu dṛṣṭvā yamaḥ prāptaṃ maharṣiṃ tatra nāradam. abravīt sukham āsīnam arghyam āvedya dharmataḥ.

कच्चित् क्षेमं नु देवर्षे कच्चिद् धर्मो न नश्यति। किम् आगमनकृत्यं ते देवगन्धर्वसेवित।

kaccit kṣemaṃ nu devarṣe kaccid dharmo na naśyati. kim āgamanakṛtyaṃ te devagandharvasevita.

अब्रवीत् तु तदा वाक्यं नारदो भगवान् ऋषिः। श्रूयताम् अभिधास्यामि विधानं च विधीयताम्।

abravīt tu tadā vākyaṃ nārado bhagavān ṛṣiḥ. śrūyatām abhidhāsyāmi vidhānaṃ ca vidhīyatām.

एष नाम्ना दशग्रीवः पितृराज निशाचरः। उपयाति वशं नेतुं विक्रमैस् त्वां सुदुर्जयम्।

eṣa nāmnā daśagrīvaḥ pitṛrāja niśācaraḥ. upayāti vaśaṃ netuṃ vikramais tvāṃ sudurjayam.

एतेन कारणेनाहं त्वरितो ऽस्म्य् आगतः प्रभो। दण्डप्रहरणस्याद्य तव किं नु करिष्यति।

etena kāraṇenāhaṃ tvarito 'smy āgataḥ prabho. daṇḍapraharaṇasyādya tava kiṃ nu kariṣyati.

एतस्मिन्न् अन्तरे दूराद् अंशुमन्तम् इवोदितम्। ददृशे दिव्यम् आयान्तं विमानं तस्य रक्षसः।

etasminn antare dūrād aṃśumantam ivoditam. dadṛśe divyam āyāntaṃ vimānaṃ tasya rakṣasaḥ.

तं देशं प्रभया तस्य पुष्पकस्य महाबलः। कृत्वा वितिमिरं सर्वं समीपं समवर्तत।

taṃ deśaṃ prabhayā tasya puṣpakasya mahābalaḥ. kṛtvā vitimiraṃ sarvaṃ samīpaṃ samavartata.

स त्व् अपश्यन् महाबाहुर् दशग्रीवस् ततस् ततः। प्राणिनः सुकृतं कर्म भुञ्जानांश् चैव दुष्कृतम्।

sa tv apaśyan mahābāhur daśagrīvas tatas tataḥ. prāṇinaḥ sukṛtaṃ karma bhuñjānāṃś caiva duṣkṛtam.

ततस् तान् वध्यमानांस् तु कर्मभिर् दुष्कृतैः स्वकैः। रावणो मोचयाम् आस विक्रमेण बलाद् बली।

tatas tān vadhyamānāṃs tu karmabhir duṣkṛtaiḥ svakaiḥ. rāvaṇo mocayām āsa vikrameṇa balād balī.

प्रेतेषु मुच्यमानेषु राक्षसेन बलीयसा। प्रेतगोपाः सुसंरब्धा राक्षसेन्द्रम् अभिद्रवन्।

preteṣu mucyamāneṣu rākṣasena balīyasā. pretagopāḥ susaṃrabdhā rākṣasendram abhidravan.

ते प्रासैः परिघैः शूलैर् मुद्गरैः शक्तितोमरैः। पुष्पकं समवर्षन्त शूराः शतसहस्रशः।

te prāsaiḥ parighaiḥ śūlair mudgaraiḥ śaktitomaraiḥ. puṣpakaṃ samavarṣanta śūrāḥ śatasahasraśaḥ.

तस्यासनानि प्रासादान् वेदिकास्तरणानि च। पुष्पकस्य बभञ्जुस् ते शीघ्रं मधुकरा इव।

tasyāsanāni prāsādān vedikāstaraṇāni ca. puṣpakasya babhañjus te śīghraṃ madhukarā iva.

देवनिष्ठानभूतं तद् विमानं पुष्पकं मृधे। भज्यमानं तथैवासीद् अक्षयं ब्रह्मतेजसा।

devaniṣṭhānabhūtaṃ tad vimānaṃ puṣpakaṃ mṛdhe. bhajyamānaṃ tathaivāsīd akṣayaṃ brahmatejasā.

ततस् ते रावणामात्या यथाकामं यथाबलम्। अयुध्यन्त महावीर्याः स च राजा दशाननः।

tatas te rāvaṇāmātyā yathākāmaṃ yathābalam. ayudhyanta mahāvīryāḥ sa ca rājā daśānanaḥ.

ते तु शोणितदिग्धाङ्गाः सर्वशस्त्रसमाहताः। अमात्या राक्षसेन्द्रस्य चक्रुर् आयोधनं महत्।

te tu śoṇitadigdhāṅgāḥ sarvaśastrasamāhatāḥ. amātyā rākṣasendrasya cakrur āyodhanaṃ mahat.

अन्योन्यं च महाभागा जघ्नुः प्रहरणैर् युधि। यमस्य च महत् सैन्यं राक्षसस्य च मन्त्रिणः।

anyonyaṃ ca mahābhāgā jaghnuḥ praharaṇair yudhi. yamasya ca mahat sainyaṃ rākṣasasya ca mantriṇaḥ.

अमात्यांस् तांस् तु संत्यज्य राक्षसस्य महौजसः। तम् एव समधावन्त शूलवर्षैर् दशाननम्।

amātyāṃs tāṃs tu saṃtyajya rākṣasasya mahaujasaḥ. tam eva samadhāvanta śūlavarṣair daśānanam.

ततः शोणितदिग्धाङ्गः प्रहारैर् जर्जरीकृतः। विमाने राक्षसश्रेष्ठः फुल्लाशोक इवाबभौ।

tataḥ śoṇitadigdhāṅgaḥ prahārair jarjarīkṛtaḥ. vimāne rākṣasaśreṣṭhaḥ phullāśoka ivābabhau.

स शूलानि गदाः प्रासाञ् शक्तितोमरसायकान्। मुसलानि शिलावृक्षान् मुमोचास्त्रबलाद् बली।

sa śūlāni gadāḥ prāsāñ śaktitomarasāyakān. musalāni śilāvṛkṣān mumocāstrabalād balī.

तांस् तु सर्वान् समाक्षिप्य तद् अस्त्रम् अपहत्य च। जघ्नुस् ते राक्षसं घोरम् एकं शतसहस्रकः।

tāṃs tu sarvān samākṣipya tad astram apahatya ca. jaghnus te rākṣasaṃ ghoram ekaṃ śatasahasrakaḥ.

परिवार्य च तं सर्वे शैलं मेघोत्करा इव। भिन्दिपालैश् च शूलैश् च निरुच्छ्वासम् अकारयन्।

parivārya ca taṃ sarve śailaṃ meghotkarā iva. bhindipālaiś ca śūlaiś ca nirucchvāsam akārayan.

विमुक्तकवचः क्रुद्धो सिक्तः शोणितविस्रवैः। स पुष्पकं परित्यज्य पृथिव्याम् अवतिष्ठत।

vimuktakavacaḥ kruddho siktaḥ śoṇitavisravaiḥ. sa puṣpakaṃ parityajya pṛthivyām avatiṣṭhata.

ततः स कार्मुकी बाणी पृथिव्यां राक्षसाधिपः। लब्धसंज्ञो मुहूर्तेन क्रुद्धस् तस्थौ यथान्तकः।

tataḥ sa kārmukī bāṇī pṛthivyāṃ rākṣasādhipaḥ. labdhasaṃjño muhūrtena kruddhas tasthau yathāntakaḥ.

ततः पाशुपतं दिव्यम् अस्त्रं संधाय कार्मुके। तिष्ठ तिष्ठेति तान् उक्त्वा तच् चापं व्यपकर्षत।

tataḥ pāśupataṃ divyam astraṃ saṃdhāya kārmuke. tiṣṭha tiṣṭheti tān uktvā tac cāpaṃ vyapakarṣata.

ज्वालामाली स तु शरः क्रव्यादानुगतो रणे। मुक्तो गुल्मान् द्रुमांश् चैव भस्मकृत्वा प्रधावति।

jvālāmālī sa tu śaraḥ kravyādānugato raṇe. mukto gulmān drumāṃś caiva bhasmakṛtvā pradhāvati.

ते तस्य तेजसा दग्धाः सैन्या वैवस्वतस्य तु। रणे तस्मिन् निपतिता दावदग्धा नगा इव।

te tasya tejasā dagdhāḥ sainyā vaivasvatasya tu. raṇe tasmin nipatitā dāvadagdhā nagā iva.

ततः स सचिवैः सार्धं राक्षसो भीमविक्रमः। ननाद सुमहानादं कम्पयन्न् इव मेदिनीम्।

tataḥ sa sacivaiḥ sārdhaṃ rākṣaso bhīmavikramaḥ. nanāda sumahānādaṃ kampayann iva medinīm.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...