रामायण 5.6 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

रामायण

←सुन्दर काण्ड→

←अध्याय 6→

[rm-5-6] • 17 श्लोकाः

स वेश्मजालं बलवान् ददर्श व्यासक्तवैदूर्यसुवर्णजालम्। यथा महत् प्रावृषि मेघजालं विद्युत्पिनद्धं सविहंगजालम्।

sa veśmajālaṃ balavān dadarśa vyāsaktavaidūryasuvarṇajālam. yathā mahat prāvṛṣi meghajālaṃ vidyutpinaddhaṃ savihaṃgajālam.

निवेशनानां विविधाश् च शालाः प्रधानशङ्खायुधचापशालाः। मनोहराश् चापि पुनर् विशाला ददर्श वेश्माद्रिषु चन्द्रशालाः।

niveśanānāṃ vividhāś ca śālāḥ pradhānaśaṅkhāyudhacāpaśālāḥ. manoharāś cāpi punar viśālā dadarśa veśmādriṣu candraśālāḥ.

गृहाणि नानावसुराजितानि देवासुरैश् चापि सुपूजितानि। सर्वैश् च दोषैः परिवर्जितानि कपिर् ददर्श स्वबलार्जितानि।

gṛhāṇi nānāvasurājitāni devāsuraiś cāpi supūjitāni. sarvaiś ca doṣaiḥ parivarjitāni kapir dadarśa svabalārjitāni.

तानि प्रयत्नाभिसमाहितानि मयेन साक्षाद् इव निर्मितानि। महीतले सर्वगुणोत्तराणि ददर्श लङ्काधिपतेर् गृहाणि।

tāni prayatnābhisamāhitāni mayena sākṣād iva nirmitāni. mahītale sarvaguṇottarāṇi dadarśa laṅkādhipater gṛhāṇi.

ततो ददर्शोच्छ्रितमेघरूपं मनोहरं काञ्चनचारुरूपम्। रक्षोऽधिपस्यात्मबलानुरूपं गृहोत्तमं ह्य् अप्रतिरूपरूपम्।

tato dadarśocchritamegharūpaṃ manoharaṃ kāñcanacārurūpam. rakṣo'dhipasyātmabalānurūpaṃ gṛhottamaṃ hy apratirūparūpam.

महीतले स्वर्गम् इव प्रकीर्णं श्रिया ज्वलन्तं बहुरत्नकीर्णम्। नानातरूणां कुसुमावकीर्णं गिरेर् इवाग्रं रजसावकीर्णम्।

mahītale svargam iva prakīrṇaṃ śriyā jvalantaṃ bahuratnakīrṇam. nānātarūṇāṃ kusumāvakīrṇaṃ girer ivāgraṃ rajasāvakīrṇam.

नारीप्रवेकैर् इव दीप्यमानं तडिद्भिर् अम्भोदवद् अर्च्यमानम्। हंसप्रवेकैर् इव वाह्यमानं श्रिया युतं खे सुकृतां विमानम्।

nārīpravekair iva dīpyamānaṃ taḍidbhir ambhodavad arcyamānam. haṃsapravekair iva vāhyamānaṃ śriyā yutaṃ khe sukṛtāṃ vimānam.

यथा नगाग्रं बहुधातुचित्रं यथा नभश् च ग्रहचन्द्रचित्रम्। ददर्श युक्तीकृतमेघचित्रं विमानरत्नं बहुरत्नचित्रम्।

yathā nagāgraṃ bahudhātucitraṃ yathā nabhaś ca grahacandracitram. dadarśa yuktīkṛtameghacitraṃ vimānaratnaṃ bahuratnacitram.

मही कृता पर्वतराजिपूर्णा शैलाः कृता वृक्षवितानपूर्णाः। वृक्षाः कृताः पुष्पवितानपूर्णाः पुष्पं कृतं केसरपत्रपूर्णम्।

mahī kṛtā parvatarājipūrṇā śailāḥ kṛtā vṛkṣavitānapūrṇāḥ. vṛkṣāḥ kṛtāḥ puṣpavitānapūrṇāḥ puṣpaṃ kṛtaṃ kesarapatrapūrṇam.

कृतानि वेश्मानि च पाण्डुराणि तथा सुपुष्पा अपि पुष्करिण्यः। पुनश् च पद्मानि सकेसराणि धन्यानि चित्राणि तथा वनानि।

kṛtāni veśmāni ca pāṇḍurāṇi tathā supuṣpā api puṣkariṇyaḥ. punaś ca padmāni sakesarāṇi dhanyāni citrāṇi tathā vanāni.

पुष्पाह्वयं नाम विराजमानं रत्नप्रभाभिश् च विवर्धमानम्। वेश्मोत्तमानाम् अपि चोच्चमानं महाकपिस् तत्र महाविमानम्।

puṣpāhvayaṃ nāma virājamānaṃ ratnaprabhābhiś ca vivardhamānam. veśmottamānām api coccamānaṃ mahākapis tatra mahāvimānam.

कृताश् च वैदूर्यमया विहंगा रूप्यप्रवालैश् च तथा विहंगाः। चित्राश् च नानावसुभिर् भुजंगा जात्यानुरूपास् तुरगाः शुभाङ्गाः।

kṛtāś ca vaidūryamayā vihaṃgā rūpyapravālaiś ca tathā vihaṃgāḥ. citrāś ca nānāvasubhir bhujaṃgā jātyānurūpās turagāḥ śubhāṅgāḥ.

प्रवालजाम्बूनदपुष्पपक्षाः सलीलम् आवर्जितजिह्मपक्षाः। कामस्य साक्षाद् इव भान्ति पक्षाः कृता विहंगाः सुमुखाः सुपक्षाः।

pravālajāmbūnadapuṣpapakṣāḥ salīlam āvarjitajihmapakṣāḥ. kāmasya sākṣād iva bhānti pakṣāḥ kṛtā vihaṃgāḥ sumukhāḥ supakṣāḥ.

नियुज्यमानाश् च गजाः सुहस्ताः सकेसराश् चोत्पलपत्रहस्ताः। बभूव देवी च कृता सुहस्ता लक्ष्मीस् तथा पद्मिनि पद्महस्ता।

niyujyamānāś ca gajāḥ suhastāḥ sakesarāś cotpalapatrahastāḥ. babhūva devī ca kṛtā suhastā lakṣmīs tathā padmini padmahastā.

इतीव तद् गृहम् अभिगम्य शोभनं सविस्मयो नगम् इव चारुशोभनम्। पुनश् च तत् परमसुगन्धि सुन्दरं हिमात्यये नगम् इव चारुकन्दरम्।

itīva tad gṛham abhigamya śobhanaṃ savismayo nagam iva cāruśobhanam. punaś ca tat paramasugandhi sundaraṃ himātyaye nagam iva cārukandaram.

ततः स तां कपिर् अभिपत्य पूजितां चरन् पुरीं दशमुखबाहुपालिताम्। अदृश्य तां जनकसुतां सुपूजितां सुदुःखितां पतिगुणवेगनिर्जिताम्।

tataḥ sa tāṃ kapir abhipatya pūjitāṃ caran purīṃ daśamukhabāhupālitām. adṛśya tāṃ janakasutāṃ supūjitāṃ suduḥkhitāṃ patiguṇaveganirjitām.

ततस् तदा बहुविधभावितात्मनः कृतात्मनो जनकसुतां सुवर्त्मनः। अपश्यतो ऽभवद् अतिदुःखितं मनः सुचक्षुषः प्रविचरतो महात्मनः।

tatas tadā bahuvidhabhāvitātmanaḥ kṛtātmano janakasutāṃ suvartmanaḥ. apaśyato 'bhavad atiduḥkhitaṃ manaḥ sucakṣuṣaḥ pravicarato mahātmanaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents