रामायण 5.54 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←सुन्दर काण्ड→

←अध्याय 54→

[rm-5-54] • 26 श्लोकाः

ततस् तु शिंशपामूले जानकीं पर्यवस्थिताम्। अभिवाद्याब्रवीद् दिष्ट्या पश्यामि त्वाम् इहाक्षताम्।

tatas tu śiṃśapāmūle jānakīṃ paryavasthitām. abhivādyābravīd diṣṭyā paśyāmi tvām ihākṣatām.

ततस् तं प्रस्थितं सीता वीक्षमाणा पुनः पुनः। भर्तृस्नेहान्वितं वाक्यं हनूमन्तम् अभाषत।

tatas taṃ prasthitaṃ sītā vīkṣamāṇā punaḥ punaḥ. bhartṛsnehānvitaṃ vākyaṃ hanūmantam abhāṣata.

कामम् अस्य त्वम् एवैकः कार्यस्य परिसाधने। पर्याप्तः परवीरघ्न यशस्यस् ते बलोदयः।

kāmam asya tvam evaikaḥ kāryasya parisādhane. paryāptaḥ paravīraghna yaśasyas te balodayaḥ.

बलैस् तु संकुलां कृत्वा लङ्कां परबलार्दनः। मां नयेद् यदि काकुत्स्थस् तस्य तत् सादृशं भवेत्।

balais tu saṃkulāṃ kṛtvā laṅkāṃ parabalārdanaḥ. māṃ nayed yadi kākutsthas tasya tat sādṛśaṃ bhavet.

तद् यथा तस्य विक्रान्तम् अनुरूपं महात्मनः। भवत्य् आहवशूरस्य तत्त्वम् एवोपपादय।

tad yathā tasya vikrāntam anurūpaṃ mahātmanaḥ. bhavaty āhavaśūrasya tattvam evopapādaya.

तद् अर्थोपहितं वाक्यं प्रश्रितं हेतुसंहितम्। निशम्य हनुमांस् तस्या वाक्यम् उत्तरम् अब्रवीत्।

tad arthopahitaṃ vākyaṃ praśritaṃ hetusaṃhitam. niśamya hanumāṃs tasyā vākyam uttaram abravīt.

क्षिप्रम् एष्यति काकुत्स्थो हर्यृक्षप्रवरैर् वृतः। यस् ते युधि विजित्यारीञ् शोकं व्यपनयिष्यति।

kṣipram eṣyati kākutstho haryṛkṣapravarair vṛtaḥ. yas te yudhi vijityārīñ śokaṃ vyapanayiṣyati.

एवम् आश्वास्य वैदेहीं हनूमान् मारुतात्मजः। गमनाय मतिं कृत्वा वैदेहीम् अभ्यवादयत्।

evam āśvāsya vaidehīṃ hanūmān mārutātmajaḥ. gamanāya matiṃ kṛtvā vaidehīm abhyavādayat.

ततः स कपिशार्दूलः स्वामिसंदर्शनोत्सुकः। आरुरोह गिरिश्रेष्ठम् अरिष्टम् अरिमर्दनः।

tataḥ sa kapiśārdūlaḥ svāmisaṃdarśanotsukaḥ. āruroha giriśreṣṭham ariṣṭam arimardanaḥ.

तुङ्गपद्मकजुष्टाभिर् नीलाभिर् वनराजिभिः। सालतालाश्वकर्णैश् च वंशैश् च बहुभिर् वृतम्।

tuṅgapadmakajuṣṭābhir nīlābhir vanarājibhiḥ. sālatālāśvakarṇaiś ca vaṃśaiś ca bahubhir vṛtam.

लतावितानैर् विततैः पुष्पवद्भिर् अलंकृतम्। नानामृगगणाकीर्णं धातुनिष्यन्दभूषितम्।

latāvitānair vitataiḥ puṣpavadbhir alaṃkṛtam. nānāmṛgagaṇākīrṇaṃ dhātuniṣyandabhūṣitam.

बहुप्रस्रवणोपेतं शिलासंचयसंकटम्। महर्षियक्षगन्धर्वकिंनरोरगसेवितम्।

bahuprasravaṇopetaṃ śilāsaṃcayasaṃkaṭam. maharṣiyakṣagandharvakiṃnaroragasevitam.

लतापादपसंबाधं सिंहाकुलितकन्दरम्। व्याघ्रसंघसमाकीर्णं स्वादुमूलफलद्रुमम्।

latāpādapasaṃbādhaṃ siṃhākulitakandaram. vyāghrasaṃghasamākīrṇaṃ svādumūlaphaladrumam.

तम् आरुरोहातिबलः पर्वतं प्लवगोत्तमः। रामदर्शनशीघ्रेण प्रहर्षेणाभिचोदितः।

tam ārurohātibalaḥ parvataṃ plavagottamaḥ. rāmadarśanaśīghreṇa praharṣeṇābhicoditaḥ.

तेन पादतलाक्रान्ता रम्येषु गिरिसानुषु। सघोषाः समशीर्यन्त शिलाश् चूर्णीकृतास् ततः।

tena pādatalākrāntā ramyeṣu girisānuṣu. saghoṣāḥ samaśīryanta śilāś cūrṇīkṛtās tataḥ.

स तम् आरुह्य शैलेन्द्रं व्यवर्धत महाकपिः। दक्षिणाद् उत्तरं पारं प्रार्थयंल् लवणाम्भसः।

sa tam āruhya śailendraṃ vyavardhata mahākapiḥ. dakṣiṇād uttaraṃ pāraṃ prārthayaṃl lavaṇāmbhasaḥ.

अधिरुह्य ततो वीरः पर्वतं पवनात्मजः। ददर्श सागरं भीमं मीनोरगनिषेवितम्।

adhiruhya tato vīraḥ parvataṃ pavanātmajaḥ. dadarśa sāgaraṃ bhīmaṃ mīnoraganiṣevitam.

स मारुत इवाकाशं मारुतस्यात्मसंभवः। प्रपेदे हरिशार्दूलो दक्षिणाद् उत्तरां दिशम्।

sa māruta ivākāśaṃ mārutasyātmasaṃbhavaḥ. prapede hariśārdūlo dakṣiṇād uttarāṃ diśam.

स तदा पीडितस् तेन कपिना पर्वतोत्तमः। ररास सह तैर् भूतैः प्राविशद् वसुधातलम्। कम्पमानैश् च शिखरैः पतद्भिर् अपि च द्रुमैः।

sa tadā pīḍitas tena kapinā parvatottamaḥ. rarāsa saha tair bhūtaiḥ prāviśad vasudhātalam. kampamānaiś ca śikharaiḥ patadbhir api ca drumaiḥ.

तस्योरुवेगान् मथिताः पादपाः पुष्पशालिनः। निपेतुर् भूतले रुग्णाः शक्रायुधहता इव।

tasyoruvegān mathitāḥ pādapāḥ puṣpaśālinaḥ. nipetur bhūtale rugṇāḥ śakrāyudhahatā iva.

कन्दरोदरसंस्थानां पीडितानां महौजसाम्। सिंहानां निनदो भीमो नभो भिन्दन् स शुश्रुवे।

kandarodarasaṃsthānāṃ pīḍitānāṃ mahaujasām. siṃhānāṃ ninado bhīmo nabho bhindan sa śuśruve.

स्रस्तव्याविद्धवसना व्याकुलीकृतभूषणा। विद्याधर्यः समुत्पेतुः सहसा धरणीधरात्।

srastavyāviddhavasanā vyākulīkṛtabhūṣaṇā. vidyādharyaḥ samutpetuḥ sahasā dharaṇīdharāt.

अतिप्रमाणा बलिनो दीप्तजिह्वा महाविषाः। निपीडितशिरोग्रीवा व्यवेष्टन्त महाहयः।

atipramāṇā balino dīptajihvā mahāviṣāḥ. nipīḍitaśirogrīvā vyaveṣṭanta mahāhayaḥ.

किंनरोरगगन्धर्वयक्षविद्याधरास् तथा। पीडितं तं नगवरं त्यक्त्वा गगनम् आस्थिताः।

kiṃnaroragagandharvayakṣavidyādharās tathā. pīḍitaṃ taṃ nagavaraṃ tyaktvā gaganam āsthitāḥ.

स च भूमिधरः श्रीमान् बलिना तेन पीडितः। सवृक्षशिखरोदग्राः प्रविवेश रसातलम्।

sa ca bhūmidharaḥ śrīmān balinā tena pīḍitaḥ. savṛkṣaśikharodagrāḥ praviveśa rasātalam.

दशयोजनविस्तारस् त्रिंशद्योजनम् उच्छ्रितः। धरण्यां समतां यातः स बभूव धराधरः।

daśayojanavistāras triṃśadyojanam ucchritaḥ. dharaṇyāṃ samatāṃ yātaḥ sa babhūva dharādharaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...