रामायण 5.39 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

रामायण

←सुन्दर काण्ड→

←अध्याय 39→

[rm-5-39] • 17 श्लोकाः

स च वाग्भिः प्रशस्ताभिर् गमिष्यन् पूजितस् तया। तस्माद् देशाद् अपक्रम्य चिन्तयाम् आस वानरः।

sa ca vāgbhiḥ praśastābhir gamiṣyan pūjitas tayā. tasmād deśād apakramya cintayām āsa vānaraḥ.

अल्पशेषम् इदं कार्यं दृष्टेयम् असितेक्षणा। त्रीन् उपायान् अतिक्रम्य चतुर्थ इह दृश्यते।

alpaśeṣam idaṃ kāryaṃ dṛṣṭeyam asitekṣaṇā. trīn upāyān atikramya caturtha iha dṛśyate.

न साम रक्षःसु गुणाय कल्पते न दनम् अर्थोपचितेषु वर्तते। न भेदसाध्या बलदर्पिता जनाः पराक्रमस् त्व् एष ममेह रोचते।

na sāma rakṣaḥsu guṇāya kalpate na danam arthopaciteṣu vartate. na bhedasādhyā baladarpitā janāḥ parākramas tv eṣa mameha rocate.

न चास्य कार्यस्य पराक्रमाद् ऋते विनिश्चयः कश् चिद् इहोपपद्यते। हृतप्रवीरास् तु रणे हि राक्षसाः कथं चिद् ईयुर् यद् इहाद्य मार्दवम्।

na cāsya kāryasya parākramād ṛte viniścayaḥ kaś cid ihopapadyate. hṛtapravīrās tu raṇe hi rākṣasāḥ kathaṃ cid īyur yad ihādya mārdavam.

कार्ये कर्मणि निर्दिष्टो यो बहून्य् अपि साधयेत्। पूर्वकार्यविरोधेन स कार्यं कर्तुम् अर्हति।

kārye karmaṇi nirdiṣṭo yo bahūny api sādhayet. pūrvakāryavirodhena sa kāryaṃ kartum arhati.

न ह्य् एकः साधको हेतुः स्वल्पस्यापीह कर्मणः। यो ह्य् अर्थं बहुधा वेद स समर्थो ऽर्थसाधने।

na hy ekaḥ sādhako hetuḥ svalpasyāpīha karmaṇaḥ. yo hy arthaṃ bahudhā veda sa samartho 'rthasādhane.

इहैव तावत् कृतनिश्चयो ह्य् अहं यदि व्रजेयं प्लवगेश्वरालयम्। परात्मसंमर्द विशेषतत्त्ववित् ततः कृतं स्यान् मम भर्तृशासनम्।

ihaiva tāvat kṛtaniścayo hy ahaṃ yadi vrajeyaṃ plavageśvarālayam. parātmasaṃmarda viśeṣatattvavit tataḥ kṛtaṃ syān mama bhartṛśāsanam.

कथं नु खल्व् अद्य भवेत् सुखागतं प्रसह्य युद्धं मम राक्षसैः सह। तथैव खल्व् आत्मबलं च सारवत् समानयेन् मां च रणे दशाननः।

kathaṃ nu khalv adya bhavet sukhāgataṃ prasahya yuddhaṃ mama rākṣasaiḥ saha. tathaiva khalv ātmabalaṃ ca sāravat samānayen māṃ ca raṇe daśānanaḥ.

इदम् अस्य नृशंसस्य नन्दनोपमम् उत्तमम्। वनं नेत्रमनःकान्तं नानाद्रुमलतायुतम्।

idam asya nṛśaṃsasya nandanopamam uttamam. vanaṃ netramanaḥkāntaṃ nānādrumalatāyutam.

इदं विध्वंसयिष्यामि शुष्कं वनम् इवानलः। अस्मिन् भग्ने ततः कोपं करिष्यति स रावणः।

idaṃ vidhvaṃsayiṣyāmi śuṣkaṃ vanam ivānalaḥ. asmin bhagne tataḥ kopaṃ kariṣyati sa rāvaṇaḥ.

ततो महत् साश्वमहारथद्विपं बलं समानेष्व् अपि राक्षसाधिपः। त्रिशूलकालायसपट्टिशायुधं ततो महद् युद्धम् इदं भविष्यति।

tato mahat sāśvamahārathadvipaṃ balaṃ samāneṣv api rākṣasādhipaḥ. triśūlakālāyasapaṭṭiśāyudhaṃ tato mahad yuddham idaṃ bhaviṣyati.

अहं तु तैः संयति चण्डविक्रमैः समेत्य रक्षोभिर् असंगविक्रमः। निहत्य तद् रावणचोदितं बलं सुखं गमिष्यामि कपीश्वरालयम्।

ahaṃ tu taiḥ saṃyati caṇḍavikramaiḥ sametya rakṣobhir asaṃgavikramaḥ. nihatya tad rāvaṇacoditaṃ balaṃ sukhaṃ gamiṣyāmi kapīśvarālayam.

ततो मारुतवत् क्रुद्धो मारुतिर् भीमविक्रमः। ऊरुवेगेन महता द्रुमान् क्षेप्तुम् अथारभत्।

tato mārutavat kruddho mārutir bhīmavikramaḥ. ūruvegena mahatā drumān kṣeptum athārabhat.

ततस् तद् धनुमान् वीरो बभञ्ज प्रमदावनम्। मत्तद्विजसमाघुष्टं नानाद्रुमलतायुतम्।

tatas tad dhanumān vīro babhañja pramadāvanam. mattadvijasamāghuṣṭaṃ nānādrumalatāyutam.

तद् वनं मथितैर् वृक्षैर् भिन्नैश् च सलिलाशयैः। चूर्णितैः पर्वताग्रैश् च बभूवाप्रियदर्शनम्।

tad vanaṃ mathitair vṛkṣair bhinnaiś ca salilāśayaiḥ. cūrṇitaiḥ parvatāgraiś ca babhūvāpriyadarśanam.

लतागृहैश् चित्रगृहैश् च नाशितैर् महोरगैर् व्यालमृगैश् च निर्धुतैः। शिलागृहैर् उन्मथितैस् तथा गृहैः प्रनष्टरूपं तद् अभून् महद् वनम्।

latāgṛhaiś citragṛhaiś ca nāśitair mahoragair vyālamṛgaiś ca nirdhutaiḥ. śilāgṛhair unmathitais tathā gṛhaiḥ pranaṣṭarūpaṃ tad abhūn mahad vanam.

स तस्य कृत्वार्थपतेर् महाकपिर् महद् व्यलीकं मनसो महात्मनः। युयुत्सुर् एको बहुभिर् महाबलैः श्रिया ज्वलंस् तोरणम् आश्रितः कपिः।

sa tasya kṛtvārthapater mahākapir mahad vyalīkaṃ manaso mahātmanaḥ. yuyutsur eko bahubhir mahābalaiḥ śriyā jvalaṃs toraṇam āśritaḥ kapiḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...