रामायण 5.38 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←सुन्दर काण्ड→

←अध्याय 38→

[rm-5-38] • 24 श्लोकाः

श्रुत्वा तु वचनं तस्य वायुसूनोर् महात्मनः। उवाचात्महितं वाक्यं सीता सुरसुतोपमा।

śrutvā tu vacanaṃ tasya vāyusūnor mahātmanaḥ. uvācātmahitaṃ vākyaṃ sītā surasutopamā.

त्वां दृष्ट्वा प्रियवक्तारं संप्रहृष्यामि वानर। अर्धसंजातसस्येव वृष्टिं प्राप्य वसुंधरा।

tvāṃ dṛṣṭvā priyavaktāraṃ saṃprahṛṣyāmi vānara. ardhasaṃjātasasyeva vṛṣṭiṃ prāpya vasuṃdharā.

यथा तं पुरुषव्याघ्रं गात्रैः शोकाभिकर्शितैः। संस्पृशेयं सकामाहं तथा कुरु दयां मयि।

yathā taṃ puruṣavyāghraṃ gātraiḥ śokābhikarśitaiḥ. saṃspṛśeyaṃ sakāmāhaṃ tathā kuru dayāṃ mayi.

अभिज्ञानं च रामस्य दत्तं हरिगणोत्तम। क्षिप्ताम् ईषिकां काकस्य कोपाद् एकाक्षिशातनीम्।

abhijñānaṃ ca rāmasya dattaṃ harigaṇottama. kṣiptām īṣikāṃ kākasya kopād ekākṣiśātanīm.

मनःशिलायास् तिकलो गण्डपार्श्वे निवेशितः। त्वया प्रनष्टे तिलके तं किल स्मर्तुम् अर्हसि।

manaḥśilāyās tikalo gaṇḍapārśve niveśitaḥ. tvayā pranaṣṭe tilake taṃ kila smartum arhasi.

स वीर्यवान् कथं सीतां हृतां समनुमन्यसे। वसन्तीं रक्षसां मध्ये महेन्द्रवरुणोपम।

sa vīryavān kathaṃ sītāṃ hṛtāṃ samanumanyase. vasantīṃ rakṣasāṃ madhye mahendravaruṇopama.

एष चूडामणिर् दिव्यो मया सुपरिरक्षितः। एतं दृष्ट्वा प्रहृष्यामि व्यसने त्वाम् इवानघ।

eṣa cūḍāmaṇir divyo mayā suparirakṣitaḥ. etaṃ dṛṣṭvā prahṛṣyāmi vyasane tvām ivānagha.

एष निर्यातितः श्रीमान् मया ते वारिसंभवः। अतः परं न शक्ष्यामि जीवितुं शोकलालसा।

eṣa niryātitaḥ śrīmān mayā te vārisaṃbhavaḥ. ataḥ paraṃ na śakṣyāmi jīvituṃ śokalālasā.

असह्यानि च दुःखानि वाचश् च हृदयच्छिदः। राक्षसीनां सुघोराणां त्वत्कृते मर्षयाम्य् अहम्।

asahyāni ca duḥkhāni vācaś ca hṛdayacchidaḥ. rākṣasīnāṃ sughorāṇāṃ tvatkṛte marṣayāmy aham.

धारयिष्यामि मासं तु जीवितं शत्रुसूदन। मासाद् ऊर्ध्वं न जीविष्ये त्वया हीना नृपात्मज।

dhārayiṣyāmi māsaṃ tu jīvitaṃ śatrusūdana. māsād ūrdhvaṃ na jīviṣye tvayā hīnā nṛpātmaja.

घोरो राक्षसराजो ऽयं दृष्टिश् च न सुखा मयि। त्वां च श्रुत्वा विपद्यन्तं न जीवेयम् अहं क्षणम्।

ghoro rākṣasarājo 'yaṃ dṛṣṭiś ca na sukhā mayi. tvāṃ ca śrutvā vipadyantaṃ na jīveyam ahaṃ kṣaṇam.

वैदेह्या वचनं श्रुत्वा करुणं साश्रुभाषितम्। अथाब्रवीन् महातेजा हनुमान् मारुतात्मजः।

vaidehyā vacanaṃ śrutvā karuṇaṃ sāśrubhāṣitam. athābravīn mahātejā hanumān mārutātmajaḥ.

त्वच्छोकविमुखो रामो देवि सत्येन ते शपे। रामे शोकाभिभूते तु लक्ष्मणः परितप्यते।

tvacchokavimukho rāmo devi satyena te śape. rāme śokābhibhūte tu lakṣmaṇaḥ paritapyate.

दृष्टा कथं चिद् भवती न कालः परिशोचितुम्। इमं मुहूर्तं दुःखानाम् अन्तं द्रक्ष्यसि भामिनि।

dṛṣṭā kathaṃ cid bhavatī na kālaḥ pariśocitum. imaṃ muhūrtaṃ duḥkhānām antaṃ drakṣyasi bhāmini.

ताव् उभौ पुरुषव्याघ्रौ राजपुत्राव् अनिन्दितौ। त्वद्दर्शनकृतोत्साहौ लङ्कां भस्मीकरिष्यतः।

tāv ubhau puruṣavyāghrau rājaputrāv aninditau. tvaddarśanakṛtotsāhau laṅkāṃ bhasmīkariṣyataḥ.

हत्वा तु समरे क्रूरं रावणं सह बान्धवम्। राघवौ त्वां विशालाक्षि स्वां पुरीं प्रापयिष्यतः।

hatvā tu samare krūraṃ rāvaṇaṃ saha bāndhavam. rāghavau tvāṃ viśālākṣi svāṃ purīṃ prāpayiṣyataḥ.

यत् तु रामो विजानीयाद् अभिज्ञानम् अनिन्दिते। प्रीतिसंजननं तस्य भूयस् त्वं दातुम् अर्हसि।

yat tu rāmo vijānīyād abhijñānam anindite. prītisaṃjananaṃ tasya bhūyas tvaṃ dātum arhasi.

साब्रवीद् दत्तम् एवेह मयाभिज्ञानम् उत्तमम्। एतद् एव हि रामस्य दृष्ट्वा मत्केशभूषणम्। श्रद्धेयं हनुमन् वाक्यं तव वीर भविष्यति।

sābravīd dattam eveha mayābhijñānam uttamam. etad eva hi rāmasya dṛṣṭvā matkeśabhūṣaṇam. śraddheyaṃ hanuman vākyaṃ tava vīra bhaviṣyati.

स तं मणिवरं गृह्य श्रीमान् प्लवगसत्तमः। प्रणम्य शिरसा देवीं गमनायोपचक्रमे।

sa taṃ maṇivaraṃ gṛhya śrīmān plavagasattamaḥ. praṇamya śirasā devīṃ gamanāyopacakrame.

तम् उत्पातकृतोत्साहम् अवेक्ष्य हरिपुंगवम्। वर्धमानं महावेगम् उवाच जनकात्मजा। अश्रुपूर्णमुखी दीना बाष्पगद्गदया गिरा।

tam utpātakṛtotsāham avekṣya haripuṃgavam. vardhamānaṃ mahāvegam uvāca janakātmajā. aśrupūrṇamukhī dīnā bāṣpagadgadayā girā.

हनूमन् सिंहसंकाशौ भ्रातरौ रामलक्ष्मणौ। सुग्रीवं च सहामात्यं सर्वान् ब्रूया अनामयम्।

hanūman siṃhasaṃkāśau bhrātarau rāmalakṣmaṇau. sugrīvaṃ ca sahāmātyaṃ sarvān brūyā anāmayam.

यथा च स महाबाहुर् मां तारयति राघवः। अस्माद् दुःखाम्बुसंरोधात् तत् समाधातुम् अर्हसि।

yathā ca sa mahābāhur māṃ tārayati rāghavaḥ. asmād duḥkhāmbusaṃrodhāt tat samādhātum arhasi.

इमं च तीव्रं मम शोकवेगं रक्षोभिर् एभिः परिभर्त्सनं च। ब्रूयास् तु रामस्य गतः समीपं शिवश् च ते ऽध्वास्तु हरिप्रवीर।

imaṃ ca tīvraṃ mama śokavegaṃ rakṣobhir ebhiḥ paribhartsanaṃ ca. brūyās tu rāmasya gataḥ samīpaṃ śivaś ca te 'dhvāstu haripravīra.

स राजपुत्र्या प्रतिवेदितार्थः कपिः कृतार्थः परिहृष्टचेताः। तद् अल्पशेषं प्रसमीक्ष्य कार्यं दिशं ह्य् उदीचीं मनसा जगाम।

sa rājaputryā prativeditārthaḥ kapiḥ kṛtārthaḥ parihṛṣṭacetāḥ. tad alpaśeṣaṃ prasamīkṣya kāryaṃ diśaṃ hy udīcīṃ manasā jagāma.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...